Author name: llm

Education

Mali vodič izraza pri publikovanju stručnih i naučnih radova I deo – Apstrakt, Rezime, Ključne reći

/

Da li ste se pitali, šta znači Apstrakt, Rezime, šta je to CIP broj, i šta određene skraćenice znače? Pokušaćemo da Vam kroz seriju članaka pomognemo u razumevanju, naročito što naše udruženje Nomotehnički Centar, pomaže mladima kroz objavu radova u Zborniku, stoga želimo da sve uputimo u osnove za dalje učenje metodologije istraživanja, kao i objave stručnih i naučnih radova. Idemo redom. Apstrakt,[1] je kratak informativan prikaz sadržaja rada koji omogućava da se brzo i tačno oceni njegova relevantnost jer sadrži termine koji se mogu koristi za indeksiranje i pretragu članaka. Može u sebi da sadrži standardne i istaknute nazive pojedinih odeljaka. Rezime, se pojavljuje u situaciji kada je rad napisan na maternjem jeziku, kada se sažetak na stranom jeziku daje u proširenom obliku. Mora biti u strukturisanom obliku, (dužina može biti do 1/10 dužine članka). Rezime se daje na kraju rada, nakon odeljka koji se odnosi na literaturu. Ključne reči, [2] su termini ili fraze koje se daju neposredno nakon sažetaka, odnosno rezimea, pisane na svim jezicima na kojima postoje sažeci i koje najbolje opisuju sadržaj članka za potrebe indeksiranja i pretraživanja. Uglavnom se dodeljuju vezano za na neki međunarodni izvor, koji je najšire prihvaćen unutar date naučne oblasti. Kod pisanja stručnih i naučnih radova, bitno je opredeliti se za oblast istraživanja. Kada pronađete časopis / Zbornik gde biste rad publikovali, svaki Zbornik ima način uređenja i citiranja, ali je osnova uvek i svuda ista. Stoga, vodite računa kod Apstrakta i ključnih reči, mnogi Zbornici na osnovu toga prihvataju određene radove za objavu. Savet profesora, naših saradnika, uvek glasi – ponekad se najbolji Apstrakt piše na kraju, kada sve završite, možda najbolje možete prikazati ukratko o čemu se u radu zapravo radi. U narednim nastavcima prikazaćemo dalje korake, pratite nas i srećno u pisanju i istraživanju! [1]Sažetak članka. Obično ima od 100 do 250 reči i stoji između zaglavlja, koje čini naslov, imena autora i ključnih reči, pre teksta članka koji odmah zatim sledi. Osim na maternjem jeziku mora biti napisan i na engleskom jeziku. Samo izuzetno, umesto na engleskom, može biti napisan na nekom drugom jeziku raširene upotrebe u datoj naučnoj disciplini. Mora se obezbediti kvalifikovana lektura, odnosno gramatička i pravopisna ispravnost. [2]Maksimalno ih može biti do deset. PRATITE NAS NA INSTAGRAMU: kliknite ovde. PRATITE NAS NA FACEBOOK-U: kliknite ovde. AUTOR TEKSTA: Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i  Krivičnog zakonika). Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Dušica Birovljević. ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji. NAPOMENA: Tekst je nastao u saradnji sa Menadžment timom, Upravnim odborom kao i Uređivačkim odborom udruženja Nomotehnički Centar, u okviru projekta: Zašto plagijat kad može original – Budi original!

