Zakonom o centralnom registru obaveznog socijalnog osiguranja (“Sl. glasnik RS”, br. 95/2018) uređeni su:osnivanje, organi i delatnost Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja, odnosi između Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja i organizacija obaveznog socijalnog osiguranja, organa nadležnog za poslove javnih prihoda, organa i organizacija nadležnih za registraciju pravnih i fizičkih lica, organa koji vode službene evidencije i registre o ličnim statusima građana i podataka koji su od značaja za obveznike uplate doprinosa, odnosi Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja sa drugim pravnim subjektima, kao i druga pitanja od značaja za rad Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja.
Jedinstvena baza podataka predstavlja elektronski vođenu baza podataka o obveznicima doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, osiguranicima i osiguranim licima u koju se podaci unose i čuvaju u skladu sa zakonom.
U organizacije obaveznog socijalnog osiguranja spadaju organizacije za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje, zdravstveno osiguranje i osiguranje za slučaj nezaposlenosti.
Obveznik doprinosa predstavlja osiguranika i poslodavaca ili isplatioca prihoda na čiji teret se plaća doprinos dok je osiguranik fizičko lice obavezno osigurano prema zakonima koji uređuju sistem obaveznog socijalnog osiguranja.
Osiguranici i članovi porodica osiguranika koji ostvaruju prava iz obaveznog socijalnog osiguranja smatraju se osiguranim licima. Jedinstvena prijava predstavlja elektronski propisani obrazac u koji podnosilac unosi odgovarajuće podatke radi registracije početka obaveznog socijalnog osiguranja, promena u toku osiguranja i odjave sa osiguranja dok registracija osiguranika i osiguranih lica predstvlja registraciju podataka iz jedinstvene prijave na obavezno socijalno osiguranje, promena podataka u toku osiguranja i odjava sa obaveznog socijalnog osiguranja.Upravni odbor i direktor su organi Centralnog registra.
U sastav upravnog odbora ulazi po jedan predstavnik Republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje, Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje, Nacionalne službe za zapošljavanje, Poreske uprave i Agencije za privredne registre. Vlada ih imenuje na period od četiri godine, a takođe ih i razrešava dužnosti. Članovi upravnog odbora tu dužnost vrše bez naknade. Upravni odbor obavlja između ostalih sl.poslove: 1)donosi Statut i dr.opšte akte; 2) usvaja izveštaj o poslovanju i završni račun; 3)donosi godišnji program rada. Vlada daje saglasnost na Statut i imenuje direktora Centralnog registra na pet godina a takođe i razrešava.
Centralni registar obavlja poslove iz oblasti obaveznog socijalnog osiguranja koji se između ostalih odnose na:
1)uspostavljanje i vođenje Jedinstvene baze podataka;
2)vođenje Registra zaposlenih, izabranih, imenovanih, postavljenih i angažovanih lica kod korisnika javnih sredstava;
3)registraciju osiguranika i osiguranih lica;
4)dodeljivanje jedinstvenog broja;
5)evidenciju registrovanih obveznika doprinosa, na osnovu podataka preuzetih od organa i organizacija nadležnih za registraciju;
6)evidenciju o osnovicama doprinosa i uplaćenim doprinosima za obavezno socijalno osiguranje po svim osnovama i periodima na koje se te uplate odnose;
7)evidentiranje obrađenih podataka o obračunatim i naplaćenim doprinosima za obavezno socijalno osiguranje po poslodavcu, odnosno isplatiocu prihoda na mesečnom nivou;
8)dodatna analiza podataka o obračunatim i naplaćenim doprinosima za obavezno socijalno osiguranje po osiguraniku po svim osnovama prilikom svake isplate i izveštavanje Poreske uprave o uočenim nepravilnostima;
9)evidentiranje obrađenih podataka o obračunatim i naplaćenim doprinosima za obavezno socijalno osiguranje po osiguraniku na mesečnom nivou;
10)usaglašavanje podataka o obveznicima doprinosa i osiguranim licima kojima raspolažu Poreska uprava, organizacije za obavezno socijalno osiguranje i drugi organi i organizacije;
11)obezbeđivanje elektronske povezanosti sa drugim registrima i bazama podataka koje se vode u Republici Srbiji, a imaju značaja za obveznike doprinosa i osigurana lica.
