Otkriće koje je imalo ogromnog uticaja na veliki broj naučnih disciplina je otkriće DNK lanca 1985. godine i vrlo brzo nakon njenog otkrića kriminalistika je to otkriće usvojila i preobrazila ga u tehniku genetičke identifikacije izvršilaca posredstvom bioloških tragova. Ovim otkrićem u praksi ponovo je pokrenut veliki broj okončanih krivičnih postupaka kod kojih su delikti pretežno bili ubistvo i silovanje, uprkos jednom od osnovnoh načela – ne bis in idem. DNK analiza je u medijima postala veoma popularna 1994. godine u SAD kada je tužilac koristio DNK analizu u postupku protiv O Džej Simpsona koji je okrivljen za dvostruko ubistvo i uz to pružio detaljna objašnjenja o tome šta je to i na koji način se koristi u dokazivanju , i novinari kao laici su počeli da se bave ovom veoma ozbiljnom temom i u narodu stvorili sliku o postojanju nepogrešivog savršenog dokaza: DNK analize. Međutim, ovo nije sasvim istinito, u savremenim kriminalističkim teorijama u kojima se sve češće koristi pojam „greška jedinstvenosti“ (engl. Uniqueness fallacz). Ovaj termin prvi je upotrebio Balding i odnosi se na pogrešno izjednačavanje pretpostavke, u sudskom postupku, da je skup genetičkih markera za koje se pretpostavlja da se javljaju kod jednog od pet milijardi ljudi zapravo jedinstven skup i da označava izvršioca, odnosno žrtvu krivičnog dela[1].
S druge strane, imamo stanovište na kome stoje Saks i Koehler koji smatraju da identifikacija porekla biološkog traga sa mesta izvšenja krivičnog dela nije moguća na osnovu trenutnog stepena znanja, tako da uvek može postojati izvor i pored osumnjičene osobe. Ovi autori u svom zajedničkom radu „Individualization Claims in Forensic Science: Stll Unwarranted“ tvrde da je „značaj DNK analize idalje određivan pomoću statsičkih proračuna koji se tiču verovatnoće slučajnog izbora pojedinca iz celokupne populacije koji ne bi bio isključen kao izvor DNK profila“[2]
DNK lanac jeste jedinstven za svakog pojedinca, međutim kako se za identifikaciju potencijalnih krivaca ne koristi zapis celog dvostukog heliksa već se koriste odrežene sekvence DNK, lokusi (markere). Broj lokusa koji se ispituje varira od države do države i kreće se između 7 i 13 markera. Može se zaključiti da se na osnovu tako malog segmenta DNK lanca ne može sa sigurnošću utvditi izvor biološkog traga. Vidimo da i dokaz koji je neosnovano prozvan „najsavršenijim“ ipak to nije i postavlja se pitanje koliko će još ovakvih saznanja u nauci biti i koliko će se još krivičnih presuda zasnovati na polovičnim dokazima koji su uzimani za veoma precizne.
Izvori
[1] Jovana Sretenov, U kojoj meri DNK može pružiti čvrst dokaz?, 30. 08. 2014., UDK343.983:577.963.2
[2] Isto.
Autor teksta: Vanja Talijan.
*Napomena: Tekstovi u okviru Projekta Law bloggers / Pravni blogeri, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu.
Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika).
Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Vanja Talijan.
ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.