Author name: llm

Vesti

UPOZNAJTE NAŠE EDUKATORE – Dušica Birovljević

/

Nomotehnički Centar, udruženje skraćenog naziva Nomcentar, iz Beograda, počinje jesenju sezonu edukativnih radionica. Oblasti koje će prve otvoriti poziv učesnicima su ljudski resursi i menadžment poslovanja. Odlučili smo da kroz kratkih pet pitanja, predstavimo naše mlade, uspešne edukatore. Na ovaj način, možete ih ukratko upoznati i postaviti pitanje pre početka edukativnih radionica za sve što Vas interesuje. Danas, predstavljamo Dušicu Birovljević. Predstavite nam se ukratko, odakle ste i čime se bavite? Dušica Birovljević, rođena u Beogradu, master pravnih nauka, direktor i projektni menadžer Udruženja Nomotehnički Centar / Nomcentar. Pored toga sam Ambasador i sudija Evropske nagrade mladih iz Austrije. Bavim se primenom socijalne inovacije u praksi. Posedujem radno iskustvo u oblasti ljudskih resursa, projektnog menadžmenta, javnih nabavki. Hobi su mi informacione tehnologije. Koji je fokus Vaših radionica, šta učesnici mogu naučiti? Radionice su sadržane od predavanja iz oblasti administracije, prava, preduzetništva i projektnog menadžmenta. Učesnici na praktičan način i na jednom mestu mogu dobiti informacije za dalji rad, naučiti osnove ili unaprediti svoje znanje i veštine. Koristim nove tehnike i alate, trudim se da uvedem socijalnu inovaciju i naučim druge kako mogu kreirati neke nove projekte koji će uticati na pozitivne društvene promene. Da li ste više za teoriju ili praksu? Definitivno za praksu, smatram da je potrebno imati teorijsko znanje ali da je praksa ono što nas uči kako da pronađemo nove načine u radu. Verujem da sve dok se nešto ne proba u praksi, ne znači mnogo u teoriji. Koje Vam je omiljeno mesto za opuštanje posle napornog radnog dana? Centralni deo divnog Beograda i kafa sa prijateljima. Svakako, kada mi vreme dopušta, najbolji odmor predstavlja putovanje, makar i za vikend. Knjiga koju biste preporučili mladima? Mislim da po broju knjiga predstavljam neki dodatni magacin Lagune, Vulkana i drugih knjigažara, ne mogu se odlučiti zasigurno za jednu, recimo, trenutno čitam knjigu  “Stan u Parizu” Gijom Muso. Celokupnu biograifju možete pogledati ovde.

Pravni blog, Privreda i preduzetništvo

PRANJE NOVCA

/

Termin “pranje novca” u pojmovnom smislu, nastao je u SAD. Pranje novca predstavlja poseban oblik privrednog kriminaliteta koji u poslednje vrijeme poprima ogromne razmjere i predstavlja veliku opasnost po privredni sistem svake države.  Pod pojmom pranja novca podrazumjevaju se one djelatnosti koje su usmjerene na legalizaciju novca koji je stečen kriminalnim djelatnostima. Prema shvatanju Grupe za finansijske akcije – GAFF, koja je ustanovljena 1998. godine, na inicijativu sedam industrijskih zemalja, pojam pranja novca obuhvata: Transformaciju ili prenos dobara koja proističu iz kriminalne djelatnosti, s ciljem da se sakrije njihovo porijeklo ili pribavljanje sredstava za sve umiješane osobe u obliku provizije, s ciljem skrivanja zakonskih posljedica takvih radnji; Prikrivanje stvarne prirode, porijekla, mjesta, cesije, prometa, kao i posjedovanje takvih dobara, uz znanje njihovog porijekla; Pribavljanje, zadržavanje ili upotrebu takvih dobara, za koje onaj ko ih pribavlja ili zadržava te koristi, zna u trenutku kada ih primi da su nedopuštenog porijekla ili su svojim jednim dijelom učestvovale u takvim radnjama Sam postupak pranja novca odvija se u tri faze. Prva faza je stavljanje i sastoji se od fizičkog ulaska gotovog novca kriminalnog porijekla u finansijski sistem putem bankarskih pologa, novčanih naloga ile elektronskim transferom. Druga faza je polaganjae pod kojim se podrazumjeva niz složenih finansijskih transakcija kojim se prekriva pravo porijeklo novca. Poslednja faza u procesu pranja novca je integracija kojom se „prljavi novac“ ugrađuje u čiste fondove“ i ničim više ne razlikuje od zakonito stečenog novca. [1] Neke od najčešćih primjera pranja novca su: Nezakoniti zajmovi i krediti često se koriste u završnoj fazi procesa procesa pranja novca kad je novac potrebno reintegrirati u ekonomski sistem. Prljavim novcem daju se zajmovi i krediti pravnim te fizičkim licima koje po isteku roka vraćaju novac. Prijevare u privatizaciji javljaju se najčešće kod zemalja u razvoju, koje nastoje provesti ekonomsku reformu. Tehnika „izvlačenja novca“ se često koristi kod pravnih lica. Cilj je „ispumpati“ novac iz javne ili privatne firme za vlastitu korist. Kod javnih firmi novac se najčešće izvlači izbjegavanjem primjene Zakona o javnim nabavkama, a kod privatnih to može bit složena kombinacije različitih tehnika. Front i shell firme su paravan za protok novca, odnosno prikrivanje njegovog izvora. Shell kompanije su potpuno lažne firme koje služe za pranje novca, dok front firme obavljaju legalne aktivnosti, opet radi pranja novca. To su npr. Kasina, putničke agencije, restorani, društva za osiguranje, mjenjačnice i sl. Fiktivni ugovori i ispostava fiktivnih računa klasična je tehnika pranja novca. [2] Što se tiče regiona kazne za krivično djelo „pranje novca“ su različite i uglavnom se kreću od 6 mjeseci do 15 godina sa novčanom kaznom. Tako Krivični zakonik Republike Srbije propisuje da ko izvrši konverziju ili prenos imovine, sa znanjem da ta imovina potiče od kriminalne djelatnosti, u nameri da se prikrije ili lažno prikaže nezakonito poreklo imovine, ili prikrije ili lažno prikaže činjenice o imovini sa znanjem da ta imovina potiče od kriminalne djelatnosti, ili stekne, drži ili koristi imovinu sa znanjem, u trenutku prijema, da ta imovina potiče od kriminalne djelatnosti, kazniće se zatvorom od šest meseci do pet godina i novčanom kaznom. Ako iznos novca ili imovina prelazi milion i petsto hiljada dinara, učinilac će se kazniti zatvorom od jedne do dest godina i novčanom kaznom. [3] Što se tiče Bosne i Hercegovine Krivični zakon Republike Srpske propisuje da ko novac ili drugu imovinu za koje zna da su pribavljeni izvršenjem krivičnog djela propisanog zakonima Republike Srpske primi, zamijeni, drži, raspolaže njima, koristi u privrednom ili drugom poslovanju, vrši konverziju ili njihov prijenos ili na drugi način prikrije ili pokuša prikriti njihovu prirodu, izvor, lokaciju, raspolaganje, kretanje, vlasništvo ili drugo pravo, kazniće se kaznom zatvora od jedne do pet godina i novčanom kaznom. Ako vrijednost novca ili imovinske koristi prelazi iznos od 200.000 KM učinilac će se kazniti kaznom zatvora od  dvije do deset godina i novčanom kaznom. Novac, imovinska korist, prihod, profit ili druga korist ostvarene krivičnim djelom oduzeće se. [4] Što se tiče Krivičnog zakona FBIH on kaže da ko novac ili imovinu za koju zna da su pribavljeni učinjenjem krivičnog djela primi, zamijeni, drži, njome raspolaže, upotrijebi u privrednom ili drugom poslovanju ili na drugi način prikrije ili pokuša prikriti, kaznit će se kaznom zatvora od šest mjeseci do pet godina.  Ako je novac ili imovinska korist iz stava  ovog člana velike vrijednosti, učinitelj će se kazniti kaznom zatvora od jedne do deset godina. [5] Izvori: [1] Krivično pravo, posebni dio, Miloš Babić, Ivanka Marković, 2009. [2] Pranje novca (pojam, karakteristike, pravna regulativa i praktični problemi), Katušić-Jergović, 2007. [3] Krivični zakonik (“Službeni glasnik RS“ br. 85/2005, 88/2005, 107/2005, 72/2009, 111/2009, 121/2012, 104/2013, 108/2014, 94/2016), čl. 245 [4] Krivični zakonik (Službeni glasnik Republike Srpske br. 64/17) čl. 263 [5] Krivični zakon FBIH (Službene novine FBiH 36/03, 37/06,21/04, 69/04, 18/05, 42/10, 42/11, 59/14 i 76/14), čl. 272 Autor teksta: Tijana Puzić. *Napomena: Tekstovi u okviru Projekta Law bloggers / Pravni blogeri, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda,  ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu. Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i  Krivičnog zakonika). Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Tijana Puzić. ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.