Centralni registar vodi Jedinstvenu bazu podataka osiguranika, osiguranih lica i evidenciju obveznika doprinosa koja je uspostavljena na osnovu postojećih baza podataka koje vode organizacije obaveznog socijalnog osiguranja i Poreska uprava. Registracijom osiguranika i osiguranih lica podnošenjem jedinstvene prijave u elektronskom obliku i ažuriranjem podataka iz postojećih nadležnih registara,baza podataka i službenih evidencija,koje se vode u Republici Srbiji unose se u jedinstvenu bazu Centralnog registra podaci o osiguranicima, osiguranim licima i obveznicima uplate doprinosa. Registar osiguranika, odn. osiguranih lica, kao i evidencija obveznika doprinosa u jedinstvenoj bazi podataka sadrži između ostalih sl.podatke:
1)za osiguranike: jedinstveni matični broj građana, lični broj osiguranika, prezime i ime, pol, ime jednog roditelja, evidencioni broj za strane državljane, jedinstveni broj dodeljen od strane Centralnog registra, dan, mesec i godinu rođenja, opštinu, mesto i adresu prebivališta, državljanstvo, zanimanje,vrstu i nivo kvalifikacije,odn.obrazovanja koji su uslovi za radno angažovanje na određenim poslovima,odn.radnom mestu, vrstu i nivo kvalifikacije, odn. obrazovanja koje lice ima, datum početka osiguranja;
2)za osigurana lica: prezime i ime, jedinstveni matični broj građana, lični broj osiguranog lica, jedinstveni broj dodeljen od strane Centralnog registra, pol, dan, mesec i godinu rođenja, srodstvo sa osiguranikom, adresu prebivališta;
3)za obveznike doprinosa: naziv i sedište obveznika plaćanja doprinosa, jmbg preduzetnika/fizičkog lica, opštinu sedišta pravnog lica / preduzetnika, adresu fizičkog lica; sedište i adresu mesta rada, šifru delatnosti, matični broj registra i poreski identifikacioni broj poslodavca, opštinu u kojoj se nalazi nepokretnost, jedinstveni broj dodeljen od strane Centralnog registra.
Podnošenjem jedinstvene prijave u elektronskom obliku od strane podnosioca jedinstvene prijave vrši se registracija osiguranika i osiguranih lica u Centralni registrar. Ona se podnosi najkasnije pre stupanja zaposlenog i drugog radno angažovanog lica na rad,odn. u roku od tri radna dana od dana početka obavljanja delatnosti,odn. od dana prestanka zaposlenja, prestanka obavljanja poslova ili obavljanja delatnosti,odn. od dana nastale promene u toku osiguranja.
Podnosilac jedinstvene prijave ima obavezu da se registruje na portalu, odn. da potvrdi svoj identitet korišćenjem kvalifikovanog elektronskog sertifikata izdatog od ovlašćenog pružaoca usluge od poverenja. Podnosioci jedinstvene prijave između ostalih su: 1)pravno, odn.fizičko lice tj. poslodavac za osiguranike zaposlene; 2)osiguranik koji je sam obveznik plaćanja doprinosa; 3)organ nadležan za vođenje registra privrednih subjekata,organizacija, saveza,udruženja i osiguranika koji u skladu sa zakonom samostalno obavljaju privrednu delatnost; 4)organizacija za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje za korisnike penzije i prava na novčane naknade koja su ova prava ostvarila prema propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju,kao i za lica uključena u obavezno socijalno osiguranje prema propisima o penzijskom i invalidskom osiguranju; 5)organizacija za obavezno zdravstveno osiguranje za lica za koja se doprinos za zdravstveno osiguranje plaća iz budžeta Republike Srbije i članove njihovih porodica, za lica koja su uključena u obavezno zdravstveno osiguranje prema propisima o zdravstvenom osiguranju i članove njihovih porodica i za lica za koja republički fond utvrdi svojstvo osiguranog lica u skladu sa zakonom.Lice koje poseduje kvalifikovani elektronski sertifikat, a na osnovu dodeljenog ovlašćenja za rad na portalu, kao i uslužna agencija ukoliko poseduje ovlašćenje za podnošenje jedinstvene prijave izdato od strane podnosioca može podneti prijavu za podnosioca jedinstvene prijave.
Ovlašćeni službenik organizacije za obavezno socijalno osiguranje, koji ima kvalifikovani elektronski sertifikat na portalu, kao i ovlašćeni službenik Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje putem modifikovane aplikacije mogu podneti na osnovu priloženih dokaza jedinstvenu prijavu za: 1)fizičko lice koji nema tehničke mogućnosti za registraciju prijave u elektronskom obliku; 2)za nosioca poljoprivrednog domaćinstva, odn. gazdinstva,kao i za članove njihovih porodica; 3)korisnika inostrane penzije, kao i za 4)lica, koja su zdravstveno osigurana po posebnim propisima i po propisima o zdravstvenom osiguranju.
