Asignacija se često definiše kao namirenje bez upotrebe novca i vrlo je popularna u današnjem poslovnom svijetu, pogotovo ukoliko uzmemo u obzir da postoji sve slabija likvidnost privrednih društava i da je asignacija svakako vrlo efikasan način da se ispuni obaveza, a pri tome smanji i rizik od nelikvidnosti.
Zakon o obligacionim odnosima u čl.1020.(Sl. novine RBiH br. 2/92, 13/93 i 13/94) asignaciju (upućivanje) definiše kao ugovor kojim jedno lice uputilac (asignant) ovlašćuje drugo lice upućenika (asignata) da za njegov račun izvrši neku uslugu trećem licu, primaocu upute (asignataru), a ovog ovlašćuje da to izvršenje primi u svoje ime. Prilikom analize ugovora o asignaciji bitno je voditi računa o pravnom odnosu:
- primaoca upute i upućenika,
- primaoca upute i uputioca,
- uputioca i upućenika.
- Odnos primaoca uputa i upućenika
Kada govorimo o ovom odnosu važno je imati na umu da je čl. 1021. Zakona o obligacionim odnosima regulisano da primalac uputa stiče pravo da zahtijeva od upućenika ispunjenje tek nakon što je upućenik izjavio da pristaje ispuniti određenu obavezu. Prihvatanje ispunjenja se ne može opozvati. Zakonom o obligacionim odnosima decidno je određeno da između primaoca uputa i upućenika nastaje zaseban ugovorni odnos, koji nema nikakve veze sa odnosom između uputioca i upućenika. Upute se mogu prenijeti na drugo lice, a drugo lice opet na nekog idućeg bez ograničenja s tim što ako je upućenik izjavio da prihvata uputu, to prihvatanje ima dejstvo prema svim ostalim licima kojima bi uput bio prenesen. Rok zastare za primaoca upute da traži ispunjenje nastupa nakon jedne godine, a ukoliko nije određen rok zastare, on počinje teći kada je upućenik prihvatio uputu, odnosno dao izjavu da je prihvata.
- Odnos primaoca uputa i uputioca
Kada govorimo o odnosu između primaoca uputa i uputioca treba naglasiti da je Zakonom o obligacionim odnosima regulisano da uputilac nije dužan da prihvati uputu, ali postoji obaveza da o tome izvijesti dužnika jer će mu u suprotnom odgovarati za štetu koja mu je pričinjena. U asignaciji uput nije ispunjenje, i to znači da obaveza ne prestaje pristankom na upit, niti prihvatanjem od strane upućenika, nego tek ispunjenjem od strane upućenika. Jedna od glavnih obaveza u asignaciji je da u slučaju da upućenik odbije pristanak na uput, ili odbije ispunjenje koje mu zahtjeva primalac uputa ili izjavi da ga unaprijed ne želi izvršiti, primalac uputa je dužan o tome izvijestiti uputioca ili mu u suprotnom odgovara za štetu.
- Odnos uputioca i upućenika
U ovom pravnom odnosu važno je naglasiti da upućenik nije dužan prihvatiti uput, čak i ako je dužnik uputioca. Ukoliko dođe do otvaranja stečaja nad imovinom uputioca to po samom zakonu povlaiči za sobom i opozivanje upute, osim kad je upućenik prihvatio uput prije otvaranja stečaja.
Za punovažnost ugovora o asignaciji potrebna je pisana forma. Također, kako asignacija kao ugovor vrlo često može implicirati na izbjegavanje određenih obaveza prema državi, kao i sumnja na nepoštivanje propisa iz segmenta pranja novca, ovakvi ugovori su u državama pod posebnim monitoringom regulatornih i istražnih tijela.
Izvori:
- Zakon o obligacionim odnosima u čl.1020.(Sl. novine RBiH br. 2/92, 13/93 i 13/94
- Ivan Idžojtić, Namira bez uporabe novca (obračunska namira, obračunsko plaćanje), Financije i pravo, V3 No.1 Prosinac 2015.
- Alenka Poljičak, Obračunska plaćanja, Asignacija i preuzimanje duga
Autor teksta: Zlatan Omerspahić.
*Napomena: Tekstovi u okviru Projekta Law bloggers / Pravni blogeri, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu.
Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika).
Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Zlatan Omerspahić.
ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.