Intervju

UPOZNAJTE NAŠE EDUKATORE – Branislav Borota, master menadžer poslovnih performansi

/

Nomotehnički Centar, udruženje skraćenog naziva Nomcentar, iz Beograda, počinje jesenju sezonu edukativnih radionica. Oblasti koje će prve otvoriti poziv učesnicima su ljudski resursi i menadžment poslovanja. Odlučili smo da kroz kratkih pet pitanja, predstavimo naše mlade, uspešne edukatore. Na ovaj način, možete ih ukratko upoznati i postaviti pitanje pre početka edukativnih radionica za sve što Vas interesuje. Danas, predstavljamo Branislava Borotu. Predstavite nam se ukratko, odakle ste i čime se bavite? Branislav Borota, iz Beograda, master menadžer poslovnih performansi, trenutno zaposlen u kompaniji EUCOM d.o.o. na poslovima spoljne i domaće trgovine i poslovne administracije. Član upravnog odbora Nomotehničkog centra iz Beograda. Koji je fokus Vaših radionica, šta učesnici mogu naučiti? Glavni fokus radionica je da učesnici steknu neka nova znanja i veštine koja će im pružu osnovu ili upotpuniti prethodno stečena znanja iz oblasti za koje se interesuju. Interakcija između predavača i polaznika pruža mogućnost da se na interesantan način nauči nešto novo, i da se kasnije teorijsko znanje iskoristi u praksi. Smatram da čovek sa novim znanjima i iskustvima jača svoje samopouzdanje, postaje komunikativniji i na taj način povećava svoje šanse za uspeh! Da li ste više za teoriju ili praksu? Teorija i praksa ne mogu jedno bez drugog. Lično težim da pronađem pravi balans između jednog i drugog. Znanje nam ne znači mnogo ako nemamo priliku da ga sprovedemo u delo. Koje Vam je omiljeno mesto za opuštanje posle napornog radnog dana? Beograd je grad koji leži na dve lepe reke. Kada mi obaveze dozvoljavaju volim da se spustim do jedne od njih i da uz odmor na nekom od splavova ili šetnju po keju završim dan. Knjiga koju biste preporučili mladima? Dž. Orvel, 1984. ”Big brother is watching you”. Više o Branislavu možete pročitati u sekciji njegove biografije. PRATITE LINK – KLIKNITE OVDE    

Pravni blog, Radno pravo i socijalna zaštita

KAKO ZASNOVATI RADNI ODNOS KAO PRIPRAVNIK U SUDOVIMA CRNE GORE?

