[DEO I] OVLAŠĆENJA PORESKE INSPEKCIJE I OBAVEZE PORESKOG OBVEZNIKA

Postupak poreske kontrole u pozitivnom pravu Republike Srbije regulisan je prvenstveno Zakonom o poreskom postupku i poreskoj administraciji (dalje: ZPPPA). Članom 123. navedenog Zakona poreska kontrola definisana je kao “postupak provere i utvrđivanja zakonitosti i pravilnosti ispunjavanja poreske obaveze, kao i postupak provere tačnosti, potpunosti i usklađenosti sa zakonom, odnosno drugim propisima, podataka iskazanih u poreskoj prijavi, poreskom bilansu, računovodstvenim izveštajima i drugim evidencijama poreskog obveznika koji vrši Preska uprava, u skladu sa ovim zakonom”.

Poreska kontrola otpočinje dostavljanjem naloga za terensku kontrolu odnosno poziva poreskom obvezniku neposredno pre početka kontrole. Treba napomenuti da Zakon predviđa i slučajeve kada se kontrola vrši bez dostavljanja naloga odnosno poziva i to:

a) “kad je došlo do poremećaja u prometu na tržištu ili postoji indicija da je povećan obim nelegalne trgovine […] na osnovu vanrednog plana kontrole koji donosi ministar”
b) “kontrole evidentiranja prometa preko fiskalnih kasa”
c) “kontrole u vezi radnog angažovanja lica”
d) “kontrole otpremanja i dopremanja proizvoda u akcizna skladišta”.

Naročito valja obratiti pažnju da je članom 40. Zakona predviđeno je da “poreski obveznik ne može podneti izmenjenu poresku prijavu posle pokretanja postupka poreske kontrole za kontrolisani poreski period” iz čega proizlazi da je zakonodavac osujetio pokušaj poreskog obveznika da najpre izbegne porez, a da tek ukoliko poreski inspektor izađe na teren u kratkom roku i bez posledica ispravi svoju omašku.

PRAVA PORESKOG OBVEZNIKA:

Poreski obveznik ima pravo da podnese usmeni prigovor odmah po prijemu naloga uz navođenje razloga za odlaganje kontrole i uz obavezu prilaganja pisanog prigovora Poreskoj upravi (dalje: PU) u roku od 24 časa. Po prigovoru PU odlučuje zaključkom protiv koga nije dopušten pravni lek.
Poreski obveznik, odnosno njegov punomoćnik, ima pravo da prisustvuje kontroli zemljišta, poslovnih prostorija i stana.
Poreski inspektor sačinjava zapisnik o poreskoj kontroli i isti dostavlja poreskom obvezniku. Obveznik ima pravo da podnese primedbe u roku od osam dana od prijema istog. Izuzetno od ovoga, ukoliko su obvezniku prilikom kontrole izrečene mere usmenim putem i konstatovane na zapisnik, rok za primedbe je dva dana od prijema zapisnika.

DUŽNOSTI PORESKOG OBVEZNIKA:

Poreska inspekcija poresku kontrolu po pravilu vrši u poslovnim prostorijama poreskog obveznika. U tom slučaju poreski obveznik dužan je da obezbedi odgovarajuće mesto za rad poreskog inspektora. Izuzetno, ako takvo mesto nije moguće obezbediti, uz pristanak poreskog obveznika kontrola će se sprovesti u njegovim stambenim prostorijama, odnosno na drugom mestu koje odredi PU. Takođe, poreski inspektor ima pravo da po odobrenju suda izvrši pregled stana poreskog obveznika.
Poreska kontrola vrši se po pravilu u toku radnog vremena poreskog obveznika, a samo izuzetno po isteku istog, ako to nalaže svrha kontrole i uz pristanak poreskog obveznika. Takođe, inspektor može zaključkom protiv koga nije dopušten pravni lek da zapečati poslovni ili skladišni prostor obveznika do početka radnog vremena prvog narednog radnog dana.
Poreski obveznik je dužan da učestvuje u utvrđivanju činjeničnog stanja i davanju obaveštenja i izjava na zahtev poreskog inspektora.
Takođe, dužan je da poreskom inspektoru omogući uvid u stanje sirovina, materijala, robe i slično, kao i da omogući uvid u poslovne knjige, evidencije i drugu dokumentaciju ili isprave. Treba napomenuti da obveznik može da odredi lice koje u njegovo ime izvršava ove obaveze ako nije u mogućnosti da lično prisustvuje.
Obaveza je i zaposlenih kod poreskog obveznika da daju podatke i dopuste uvid u dokumentaciju na zahtev poreskog inspektora.
Ako se u postupku poreske kontrole utvrdi da poreski obveznik nije primenio, ili nije pravilno primenio propise prilikom utvrđivanja poreza, na osnovu zapisnika o poreskoj kontroli donosi se poresko rešenje kojim se utvrđuje poreska obaveza. Poreska uprava donosi rešenje u roku od 60 dana od dana dostavljanja zapisnika. Poreski obveznik dužan je da u roku od 15 dana od dana dostavljanja rešenja plati utvrđenu poresku obavezu odnosno da otkloni druge utvrđene nepravilnosti.
Ako se u postupku poreske kontrole utvrdi da lice obavlja neregistrovanu, odnosno neprijavljenu delatnost, poreska obaveza tom licu utvrđuje se rešenjem, primenom metode procene poreske osnovice parifikacijom[1]. Poreska obaveza po osnovu prihoda ostvarenih obavljanjem navedenih delatnosti se primenom poreske stope po kojoj se utvrđuje i plaća porez na dohodak građana na druge prihode, bez priznavanja normiranih troškova. Poreski obveznik dužan je da u roku od 15 dana od dana dostavljanja rešenja plati utvrđenu poresku obavezu, a u dodatnom roku od 30 dana, kod nadležnih organa izvrši registraciju, odnosno prijavu te delatnosti i otkloni druge utvrđene povrede zakona.
Ako se u postupku poreske kontrole utvrdi da lice, koje je obavljajući neregistrovanu, odnosno neprijavljenu delatnost, stavljalo robu u promet, poreski inspektor rešenjem oduzima robu koju je zatekao u kontroli. Poreski inspektor može rešenjem privremeno oduzeti opremu kojom obveznik obavlja neregistrovanu, odnosno neprijavljenu delatnost, a koju zatekne u postupku kontrole. Privremeno oduzeta oprema može se ostaviti na čuvanje obvezniku ukoliko se proceni da bi troškovi oduzimanja i čuvanja bili nesrazmerno veliki u odnosu na poresku obavezu
Ako lice koje obavlja neregistrovanu, odnosno neprijavljenu delatnost, u zadatom roku, izvrši registraciju, odnosno prijavu delatnosti, plati utvrđenu poresku obavezu i otkloni druge utvrđene nepravilnosti, oduzeta oprema mu se vraća.
Ako lice koje obavlja neregistrovanu, odnosno neprijavljenu delatnost, ne postupi po nalozima iz rešenja PU, sa oduzetom opremom se postupa na način uređen Zakonom (vidi dole).
Ako se licu, kome je u prethodnom periodu rešenjem utvrđena nepravilnost i koji je u roku postupio po nalogu iz tog rešenja, u postupku naknadne poreske kontrole utvrdi da obavlja neregistrovanu, odnosno neprijavljenu delatnost, kao i da stavlja robu u promet, poreski inspektor rešenjem trajno oduzima robu i opremu koju je zatekao u postupku poreske kontrole.

KADA I ŠTA SVE PORESKI INSPEKTOR ODUZIMA PORESKOM OBVEZNIKU?

U toku poreske kontrole poreski inspektor oduzeće robu u slučajevima:
kada postoji sumnja da su roba ili sirovine, odnosno reprodukcioni materijal, upotrebljeni, nabavljeni bez obračunatog poreza ili na neki drugi, suprotan propisima, način, a poreski obveznik nema dokaza da ih je nabavio u skladu sa propisima i uz plaćanje poreza, ako je ono propisano;
kada robu stavlja u promet lice koje nije registrovano, odnosno ovlašćeno za obavljanje te delatnosti;
kada se vrši proizvodnja robe radi stavljanja u promet, odnosno kada se vrši promet robe, a roba nije propisno evidentirana u poslovnim knjigama i drugim propisanim evidencijama;
kada se vrši transport robe bez propisane dokumentacije (otpremnica, tovarni list, račun i sl.);
kada se roba prodaje van registrovanih poslovnih prostorija ili drugog mesta određenog za prodaju od strane nadležnog organa.
Poreski inspektor oduzeće i prevozno ili drugo sredstvo kojim se roba transportuje, odnosno stavlja u promet, ako je vrednost robe veća od jedne trećine vrednosti tog sredstva.
Prevozno ili drugo sredstvo oduzeće se i kada vrednost robe nije veća od jedne trećine vrednosti tog sredstva, ako je ono, posle fabričke izrade, dodatno opremljeno posebnim prostorom za skrivanje ili tajno transportovanje robe.
U toku poreske kontrole poreski inspektor može, uz potvrdu, privremeno oduzeti poslovne knjige, evidencije, drugu dokumentaciju ili isprave, do okončanja postupka poreske kontrole.
Ako poreski obveznik poslovne knjige i evidencije vodi na sredstvima za automatsku obradu podataka, poreski inspektor može, uz potvrdu, privremeno oduzeti i sredstva za automatsku obradu podataka, do okončanja postupka poreske kontrole.

