U našem pravnom sistemu, bračna zajednica jeste zajednica života žene i muškarca, koja je uređena Porodičnim zakonom.
Bračna zajednica, odnosno brak, u skladu sa našim važećim propisima prestaje:
- razvodom braka;
- poništenjem braka (ništavost i rušljivost);
- donošenjem pravosnažnog rešenja kojim se nestalo lice proglašava umrlim;
- smrću jednog ili oba supružnika.
1) Razvesti se može samo punovažan brak između živih supružnika. Naše pravo poznaje dva brakorazvodna uzroka:
– ozbiljnu i trajnu poremećenost odnosa u braku;
-ukoliko se objektivno ne može ostvariti zajednica života.
Porodični zakon je u situaciji razvoda braka predvideo dve mogućnosti prestanka istog i to sporazumom o razvodu i razvod po tužbi.
Sporazum o razvodu je regulisan članom 40. Porodičnog zakona, koji navodi da supružnici imaju pravo na razvod braka ako zaključe pismeni sporazum o razvodu.
Sporazum o razvodu obavezno sadrži i pismeni sporazum o vršenju roditeljskog prava i pismeni sporazum o deobi zajedničke imovine.
Ukoliko imaju decu, sporazum će sadržati i odredbu o vršenju roditeljskog prava, koja može imati oblik sporazuma o zajedničkom vršenju roditeljskog prava ili sporazuma o samostalnom vršenju roditeljskog prava.
Ukoliko više ne postoji saglasna volja supružnika da se brak održi, oba supružnika imaju pravo na razvod braka ako su bračni odnosi ozbiljno i trajno poremećeni ili ako se objektivno ne može ostvarivati zajednica života supružnika, podnošenjem tužbe. Dakle, volja samo jednog od supružnika, dovoljna je da se brak razvede.
Prilikom podnošenja tužbe za razvod braka, mora se voditi računa o mesnoj nadležnosti za odlučivanje o navedenoj tužbi, pa tako zakon predviđa mesnu nadležnost suda na čijem području tuženi ima prijavljeno prebivalište.
Stvarna nadležnost suda za postupanje u brakorazvodnoj materiji regulisana je Zakonom o uređenju sudova, kojim je utvrđena nadležnost osnovnih sudova u postupku razvoda braka.
2) Razlozi za utvrđivanje ništavosti braka regulisani su članom 31. do 36. Porodičnog zakona i isti se utvrđuju pred nadležnim sudom.
-Ništavost braka postoji, ako je brak zaključen između dva lica istog pola, ako izjave volje supružnika nisu bile potvrdne ili ako brak nije sklopljen pred matičarem.
Zatim, brak je ništav ako nije sklopljen radi ostvarivanja zajednice života supružnika, ako je sklopljen za vreme trajanja ranijeg braka jednog supružnika, ako je u brak stupilo lice nesposobno za rasuđivanje. i ako su ga međusobno sklopili krvni, adoptivni ili tazbinski srodnici između kojih nije dozvoljeno sklapanje braka ili su stupili u brak staratelj i štićenik.
-Rušljivost braka regulisana je članom 37. do 39. istog Zakona. Brak je rušljiv ako ga je zaključilo maloletno lice bez dozvole suda, ako je na njegovo sklapanje supružnik pristao pod prinudom i kada je na njegovo sklapanje supružnik pristao u zabludi o ličnosti drugog supružnika ili o nekoj njegovoj bitnoj osobini.
3) Zakonom o vanparničnom postupku, utvrđeno je da se nestalo lice može proglasiti umrlim:
-ako o licu od čijeg je rođenja proteklo više od 70 godina za poslednjih pet godina nije bilo nikakvih vesti;
-ako za poslednjih pet godina nije bilo nikakvh vesti o životu lica koje je nestalo u okolnostima koje čine verovatnim da nije više u životu;
-ako je lice nestalo u neposrednoj smrtnoj opasnosti (brodolom, saobraćajni udes, poplava, zemljotres i slično);
-ako je lice nestalo u toku rata ili u vezi sa ratnim događajima, a o njegovom životu nije bilo nikakvih vesti godinu dana od prestanka neprijateljstva.
4) Nastupanjem činjenice smrti jednog od supružnika, brak prestaje upisom navedene činjenice u nadležne matične knjige ili pravosnažnim rešenjem vanparničnog suda o utvrđivanju činjenice smrti.
Pojašnjenje prestanka bračne zajednice je uopšteno i u ovom slučaju predstavljeno idealno, prvenstveno jer treba uzeti u obzir i ostale situacije brakorazvodne parnice koje podrazumevaju raspodelu bračne tekovine, supružničko izdržavanje, poveravanje maloletnog deteta, uređenje viđanja maloletne dece sa roditeljima, zatim izdržavanje dece (alimentacija) i druge okolnosti.
Izvori:
1. https://www.paragraf.rs/propisi/porodicni_zakon.html
2. https://www.paragraf.rs/propisi/zakon_o_vanparnicnom_postupku.html
Autor teksta:
*Napomena: Tekstovi u okviru Projekta Prav(n)e stvari na prav(n)om mestu, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu.
Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika).
Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Nataša Stančev.
ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.