/

 Zakon o pripravnicima u sudovima i državnom tužilastvu i pravosudnom ispitu  definiše sudskog pripravnika kao: ,,Lice koje prvi put zasniva radni odnos u svojstvu pripravnika u sudovima, odnosno Državnom tužilaštvu, pored uslova za zasnivanje radnog odnosa pripravnika u sudu i Državnom tužilaštvu propisanih Zakonom o sudovima i Zakonom o Državnom tužilaštvu, mora imati položen ispit za provjeru kvalifikovanosti za obavljanje prakse u sudu, odnosno Državnom tužilaštvu“[1]. Biti pripravnik naročito u sudstvu Crne Gore vrlo je teško,ako se uzme u obzir da već nekoliko godina postoji Vladin projekat za lica koja prvi put zasnivaju radni  odnos,tj počinju pripravnički staž nakon završenih osnovnih ili postdiplomskih studija skoro pa da rijetko je ko imao pravo stažirati u organima pravosudja Crne Gore. Onaj najznačajni dio da bi se zasnovao odnos u sudu jeste da lice koje predaje ima diplomu Pravnog fakulteta i da je završio četvorogodišnje studije ili ti ima ostavrenih 240 ETC kredita. Nakon ispunjenja najznačajnijeg dijela dolaze oni ,,lakši“ naime potrebno je prema ZOPSIDT pratiti redovno sajt ministarstva Pravde gdje se nalaze sve potrebne informacije za dalje korake radi konkurisanja za pripravnike u sudu. Osnovni sudovi kao i Više državno tužilaštvo VDT redovno vode kontrolu o potrebi osposobljivanja novih lica za rad u organima pravde te na osnovu toga i raspisuju konkurs za rad u iste organe. Kako je ranije bio slucaj da pripravnički rok traje 2 (dvije) godine prema novom ZOPSIDT pripravnicki staz traje 3 (tri) godine u sudu. Uslovi za pripravnike su: Ispit za pripravnike može polagati lice koje je završilo četvorogodišnji program na pravnom fakultetu VII1 nivo kvalifikacije obrazovanja. Polaganje ispita za pripravnike organizuje se dva puta godišnje. Vrijeme i mjesto polaganja ispita za pripravnike određuje ministar nadležan za poslove pravosuđa (u daljem tekstu: ministar pravde), na početku godine, a obavještenje o tome objavljuje organ državne uprave nadležan za poslove pravosuđa (u daljem tekstu: Ministarstvo pravde), na svojoj internet stranici. javni oglas za polaganje ispita za pripravnike, Ministarstvo pravde objavljuje na svojoj internet stranici 30 dana prije dana određenog za polaganje ispita iz člana 7 ovog zakona. Ispit za pripravnike polaže se putem pisanog testa koji se sastoji od teorijskih i praktičnih pitanja iz ustavnog, krivičnog, građanskog i upravnog prava. Pisani test iz stava 1 ovog člana, sastavlja komisija iz člana 13 stav 1 ovog zakona, u skladu sa programom polaganja ispita za pripravnike. Pisani test radi se pod šifrom. Šifre i imena kandidata stavljaju se u poseban koverat koji se lijepi i pečatira, nakon čega se dostavlja predsjedniku Komisije. Pisani test nakon što bude ocijenjen dešifruje se u prisustvu kandidata kad se i otvara koverta iz stava 4 ovog zakona, o čemu se kandidati obavještavaju pet dana prije dana određenog za dešifrovanje na internet stranici Ministarstva pravde. Program i način polaganja ispita za pripravnike utvrđuje Ministarstvo pravde. [2] Nakon ispunjenja zakonskih uslova i propisa a naravno ostvarenih prije svega pozitivnih rezultata nastupa onaj zanimljivi dio. Često se medju studentima i budućim pripravnicima govori kako treba da  postoji ,,veza,prosjek,godine studija,ograničen broj pripravnika  i tome sl“… što smo iz gore zakonskih uslova vidjeli da nije potrebno sem odredjenih uslova koje je definisala Vlada a usvojila Skupština Crne Gore. Čak šta više postojale su inicijative u Parlamentu Crne Gore da se prilikom polaganja državnog ispita priznaju ti predmeti prilikom polaganja pravosudnog (ako uzmemo u obzir da je materija koja se polaže za državni ispit ista kao i materija koja se polaže za pripravnike u sudu uz jos jedan ili dva ispita vise  to bi značilo da bi se jednim poslom odradilo više toga ili ti ..Ne bis in idem“) jer je materija ista s tim što je proširena prilikom polagnja pravosudnog,što nažalost nije prešla cenzus. Ali nije sve tako strašno,pošto kandidat uspješno položi ispit za rad u sudu sa osvojenih maximalnih 80 poena ostvaruje pravo na uvjerenje o položenom ispitu i prednost za rad u sudu u odnosu na ostale buduće kolege. Period kada se vrši provera znanja jeste  jul i oktobar mjesec(obično bude 29-ti ili 30-ti  tj poslednji radni dan u mjesecu, u zavisnosti da li je datumski riječ o radnim ili ne radnom danu). Kao i u ostalim EU zemljama tako je i CG-orskim zakonodavstvom propisano da u sudu ne može raditi  lice koje je krivično gonjeno i koji ima krivični dosije,kao i to da lice moje predaje za rad u sudu nije lišeno poslovne sposobnosti. Zasnivanje radnog odnosa: Radi prijema pripravnika u sudovima, odnosno Državnom tužilaštvu, Vrhovni sud, odnosno Vrhovno državno tužilaštvo, objavljuje javni oglas u skladu sa planom potrebnog broja pripravnika u sudovima, odnosno planom potrebnog broja pripravnika u Državnom tužilaštvu. Javni oglas za popunu slobodnih mjesta pripravnika iz stava 1 ovog člana, objavljuje se u “Službenom listu Crne Gore”, na internet stranici Vrhovnog suda, odnosno Vrhovnog državnog tužilaštva i u jednom od štampanih medija sa sjedištem u Crnoj Gori. Prijava na javni oglas Član 18 Prijava na javni oglas za prijem pripravnika u sudovima podnosi se Vrhovnom sudu, a prijava na javni oglas za prijem pripravnika u Državnom tužilaštvu podnosi se Vrhovnom državnom tužilaštvu. Prijava iz stava 1 ovog člana, sa dokazima o ispunjavanju uslova iz člana 2 ovog zakona, podnosi se u roku od 15 dana od dana objavljivanja javnog oglasa. Rang lista kandidata Član 19 Na osnovu blagovremene, potpune i uredne dokumentacije i ostvarenog uspjeha prema broju bodova iz člana 15 ovog zakona, utvrđuje se rang lista kandidata, u roku od 15 dana od isteka roka za prijavljivanje na javni oglas. [3] Pošto se već sad izvrši prijava kandidata i slekecija odabranih(ukoliko postoji vise kandidata za jedno mjesto,tada se uzima u obzir koliko je kandidat imao prosjek i koliko je godina studirao kao i koliko je imao broj ostavrenih bodova na ispitu za pripravnike,ukoliko je pak samo jedan ili dva kandidata za jedno mjesto neće se uzimati nikakvi uslovi) primaju se kanidati za rad u sudu. Posao pripravnika u organima Pravde nije ni malo lak uzimajući u obzir da se novi kandidati tj pripravnici i njhov status znatno razlikuje od prijašnjih. Pripravnici sad imaju obavezu obavljati praksu  u tri različita suda u početku

Intervju

UPOZNAJTE NAŠE EDUKATORE – Slobodan Petrović, doktorand

/

Nomotehnički Centar, udruženje skraćenog naziva Nomcentar, iz Beograda, počinje jesenju sezonu edukativnih radionica. Oblasti koje će prve otvoriti poziv učesnicima su ljudski resursi i menadžment poslovanja. Odlučili smo da kroz kratkih pet pitanja, predstavimo naše mlade, uspešne edukatore. Na ovaj način, možete ih ukratko upoznati i postaviti pitanje pre početka edukativnih radionica za sve što Vas interesuje. Danas, predstavljamo Slobodana Petrovića. Predstavite nam se ukratko, odakle ste i čime se bavite? Slobodan Petrović, Beograd, kandidat za odbranu doktorske disertacije, bavi se izučavanjem političkih sistema, političke kulture, javnim nastupom, teorijom države i prava. Koji je fokus Vaših radionica, šta učesnici mogu naučiti? Fokus radionica koje držim je na praktičnoj primeni stečenog znanja svakog pojedinca, implementacija teorijskih znanja u praksi, s ciljem postizanja najboljih rezultata, kao imperativ rada svake individue. Radionica javni nastup je koncipirana tako da polaznicima pruži poznavanje i savladavanje osnovnih veština prezentacija vlastitog: znanja, kapitala, poslovnog predloga, naučnog ili biznis projekta. Radionica administrativna pismenost kao osnovu stavlja edukaciju polaznika o elementarnim praktičnim tehnikama savremene poslovne i akademske korespondencije, a to je suštinski uslov za dostizanje viših ciljeva rada i prezentovanje sebe na klasno i društveno većem pijedestalu. Da li ste više za teoriju ili praksu? Smatram da su podjednako važni svi činioci i teorijskog i praktičnog znanja. Jer da biste savladali praksu, morate prethodno posedovati elementarno teorijsko znanje o predmetu istraživanja/rada. Ako je Vaše teorijsko znanje na višem nivou, onda je i manevarski prostor u kojem se praktično krećete značajno širi, odn. težnja je da bude neograničen. Koje Vam je omiljeno mesto za opuštanje posle napornog radnog dana? Nakon napornog radnog dana najviše volim da se opuštam u sopstvenom vrtu, hortikultura me čini relaksiranim i pruža mi spektar mogućnosti da se kroz kreativnu razonodu i odmorim i umetnički izrazim. Knjiga koju biste preporučili mladima? Knjiga koju bih preporučio je ujedno i moja omiljena knjiga, pored „Malog Princa“ – A.S. Egziperia, to je svakako knjiga „Sanjari“ – Žilbera Adera. Više o Slobodanu možete saznati na njegovoj internet prezentaciji, gde ćete pronaći i celokupnu biografiju. Pratite link – www.slobodanpetrovic.rs