DRUGE MERE KOJE IZRIČE PORESKI INSPEKTOR PORESKOM OBVEZNIKU – U TOKU PORESKE KONTROLE:

U toku poreske kontrole poreski inspektor izriče poreskom obvezniku zabranu vršenja delatnosti u trajanju do godinu dana ako utvrdi da se:
delatnost obavlja tako da robu i usluge ne prati verodostojna dokumentacija od značaja za utvrđivanje poreza (otpremnica, faktura, izjava kupca i dr.);
izbegava utvrđivanje i plaćanje poreza tako što se ne uplaćuje dnevni pazar, u skladu sa propisima;
izbegava utvrđivanje i plaćanje poreza radnim angažovanjem lica koja nemaju zaključen ugovor o radu ili drugi akt o radnom angažovanju donet u skladu sa propisima o radnim odnosima, kao i ako ta lica nisu, u skladu sa propisima, prijavljena nadležnoj organizaciji obaveznog socijalnog osiguranja;
promet od prodaje roba ili pružanja usluga ne registruje preko fiskalne kase ili na drugi propisani način.
Zabrana vršenja delatnosti poreskom obvezniku kome su u toku poreske kontrole utvrđene nepravilnosti, izriče se:
u trajanju do 15 dana ukoliko se u postupku kontrole kod poreskog obveznika utvrdi nepravilnost prvi put;
u trajanju do 90 dana ukoliko se u postupku kontrole kod poreskog obveznika utvrdi nepravilnost drugi put;
u trajanju do jedne godine ukoliko se u postupku kontrole kod poreskog obveznika utvrdi ova nepravilnost treći put.
Zabrana vršenja delatnosti, izriče se za nepravilnosti utvrđene u periodu od 24 meseca od prve utvrđene nepravilnosti u postupku poreske kontrole.
Zabrana vršenja delatnosti poreskom obvezniku izriče se za poslovne prostorije poreskog obveznika u kojima su u toku poreske kontrole utvrđene nepravilnosti.
Ako poreski obveznik vrši prodaju akciznih proizvoda koji nisu obeleženi na propisani način, izriče mu se zaštitna mera – zabrane obavljanja delatnosti za pravno lice, odnosno preduzetnika u trajanju od tri meseca do jedne godine.

Izvori i komentar:

[1] Procena poreske osnovice metodom parifikacije vrši se na jedan od sledećih načina:

– procenom na bazi raspoložive uredne poslovne dokumentacije o poslovanju u određenom periodu kraćem od perioda oporezivanja (dnevnom, nedeljnom ili mesečnom), tako što se na osnovu podataka o tom delu poslovanja procenjuje poreska osnovica za period za koji se utvrđuje porez;

– procenom na bazi podataka i činjenica o ostvarenom prometu (dnevnom, nedeljnom ili mesečnom) utvrđenim uviđajem ili kontrolom, tako što se na osnovu tih podataka i činjenica procenjuje poreska osnovica za period za koji se utvrđuje porez;

– upoređivanjem sa podacima drugih poreskih obveznika koji obavljaju istu ili sličnu delatnost na istoj ili sličnoj lokaciji, pod približno jednakim uslovima.

Autor teksta:

PRATITE NAS NA INSTAGRAMU: kliknite ovde.
PRATITE NAS NA FACEBOOK-U: kliknite ovde.

*Napomena: Tekstovi u okviru projekta, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse.

Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu.Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika).

Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar i autora: Ivan Kojić.

ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.