Sistem Centralnog registra, po prihvatanju registracije u svojoj bazi će generisati potvrdu o izvršenoj prijavi, koju podnosilac jedinstvene prijave može preuzeti putem portala Centralnog registra u PDF formatu. Potvrda pored podataka iz jedinstvene prijave, između ostalog sadrži i datum i vreme podnošenja jedinstvene prijave, broj pod kojim je jedinstvena prijava zavedena, saglasnost podnosioca prijave sa podacima koje je ovlašćeni službenik organizacije za obavezno socijalno osiguranje uneo u prijavu. Centralni registar po službenoj dužnosti vrši odjavu sa osiguranja u slučaju smrti osiguranika, odnosno osiguranog lica, na osnovu podatka dobijenog od nadležnog organa – danom smrti.Podaci o obveznicima doprinosa – poslodavcima i isplatiocima prihoda evidentiraju se preuzimanjem iz registara i evidencija koje vode organi i organizacije nadležni za registraciju lica koja obavljaju određenu delatnost, a koji su dužni da ih svakog dana elektronskim putem prenesu u Jedinstvenu bazu. Organ koji vodi službene evidencije o ličnom stanju građana – podatke o rođenju, smrti, promeni imena i prezimena i promeni pola ima obavezu da te podatke dostavlja Centralnom registru elektronskim putem, na dnevnom nivou. Organ koji vodi službene evidencije o mestu prebivališta takođe ima obavezu da omogući dostavljanje podataka o prebivalištu građana elektronskim putem,na osnovu pojedinačnih upita Centralnog registra. uprava mora dostaviti Centralnom registru ažurne podatke o obračunatim i plaćenim doprinosima za obavezno socijalno osiguranje fizičkih lica- primaoca prihoda, na osnovu poreske prijave za porez i doprinose koji se plaćaju po odbitku,kao i podatke o obračunatim i plaćenim doprinosima za obavezno socijalno osiguranje za obveznike samostalnih delatnosti, obveznike koji obavljaju poljoprivrednu delatnost i posebne kategorije obveznika. Centralni registar nema pravo menjanja podataka koji se odnose na obračunate i plaćene doprinose za obavezno socijalno osiguranje, već samo pravo dodatne analize i izveštavanja o uočenim nepravilnostima. Podatke o osnovici, obračunatim i plaćenim doprinosima Centralni registar je dužan dostaviti organizacijama obaveznog socijalnog osiguranja na nedeljnom nivou, koje te podatke mogu dobiti i upitom nad bazom podataka Centralnog registra. obrade podataka koji se odnose na osnovicu doprinosa, visinu uplaćenog doprinosa i periode na koje se te uplate odnose, Centralni registar ima obavezu da ove podatke za svakog osiguranika na mesečnom nivou prikaže na svom portalu.
Za potrebe obaveznog socijalnog osiguranja, Centralni registar svakom obvezniku doprinosa i osiguranom licu dodeljuje jedinstveni broj, koji se koristi u razmeni podataka između Centralnog registra i korisnika podataka. Centralni registar vodi Registar zaposlenih, izabranih, imenovanih, postavljenih i angažovanih lica kod korisnika javnih sredstava i predstavlja skup podataka o korisnicima javnih sredstava, podataka o zaposlenim, izabranim, imenovanim, postavljenim i angažovanim licima kod korisnika javnih sredstava, kao i podataka o primanjima tih lica. odataka, njihov neovlašćen prenos, Centralni registar ima dužnost da preduzme mere protiv toga. Centralni registrar takođe mora preduzeti i mere protiv zloupotrebe ličnih podataka. Formiran je i sekundarni racunarski centar, kao i sekundarna baza podataka, kako bi se obezbedio kontinuitet u radu Centralnog Registra u slučaju nepredviđenih okolnosti kao što su poplava,požar itd.Postoji obaveza međusobne saradnje Centralnog Registra i korisnika podataka kao i razmena podataka kojima raspolažu kako bi nesmetano obavljali poslove iz svog delokruga. Centralni registar će preuzeti poslove vođenja Registra u skladu sa odredbama ovog zakona u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona,a najkasnije do 1. januara 2020. godine.
Literatura:
Zakon o centralnom registru obaveznog socijalnog osiguranja (“Sl. glasnik RS”, br. 95/2018)
Autor teksta:
*Napomena: Tekstovi u okviru Projekta Prav(n)e stvari na prav(n)om mestu, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu.
Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika).
Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Dubravka Savić.
ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.