Građansko pravo, Pravni blog

STICANJE PRAVA VLASNIŠTVA NA OSNOVU ZAKONA

/

Svojina ili vlasništvo, kao neprikosnoveno i zaštićeno pravo na slobodno i po svojoj volji držanje, raspolaganje i korištenje neke stvari, se može sticati na više načina. Onaj najzastupljeniji je svakako zaključenje pravnog posla ili nasljeđivanje, kojim sticalac dobija onaj obim prava koje je imalo lice od kojeg je to pravo preneseno. Međutim, u praksi se vrlo često nailazi na situacije kada jedno lice uđe u posjed ili državinu neke pokretne ili nepokretne stvari, sa namjerom ili bez nje, savjesno ili ne, te se tada postavlja pitanje da li to lice postaje vlasnik takve stvari i pod kakvim uslovima. Takve situacije su prepoznate i opisane u Zakonu o stvarnim pravima Republike Srpske[1], kao održaj, građenje na tuđem zemljištu, građenje tuđim materijalom, doziđivanje i nadziđivanje, prekoračenje međe građenjem, građenje na tuđem pravu građenja, sijanje i sađenje kao i priraštaj zemljišta. Predmet takvih prava su pretežno nekretnine, mada u slučaju sađenja i sijanja to su plodovi biljaka zasađenih na tuđem zemljištu[2]. Zakon je za ovakve pravne situacije propisao određene uslove koji se moraju ispuniti da bi se steklo vlasništvo na zakonom opisane načine, ali i ukoliko se ispune svi ti uslovi, on ne postaje vlasnik, sve dok ga sud u parničnom postupku, deklarativnom presudom ne proglasi vlasnikom predmetne stvari. Jedan od najčešćih slučajeva sticanja svojine na osnovu zakona jeste održaj ili dosjelost, koja omogućava licima koji su duži vremenski period u posjedu neke nepokretnosti, koju koriste i od koje ubiru plodove, da postanu vlasnici te nepokretnosti. Da bi se steklo vlasništvo putem dosjelosti, potrebno je biti u neprekidnoj državini te stvari 10 godina i duže, te državina mora biti zakonita i savjestna.[3] Zakonita državina je ona stečena po nekom valjanom pravnom osnovu, koji ne uključuje sticanje navedene stvari silom, prevarom, zloupotrebama i na slične nedozvoljene načine. Savjestnost državine postoji kada lice koje drži neku stvar ne zna i ne može znati da nema pravo na državinu te stvari, drugim riječima, ukoliko mu je poznato da ta stvar pripada drugom licu po nekom zakonskom osnovu, smatra se nesavjesnim držaocem te stvari. Razlika između savjesne i zakonite državine u pogledu sticanja prava vlasništva na osnovu iste, jeste u tome što savjesna državina može preći u vlasništvo, i pored tog što nije zakonita, nakon proteka perioda od 20 godina,[4] dok nesavjesna državina ne može ni pod kojim uslovom preći u svojinu. Savjesni držalac postaje nesavjestan u onom trenutku kad bude obavješten o pravu drugog lica na tu stvar, da li sudskom ili nekom drugom odlukom, da li obavještenjem od lica koje polaže pravo na toj stvari, odnosno nekog drugog lica. Savjesnost državine se pretpostavlja, tako da je teret dokazivanja na onome ko tvrdi suprotno. Sam rok potreban za održaj, počinje teći od onog dana kad je držalac stupio u samostalnu državinu, a prestaje istekom posljednjeg dana potrebnog za održaj. Pored dosjelosti, pravo vlasništva se može steći i građenjem na tuđem zemljištu[5], po načelu superficies solo credit[6] ali samo u slučaju da je graditelj objekta savjestan (da nije je znao niti je mogao znati da zemljište pripada drugom licu). Tada mu pripada pravo vlasništva na zgradi sa zemljištem ispod zgrade i i zemljištem koji služi za redovnu upotrebu zgrade, a vlasnik zemljišta ima pravo samo na naknadu u visni tržišne cijene zemljišta prije građenja. Ako graditelj objekta nije bio savjestan, ima pravo na naknadu za izgrađeni objekat, po pravilima obligacionog prava, a vlasnik zemljišta bez obzira na savjesnost ima pravo na vlasništvo na zgradi ili vraćanje u prijašnje stanje (rušenje objekta). Posebna pravna situacija prestavlja i priraštaj zemljišta[7], kada prirodnim putem nastane ostrvo u sredini vodotoka ili kada vodotok otrgne komad zemljišta pa ga pripoji drugom zemljištu. U prvom slučaju ostrvo prirasta zemljištima duž tog ostrva na obe strane obale po dužini zemljišta, a ako je nastalo na jednoj polovini vodotoka, prirasta zemljištu na bližoj obali. U drugom slučaju vlasnik otrgnutog zemljišta može vratiti taj dio u roku od godinu dana, u suprotnom, taj dio zemljišta postaje sastavni dio zemljišta kojem je pripojen. Pravo svojine po zakonu stiče i savjestno lice koje prekorači među građenjem[8], na zahvaćenom zemljištu, uz obavezu isplate tržišne vrijednosti zemljišta, dok građenje tuđim materijalom može bit samo osnov za naknadu vlasniku materijala, bez mogućnosti sticanja prava svojine po tom osnovu. Dogradnja, preuređenje i ulaganje u neki objekat, ne mogu biti osnov za sticanje vlasništva, osim u dogovoru sa vlasnikom objekta koji se dograđuje i preuređuje, ali je svakako osnov za naknadu uloženog prema obligacionom pravu. Pored gore nabrojanih stvarnopravnih situacija sticanja svojine zakonskim putem, postoje i upravnopravni načini sticanja vlasništva i to putem upravnih postupaka eksproprijacije, arondacije, komasacije i uzurpacije. Oni su uređeni posebnim zakonima, i vode se po pravilima opšteg upravnog postupka, koji se pokreće po sili zakona ili po zahtjevu stranke, kao u slučaju uzurpacije. Eksproprijacija, arondacija i komasacija prestavljaju oduzimanje prava svojine licima od strane države, radi opšteg intresa ili radi racionalnije obrade zemljišta. U slučaju eksproprijacije privatna svojina se pretvara u državnu svojinu, a u slučaju arondacije i komasacije svojina na poljoprivrednom zemljištu se dodeljuje drugim licima. U svim slučajevima prethodni vlasnik zemljišta ima pravo na naknadu za oduzetu nepokretnost. Uzurpacija je posebna vrsta održaja, kao osnova za sticanja prava svojine na državnom zemljištu. To je za razliku od eksproprijacije, pretvaranje državnog u privatno vlasništvo pod određenim uslovima. Taj postupak je regulisan Zakonom o uzurpacijama RS[9], i tačno propisuje uslove pod kojima se može steći pravo svojine na državnoj imovini, ukoliko lice istu neprekidno koristi i obrađuje duži vremenski period. Postupak zavisi i od činjenice da li se na tom zemljištu nalazi objekat, pri čemu su veće šanse sticanja svojine na zemljištu ispod objekta i zemljištu koji služi za redovnu upotrebu tog objekta, a koji bi se opet vodio po odredbama Zakona o stvarnim pravima i njegovim izmjenama i dopunama.[10] IZVORI: Zakon o stvarnim pravima RS („Službeni glasnik RS“ broj 124/08,58/09 i 95/11) Zakon o uzurpacijama („Službeni glasnik RS“ broj 70/06) [1] „Službeni glasnik RS“ broj 124/08, 58/09, 95/11. [2] Članovi od 58-65, Zakona o stvarnim pravima [3] Član 58.  Stav 1 ZSP-a [4] Član 58. Stav 2

Pravni blog, Radno pravo i socijalna zaštita

ZDRASTVENA ZAŠTITA STRANACA U CRNOJ GORI

/

Ljeto i vrijeme godišnjih odmora dovodi do toga da se poveća broj lica koja privremeno borave u CG, odnosno turista. Posebno pitanje koje se postavlja je pitanje njihove zdrastvene zaštite. Na koji način stranac – turista ( a najčešće su to gosti iz zemalja okruženja ) mogu ostvariti pravo na zdrastvenu zaštitu u slučaju fizičkih povreda posebno ako su iste posljedica saobraćajnih udesa koji su učestali i česti  u jeku turističke  sezone. Zakon o obaveznom penzijskom i invalidskom osiguranje ne daje konkretne odgovore na pitanje – kako turista da besplatno dobije zdrastvenu pomoć, kojem domu zdravlja/ hitno medicinskoj ustanovi/ da se javi u slučaju bolesti povrede i tome sl. Besplatnu zaštitnu zaštitu imaju crnogorski državljani osigurani na obavezno penzijsko invalidsko osiguranje koji su u radnom odnosu ( bez obzira na radno vrijeme i doprinose koji im se uplaćuju ). Međutim kako je veliki broj inostrane radne snage, sezonskih radnika u primorskim mjestima ali i odmoralištima na sjeveru države od maja 2017 godine omogućena je besplatna zdrastvena zaštita i za sezonske radnike, odnosno sva lica koja privremeno borave u Crnoj Gori i imaju dozvoljeni privremeni boravak po osnovu zaposlenja- posjeduju ličnu kartu za strance Omogućeno je i članovima njihove uže porodice (bračni partner i djeca) da imaju obavezno zdrastveno osiguranje. Stoga pravilnikom o zdrastvenoj zaštiti i Zakonom o boravku stranaca predviđa se kao uslov za dobijanje boravka do godinu dana (koliko je inače godišnje moguć najduže boravak u Crnoj Gori, 365 dana a takođe je moguće u slučaju da putna isprava stranca je izdata na kraći rok dobije boravak stranac do isticanja iste ili da traži na određeni rok boravak u Crnoj Gori od 3,6,9 mjeseci tj. do godinu dana) . Kako inostrana radna stranka dolazi u Crnoj Gori sa članovima porodice, dozvoljeno je i da njihovi članovi porodice koji nisu po drugom osnovu osigurani na obavezno zdrastveno osiguranje da steknu isto pravo preko svog supruga/e ili roditelja koji je obavezno osiguran kod svog poslodavca. Na taj način se stranim radnicima obezbjeđuje besplatna zdrastvena zaštita a samim tim oni ostvaruju pravo na ljekarsku pomoć što je u skladu sa Etičkmim kodeksom ljekara ali Evropskom konvencijom za zaštitu osnovnih ljudskih prava[1]. No, pružiti svakom licu zdrastvenu zaštiti, ostvarivanje prava besplatnog liječenja i ljekova na recept svakako da opterećuje državnu kasu, pa se posebno vodi računa o tome koja lica imaju pravo na besplatnu zaštitu. Postavlja se pitanje humanosti – da li biste teško povređenom licu omogućili zdrastvenu zaštitu iako nije osiguran i nije u mogućnosti da plati troškove liječenja? Crnogorski zdrastveni sistem nije razvijen a i nedovoljno kontrolisan kao američki. U SAD ukoliko se povrijedite a niste obavezno osigurani, moraćete da platite. Takav zatvoren sistem  je donekle dobar, štiti se država, budžet ali ne i ljudski život. Finansiranje davaoca zdravstvenih usluga, odnosno zdravstvene zaštite, u 2016. godini ostvarivalo se shodno Zakonu o Budžetu Crne Gore za 2016. godinu, na osnovu usvojenih i usaglašenih planova rada davaoca zdravstvenih usluga i opredijeljenih sredstava za zdravstvenu zaštitu. Zakonom o Budžetu Crne Gore za 2016. godinu Fondu za zdravstveno osiguranje opredijeljena su sredstva za 2016. godinu u iznosila su 181.208.059,81 € za pet programa. Program: Fond za zdravstveno osiguranje u iznosu od 27.056.995,87€, Program: Zdravstvene institucije 150.890.523,36 €, Program: Podrška NVO organizacijama za realizaciju projekata za lica sa 54 invaliditetom 100.000,00 €, Program: Podrška NVO organizacijama za realizaciju projekata za lica koja žive sa HIV/AIDS-om 100.000,00€ i Institut za javno zdravlje 3.060.540,58 €.[2] Posebnu pogodnost imaju zdrastveni osiguranici iz Srbije koji uz  obrazac SRB/MNE-111, koji izdaje nadležna filijala Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje Srbije, u mjestu prebivališta osiguranika. Osigurano lice je dužno da se, po dolasku u Crnu Goru s navedenom potvrdom SRB/MNE-111, se obrati organizacionoj jedinici Fonda za zdravstveno osiguranje Crne Gore. U situaciji kad je osiguraniku Srbije u Crnoj Gori potrebna hitna zdravstvena zaštita, a ne posjeduje potvrdu SRB/MNE-111, zdravstvena ustanova je dužna da obavesti organizacionu jedinicu Fonda Crne Gore, radi naknadnog pribavljanja potvrde. Potvrda/obrazac izdaje se za period do 90 dana u toku godine, a izdavanje je besplatno.[3] Osigurana lica Srbije koja se nalaze Crnoj Gori radi školovanja i studiranja imaju pravo na zdravstvenu zaštitu.U slučaju bolničkog liječenja i davanja veće vrijednosti, potrebna je saglasnost nadležne filijale Republičkog zavoda za zdravstveno osiguranje Srbije, izuzev u hitnim slučajevima. Sporazumom o socijalnom osiguranju zaključenom između Crne Gore i Republike Srbije predviđen je poseban obrazac SRB/MNE-111B, odnosno Potvrda o pravu na davanja u naturi za lica iz Srbije koja se nalaze u Crnoj Gori radi školovanja i studiranja.Potvrdu izdaje nadležna filijala Republičkog zavoda za zdravstveno osiguranje Srbije.Potvrda se predaje odnosno dostavlja, organizacionoj jedinici Fonda Crne Gore, u mjestu boravka odnosno studiranja. U slučaju potrebe pružanja zdravstvene zaštite veće vrijednosti, osiguranicima Republike Srbije, koji privremeno borave u Crnoj Gori, zdravstvene ustanove su dužne da preko organizacione jedinice Fonda Crne Gore, zatraže saglasnost od nadležne filijale Zavoda Srbije, osim u bezuslovno hitnim slučajevima. Takođe penzioneri iz Srbije imaju posebna prava. Penzionerima Republike Srbije, koji su korisnici samostalnih penzija i članovima njihovih porodica koji stalno žive u Crnoj Gori, na osnovu potvrde SRB/MNE-109 (potvrda o pravu na davanja u naturi za lica sa prebivalištem u Crnoj Gori) koju po službenoj dužnosti popunjavaju nadležne filijale Zavoda Srbije, izdaju se zdravstvene knjižice u Crnoj Gori kao i crnogorskim, domaćim osiguranicima. Odnosno penzioneri Republike Srbije i članovi njihovih porodica za vrijeme trajnog boravka u Crnoj Gori imaju pravo na zdravstvenu zaštitu kao i crnogorski osiguranici .Troškove zdravstvenih usluga za ove osiguranike zdravstvenim ustanovama plaća Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore, koji vrši naknadu ovih troškova od Republičkog zavoda za zdravstveno osiguranje Srbije, u stvarnim iznosima Izvori: [1] Evropska konvencija za zaštitu osnovnih prava i sloboda (1950) [2] Str. 53, Program za zadrastvenu zaštitu Crne Gore, Fond za zdrastvenu zaštitu Crne Gore, Podgorica, januar 2016.   godine [3] http://fzocg.me/#opsirnije(391) Autor teksta: Dea Tršić *Napomena: Tekstovi u okviru Projekta Law bloggers / Pravni blogeri, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove,

Ekonomski i blog ljudskih resursa

IZAZOVI SA KOJIMA SE SUOČAVA MENADžMENT LJUDSKIH RESURSA

/

Dinamičnost tržišta rada ne ostavlja mnogo prostora za dugoročne planove. Ono zahteva brze reakcije, proaktivan pristup i praćenje svih promena. Ne potoji jedno jedinstveno rešenje koje menadžment ljudskih resursa može da primeni u svim situacijama, već je neophodan kontigentni pristup – svakom izazovu se pristupa na drugačiji način. Iako ne postoji univerzalni odgovor na izazove sa kojima se suočavaju stručnjaci iz oblasti ljudskih resursa, moguće je izdvojiti najvažnije trendove u okruženju i dati predloge za njihovo praćenje. Kao najbitniji ekonomski problem koji pogađa oblast ljudskih resursa, izdvaja se nezaposlenost. Cilj je ne samo da se ona smanji, već da to smanjenje bude zasnovano na korišćenju znanja i osposobljenosti radne snage. Pozitivan trend ogleda se u naporu kompanija da privuku i zaposle kvalitetne kadrove i potom ulažu u njihov dalji razvoj, čime ih obavezuju da stečena znanja primene u rešavanju kompanijskih problema. Potrebe stejkholdera (interesnih grupa) su takođe bitan deo ekonomskih promena. Neophodno je pronaći balans i potruditi se da sve interesne grupe (kupci, dobavljači, potrošači…) budu zadovoljne postignutim. Na mikro nivou je najbitnije pridobiti i zadržati kupce, te nikako ne treba praviti kompromise kada je kvalitet u pitanju. Najznačajnija tehnološka promena se odnosi na brz razvoj Interneta. Iako je Internet prouzrokovao i neke neželjene efekte, primetan je njegov pozitivan uticaj. Smanjene su barijere na tržištu rada, primenjuje se praksa onlajn učenja, dostupni su i mnogobrojni besplatni kursevi iz najrazličitijih oblasti. Menadžerima je znatno olakšan proces traženja novih kadrova, a razvoj mreža kao što je LinkedIn, dozvoljava da uz minimalnu novčanu nadoknadu pristupe bazi potencijalnih kadrova. Globalizacija ima i pozitivne i negativne efekte na tržište rada. Kompanije se sada lakše povezuju i slobodnije razmenjuju iskustva. Često dolazi i do kratkotrajne razmene kadrova koji postaju stručniji zahvaljujući znanjima koja stiču u multinacionalnim kompanijama. Javljaju se nove šanse i izazovi koje treba iskoristi. Zato se kao najveća mana globalizacije izdvaja nemogućnost manjih firmi da idu u korak sa moćnim kompanijama čije se poslovanje odvija u većem broju zemalja, ili čak kontinenata. Promene zakonodavstva tj. strogi zakonski propisi iz oblasti rada i radnih odnosa, ograničavaju inovativnost menadžera i sprečavaju ih da sprovedu svoje ideje. Česte promene zakonodavstva prebacuju deo socijalnih obaveza sa države na poslodavce. Zakoni mogu služiti i kao sredstvo ostvarenja ciljeva populacione politike, poput plaćanja porodiljskog odsustva. Zato se na razgovorima za posao često postavlja neprijatno pitanje planiranja potomstva, jer menadžeri ljudskih resursa ne smatraju isplativim angažovanje radne snage koja će ih ubrzo napustiti, a i dalje im stvarati troškove. Korisnost zakonodavstva dolazi do izražaja kada se propisi odnose na unapređenje bezbednosti i zdravlja zaposlenih. Do promena karakteristika radne snage dolazi zahvaljujući činjenici da radna snaga danas više nego ikada pre ima mogućnost da se edukuje, razvija, posveti neformalnim kanalima obrazovanja i tako postane što konkurentnija na tržištu rada. Jedna od najistaknutijih promena radne snage je povećanje učešća žena  u radno sposobnom stanovništvu. I dalje je izazov postizanje jednakosti zarada muškaraca i žena na istoj poziciji. Menadžeri ljudskih resursa sada imaju priliku da izvrše uspešniju selekciju, ali se izazov javlja ne samo u privlačenju, već i u zadržavanju kvalitetnih kadrova. Orijentacija ka humanom kapitalu je dugoročno isplativa i to treba na vreme prepoznati. Za razliku od teorije koja idealizuje trenutnu situaciju, praksa pokazuje neke druge zaključke. Poslodavci ističu da kandidati u radnim biografijama (CV) često navode znanja i veštine koje inače ne poseduju. Razlog za ulepšavanje prijave najčešće leži u želji kandidata da budu pozvani na razgovor za posao. Pri tome zanemaruju činjenicu da će znanja i veštine navedene u biografiji svakako biti testirane i da će njihove laži biti otkrivene. Znanje jezika je nešto što kandidati najčešće olako shvataju. Često se već na prvom intervjuu utvrdi da kandidat nije u stanju da vodi konverzaciju na traženom jeziku (najčešće engleski), iako je u biografiji navedeno odlično poznavanje. Izazov za stručnjake iz domena ljudskih resursa je da što pre prepoznaju potencijalne laži. Zato je veoma važno biti iskren pri predstavljanju poslodavcu – Želja za usavršavanjem i spremnost za usvajanje novih znanja i veština, svakako će naići na bolji odziv nego prikazivanje znanja koje kandidat ne poseduje. Izvori: Bogićević Milikić, Biljana (2014),Menadžment ljudskih resursa, sedmo izdanje, Beograd, Centar za izdavačku delatnost, Ekonomski fakultet u Beogradu Petković, M., Janićijević N., Bogićević Milikić, B., Aleksić Mirić, A. (2014),Organizacija,jedanaesto izdanje, Beograd, Centar za izdavačku delatnost, Ekonomski fakultet u Beogradu Autor teksta: Katarina Stanojević. *Napomena: Tekstovi u okviru Projekta Law bloggers / Pravni blogeri i HR & ECC blog, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda,  ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu. Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i  Krivičnog zakonika). Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Katarina Stanojević. ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.

Pravni blog, Studentska stanica

VODIČ ZA STUDENTE – KAKO DO STUDENTSKOG DOMA

/

Početak septembra po pravilu označava povećanu aktivnost studenata u potrazi za odgovarajućim smeštajem. Za one koji se odlučuju za studentske domove, postoje određene nedoumice, koje ćemo pokušati da otklonimo u daljem tekstu. Otvarivanje prava studenata na smeštaj i ishranu u studentskim domovima, definisano je i propisano Pravilnikom o smeštaju i ishrani učenika i studenata (“Sl. glasnik RS”, br. 36/2010 i 55/2012)[1]. Uslovi za ostvarivanje prava       Pravo na smeštaj u studentske domove imaju oni studenti koji su: upisani na visokoškolske ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave – dakle, studenti privatnih fakulteta nemaju ovo pravo; pisani prvi put u tekućoj školskoj godini na studije prvog (osnovne akademske studije i osnovne strukovne studije), drugog (diplomske akademske studije – master, specijalističke strukovne studije i specijalističke akademske studije) ili trećeg stepena(doktorske studije). Dakle, studenti koji imaju pravo su: 1) studenti koji su prvi put upisani u odgovarajuću godinu osnovnih studija prvog stepena osnovnih akademskih studija i osnovnih strukovnih studija na visokoškolskih ustanovama u Republici Srbiji u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju i studnti osnovnih studija koji zadržavaju pravo da se finansiraju iz budžeta u organičenom trajanju po isteku redovnog studiranja prema Zakonu o izmeni i dopuni Zakona o visokom obrazovanju (produžena godina); 2) studenti prvi put upisani u II, III, IV, V i VI godinu i apsolventi koji u toku trajanja studija nisu izgubili više od jedne godine (za studente druge i treće godine), odnosno dve godine (za studente četvrte, pete i šeste, apsolvente i studente produžene godine), koji će završiti studije po započetom nastavnom planu i programu 3) studenti koji su prvi put upisani na drugi stepen studija (diplomske akademske studije – master, specijalističke strukovne studije, specijalističke akademske studije) čije se školovanje finansira iz budžeta Republike Srbije, pod uslovom da nisu u radnom odnosu, 4) studenti koji su prvi put upisani na treći stepen studija (doktorske studije) čije se školovanje finansira iz budžeta Republike Srbije o čemu odličuje Ministarstvo, pod uslovom da nisu u radnom odnosu. – da se njihovo školovanje finansira iz budžeta Republike Srbije. Samofinansirajući studenti mogu dobiti mesto u studentskom domu ukoliko nakon raspodele budžetskim studentima ostane slobodnih mesta, ali mesto plaćaju po višim, ekonomskim cenama. da imaju državljanstvo Republike Srbije; da nemaju prebivalište u gradu gde se nalazi sedište fakulteta koji studiraju. Kriterijum za utvrđivanje redosleda        Redosled kandidata za prijem u studentski centar utvrđuje se na osnovu:             1) uspeha ostvarenog u prethodnom školovanju, i to:             – opšteg uspeha u srednjoj školi – za studente I godine studija,             – uspeha na visokoškolskoj ustanovi – za studente ostalih godina studija;             2) socijalno-ekonomskog statusa porodice- utvrđuje se na osnovu proseka ukupnih             mesečnih prihoda po članu porodice studenta, za period januar-jun tekuće godine. Rangiranje kandidata       Kandidati se rangiraju prema ukupnom broju bodova ostvarenim po svim osnovama koje se vrednuju za prijem u studentski centar. Rangiranje se vrši na osnovu dostavljene dokumentacije.        Kada veći broj kandidata od broja predviđenog za prijem u studentski centar ostvari isti broj bodova, prednost u rangiranju do broja predviđenog za upis ima kandidat:             1) koji je ostvario veći broj ESPB bodova;             2) koji ima manji broj godina studiranja;             3) koji ima veću prosečnu ocenu;             4) koji ima manji prihod po članu porodice. Način ostvarivanja prava na smeštaj        Konkurs za prijem studenata u ustanove za smeštaj studenata raspisuje Ministarstvo prosvete i nauke Republike Srbije. Konkurs za raspodelu mesta u studentskim domovima se za brucoše raspisuje u septembru, dok se za studente ostalih godina konkurs raspisuje početkom školske godine. Raspodela mesta u studentskim domovima se vrši po fakultetima, osim za brucoše za koje je raspodela jedinstvena na nivou Univerziteta. Posebni uslovi konkurisanja važe za domove u kojima se smeštaju studenti sa posebnim potrebama. Prilikom prijavljivanja na konkurs, kandidati moraju podneti sledeća dokumenta: 1) prijavu na konkurs (kupuje se u Studentskom centru, pisarnici na fakultetu i sl.) 2) uverenje o upisu prvi put I godine studija o trošku budžeta Republike Srbije i svedočanstva o završetku svih razreda srednje škole (originali ili overene fotokopije) – za studente I godine studija ili potvrdu visokoškolske ustanove o studiranju koja sadrži: – prosečnu ocenu u toku studija, godinu upisa osnovnih studija, broj ostvarenih ESPB bodova, potvrdu o školovanju na teret budžeta Republike Srbije, podatak koliko traju studije(studenti produžene godine osnovnih studija prilažu potvrdu o statusu produžene godine) za studente ostalih godina studija i studente sa produženom godinom; -prosečnu ocenu u toku studija, godinu upisa osnovnih studija, broj zaostalih ispita, naznaka o upisu odgovarajuće godine, potvrdu da se kandidat školu je o trošku Republike Srbije, podatak koliko traju studije (apsolventi obavezno naglašavaju trajanje apsolvetskog staža) za studente po starom nastavnom planu i apsolvente; – uverenje o završenom prethodnom stepenu studija i godina upisa I godine drugog stepena studija za studente I godine drugog stepena studija; –  uverenje o završenom I i II stepenu studija i godina upisa I godine trećeg stepena studija za studente I godine trećeg stepena studija; 3) uverenje o prihodima po članu porodice za period od januara do juna tekuće godine koju izdaje nadležni opštinski organ iz mesta prebivališta kandidata; 4) za studente II i III stepena studiranja za uslov da nisu u radnom odnosu – izvod iz evidencije nezaposlenih lica Nacionalne službe za zapošljavanje ili potvrdu nadležnog organa, koji se potvrđuje da student nije u radnom odnosu i ličnu kartu, odnosno potvrdu o prebivalištu; Dokumentacija se predaje lično, a kandidati, radi provere podataka, moraju uz sebe imati ličnu kartu i indeks na uvid. Prijavljivanje za dom se vrši dostavljanjem konkursne dokumentacije Studentskoj službi visokoškolske ustanove na kojoj studiraju, što važi za sve kandidate, sem za studente I godine. Prilikom useljavanja u studentski dom, kandidati moraju priložiti i lekarsko uverenje o opštem zdravstvenom stanju, koje ne sme biti starije od 30 dana. Osim toga, prilikom useljavanja kandidati moraju dostaviti i potvrdu visokoškolske ustanove na kojoj studiraju, da se njihovo školovanje u tekućoj školskog godini finansira iz budžeta Republike Srbije. Studentu se obezbeđuje smeštaj i ishrana u studentskom centru od 21. avgusta tekuće do 5. jula naredne školske godine,

Medicinsko pravo, Pravni blog

ZAKON O TRANSFUZIJSKOJ MEDICINI

/

Transfuzijska medicina obuhvata pripremu krvi i komponenata krvi i kliničku transfuziju. Klinička transfuzija obuhvata, između ostalog, delatnost čuvanja i izdavanja krvi i komponenata krvi za terapijsku primenu, perinatalna ispitivanja, praćenje efekata lečenja komponentama krvi i obavlja se u bolničkim bankama krvi. Ovim zakonom se uređuje delatnost transfuzijske medicine, nadzor nad sprovođenjem zakona i obavljanjem transfuzijske medicine na teritoriji RS. Odredbe ovog zakona se odnose na prikupljanje i testiranje krvi i komponenata krvi bez obzira na njihovu dalju namenu, a ne odnosi se na snabdevanje lekovima dobijenim iz ljudske krvi i ljudske plazme, kao ni na matične ćelije koje stvaraju krvne ćelije. Sam postupak  transfuzije krvi predstavlja postupak davanja krvi ili komponenata krvi davaoca primaocu krvi ili komponenata krvi, a izdavanje krvi ili komponenata krvi  predstavlja  isporuku krvi  ili komponenata krvi pripremljenih za transfuziju primaocu krvi ili komponenata krvi. Postoji i autologna transfuzija u kojoj su davalac i primalac krvi isto lice i u kojoj se koristi prethodno uzeta krv i komponente krvi. U Zavodu za transfuziju krvi (ovlašćena transfuzijska ustanova) i bolničkim bankama krvi obavlja se transfuzijska medicina. Ovlašćena transfuzijska ustanova između ostalih delatnosti, obezbeđuje potreban broj davalaca krvi u saradnji sa Crvenim krstom Srbije, sprovodi kompletna serološka testiranja krvi ili komponenata krvi i ispitivanja hemostaze,učestvuje u obrazovanju kadrova za obavljanje delatnosti transfuzijske medicine. Takođe, dužna je da vodi računa da svaka jedinica krvi i komponenta krvi ispunjavaju zahteve kvaliteta i sigurnosti. Bitno je istaći da je davanje krvi i komponenata krvi dobrovoljno,neplaćeno i anonimno, kao i da promociju dobrovoljnog, neplaćenog I anonimnog davanja krvi i komponenata krvi na teritoriji RS sprovode ovlašćene transfuzijske ustanove i Crveni krst Srbije.  Da bi obavljala delatnosti pripreme krvi i komponenata krvi, odn.promocije, prikupljanja i testiranja ljudske krvi i komponenata krvi, njihovu obradu,skladištenje,distribuciju ako su namenjeni za transfuziju, ovlašćena transfuzijska ustanova mora imati dozvolu za obavljanje tih aktivnosti ako ispunjava uslove u pogledu prostora,opreme i sistema kvaliteta za pripremu krvi i komponenata krvi. Nju izdaje direktor Uprave za biomedicinu, na osnovu zahteva zdravstvene ustanove i nalaza inspektora za biomedicinu o ispunjenosti uslova za obavljanje delatnosti transfuzijske medicine. Direktor ovlašćene transfuzijske ustanove, odn. zdravstvene ustanove u čijem sastavu je bolnička banka krvi imenuje zaduženog transfuziologa,koji  mora biti doktor medicine, specijalista transfuziologije sa određenim radnim iskustvom na poslovima transfuzijske medicine po položenom specijalističkom ispitu. Bitno je istaći da svaka prikupljena jedinica krvi i komponenta krvi mora biti testirana, najmanje na: 1) ABO, RH D krvnu grupu i skrining klinički značajnih antitela; 2) krvlju prenosive bolesti- HIV1/2 (Anti HIV ½), hepatitis B (HBs Ag), hepatitis C (Anti HCV), sífilis. Ukoliko je kod nekog davaoca krvi, tj. u njegovoj krvi ili komponenti krvi utvrđeno postojanje uzročnika prenosivih  bolesti, ovlašćena transfuzijska ustanova ima dužnost da o tome podnese prijavu nadležnim zdravstvenim ustanovama. Ovlašćena transfuzijska ustanova ima obavezu da obezbedi uslove za čuvanje, prevoz i distribuciju krvi i komponenata krvi, kao i uslove za odlaganje,odn. uništavanje neupotrebljene krvi I komponenata krvi. Ko sve može biti davalac krvi? Davalac krvi i komponenata krvi mogu biti sva lica od 18 do 65 godina starosti, koja su zdrava, a za koje je doktor medicine koji je za to nadležan pregledom utvrdio da ne postoje medicinski razlozi koji bi mogli ugroziti zdravlje davaoca i primaoca krvi i komponenata krvi. Kod autologne transfuzije, pošto je kod nje davalac i primalac krvi isto lice, davalac krvi može biti lice mlađe od 18 godina, kao i lice straije od 65 godina, pri čemu maloletni davalac krvi mora imati pismenu saglasnost roditelja, odnosno staratelja. Lice koje hoće da da krv ili komponente krvi, mora dati pre svakog davanja krvi ili komponenata krvi svoju saglasnost za to. Data saglasnost mora biti izraz slobodne volje tog lica, koje je prethodno obavešteno o mogućim reakcijama tokom davanja krvi ili komponenata krvi, o obimu testiranja krvi i komponenata krvi, kao i zaštiti podataka o ličnosti od strane nadležnog doktora medicine i to pismenim putem. Pre svakog dvanja krvi ili komponenata krvi, doktor medicine ima obavezu da proceni da li je davalac krvi ili komponente krvi prava osoba za to na osnovu podataka koji su prikupljeni putem upitnika i zdravstvenog pregleda tog lica.  Ne sme dozvoliti uzimanje krvi ili komponenata krvi ako se utvrdi da tom licu treba privremeno ili trajno zabraniti davanje krvi ili komponenata krvi. Pre svakog uzimanja krvi, ovlašćena zdravstvena ustanova koja prikuplja krv mora prikupiti podatke od davaoca koji se unose u upitnik za davaoca.Prvi deo upitnika popunjava i potpisuje nadležni zdravstveni radnik. Neki od podataka koje on upisuje u prvi deo upitnika su: 1) ime, prezime, datum i godina rođenja, JMBG, podaci potrebni za kontakt sa davaocem i potpis davaoca; 2)rezultati analiza određivanja hemoglobina, odn. hematokrita i određivanje krvne grupe na pločici; 3) rezultati lekarskog pregleda; 4) napomene o venepunkciji-kao što su npr. mesto punkcije, količina uzete krvi,itd. ; 5) napomena o tome da li je davalac prihvaćen ili odbijen, kao i razlog odbijanja. Drugi deo upitnika je rezervisan za davaoca krvi. U njega je on dužan da unese podatke o tome da li je ranije davao krv, trenutno zdravstveno stanje, bolesti koje je imao i njihovo lečenje, uzimanje lekova, seksualne odnose koje je imao tokom proteklih šest meseci,a postoje i podaci koje unosi osoba ženskog pola. U Institutu za transfuziju krvi Srbije vodi se jedinstven registrar davalaca krvi i komponenata krvi u RS. Što se tiče primaoca krvi ili komponenata krvi, to je lice koje je primilo transfuziju krvi ili komponentu krvi za lečenje. Kako bi primalac krvi doneo odluku o prihvatanju odn. neprihvatanju predložene mere, pre nego što primi krv ili komponentu krvi ,mora biti obavešten od strane nadležnog doktora medicine o potrebi i proceduri postupka transfuzije krvi, o svim posledicama primanja krvi ili komponente krvi . Ukoliko je primalac krvi ili komponente krvi lice lišeno poslovne sposobnosti ili dete da bi primilo krv ili komponentu krvi njegovi roditelji odn. stratelj moraju biti obavešteni o tome i mora postojati njihova pismena saglasnost. Ako je dete navršilo 15. godinu života, ono može samo  dati svoju pismenu saglasnost o primanju krvi ili komponenti krvi. Ako je primalac

Scroll to Top