Građansko pravo, Pravni blog

NAPLATA POTRAŽIVANJA SUDSKIM PUTEM

/

Potraživanje, kao pravni odnos između fizičkih i pravnih lica, kao uostalom i svaki drugi odnos između ljudi, treba prvenstveno da se zasniva na povjerenju, a zatim i na poštovanju svačijeg vremena i novca, uz visoku primjenu jednog od osnovnih načela obligacionog prava- Pacta sund servanda. (Dogovor je zakon za stranke.) Međutim, loši privredni tokovi i sve slabija likvidnosti, kako fizičkih, tako i pravnih lica, dovodi do  neispunjenja ili djelimičnog ispunjenja ugovornih i drugih obaveza, gdje načelo povjerenja i poštovanja, zamjenjuje sve veći broj skupih i neprijatnih sudskih postupaka naplate potraživanja, a koja opet najviše rezultiraju potpunim prekidom poslovne saradnje i gubitkom povjerenja između prijatelja, saradnika i poslovnih partnera. Shodno navedenom, ovaj tekst bi trebao da posluži kao svojevrsni priručnik za sve one koji se nađu u situaciji da svoje dugove i svoja potraživanja moraju tražiti posredstvom suda. Potraživanje, kao obligacioni odnos, koji nastaje ugovorom, počinjenom štetom, deliktom, jednostranom izjavom volje i itd., može se stvarati između fizičkih lica, fizičkog i pravnog lica ili pravnih lica u privredi. Potraživanja fizičkih lica, kao građana, odnosno nosilaca prava i obaveza, nastaju iz raznih životnih situacija, kao što su neisplaćena potraživanja iz radnih odnosa, učinjene materijalne ili nematerijalne štete, ugovora o prometu robe (kupovina auta i sl.), po osnovu izdržavnja i itd. Potraživanja pravnih lica se pretežno baziraju na ugovorima u privredi, kojima se odvija poslovna saradnja. Način naplate potraživanja preko sudskih organa uslovljen je postojanjem ili nepostojanjem izvršnih ili vjerodostojnih isprava, kojima bi dokazali svoja potraživanja. Izvršna isprava je sudska odluka, zaključeno poravnanje ili neka druga odluka donosena od strane državnih upravnih organa koja glasi na određenu obavezu, kao i notarske isprave. Vjerodostojne isprave su mjenica, ček sa protestom, računi ili izvodi iz poslovnih knjiga za cijene komunalnih usluga isporuke vode, smeća ili električne energije. Ukoliko fizičko ili pravno lice ne posjeduje jednu takvu ispravu, potrebno je da svoje potraživanje dokazuje u parničnom postupku pokretanjem tužbe za utvrđenje u zavisnosti od vrste obligacionog odnosa. Taj postupak je regulisan Zakonom o parničnom posupku, nakon kojeg, ukoliko se isti uspješno okonča, pokreće izvršni postupak na osnovu donesene sudske presude ili rješenja ( samo u slučaju smetanja posjeda). Ukoliko postoji izvršna ili vjerodostojna isprava, naplata potraživanja odvija se po Zakonu o izvršnom postupku, podnošenjem prijedloga za izvršenje na osnovu izvršne ili vjerodostojne isprave. Prijedlog za izvršenje je formalan akt, koji mora biti precizno napisan, uz obavezno navođenje podataka o tražiocu izvršenja, izvršeniku, sredstvu i predmetu izvršenja, broju žiro ili tekućeg računa izvršenika i tražioca izvršenja, jedinstvenog identifikacionog broja za pravna lica, oznaku nepokretnosti ukoliko je ista predmet izvršenja te ostale podatke propisane Zakonom o izvršnom postupku. Potrebno je napraviti razliku između sredstva izvršenja i predmeta izvršenja. Sredstvo izvršenja su izvršne radnje ili sistem radnji kojima se izvršenje provodi, a to mogu biti u slučaju izvršenja na nepokretnosti, zabilježba izvršenja u zemljišnim knjigama, procjena i prodaja nepokretnosti, kod pokretnih stvari zapljena, procjena i prodaja pokretnih stvari u svojini izvršenika, zapljena novčanih sredstava sa računa izvršenika i prenos istih na račun tražioca izvršenja i slično. Kao predmet izvršenja mogu biti nepokretnosti, pokretne stvari, novčana sredstva na računu dužnika, potraživanja da se preda ili isporuči pokretna stvar ili preda nepokretnost, dionice, hartije od vrijednosti i udjeli u pravnom licu, vraćanje zaposlenog na rad odnosno službu, predaja djeteta i itd. U slučaju imoviskih prava, pokretnih i nepokretnih stvari, potrebno je da ista budu u svojini izvršenika. Ukoliko neko treće lice ima neko pravo na predmetu izvršenja, koje sprečava izvršenje, ono može podnijeti prigovor protiv izvršenja tražeći da se izvršenje na tom predmetu proglasi nedopuštenim, u obimu u kojem su prava tog lica zahvaćena izvršenjem. Po prigovoru trećeg lica sud može odlučiti u izvršnom postupku ili ga uputiti na parnicu, u zavisnosti od toga da li lice ima presudu ili drugu odgovarajuću javnu ispravu kojom dokazuje svoje pravo. Kao treća lica u praksi  se najčešće javljaju roditelji ili bračni supružnici izvršenika, mada to mogu biti i lica koja nisu u bliskom odnosu prema dužniku, kao naprimjer stanodavac ili jemac iz Ugovora o kreditu. U pogledu nadležnosti suda, za naplatu potraživanja prema fizičkim licima nadležni su osnovni sudovi a za naplatu potraživanja između pravnih lica nadležni su privredni sudovi, što ima određen značaj u pogledu brzine sporovđenja postupka prinudne naplate, te fizička lica, za razliku od pravnih, mogu računati na nešto sporiji postupak namirenja potraživanja pred osnovnim sudovima. Mjesna nadležnost  pretežno zavisi od sredstava i predmeta izvršenja, prema odredbama Zakona o  izvršnom postupku. Trošove postupka u vezi sa odredjivanjem i provodjenjem izvršenja snosi tražilac izvršenja, a koji se sastoje od takse na prijedlog za izvršenje, rješenje o izvršenju kao i na prvostepenu odluku ukoliko postupak pređe u parnicu. Sud obično traži da se troškovi postupka unaprijed plate u roku koji odredi sud, a ukoliko se troškovi ne predujme, sud će izvršenje obustaviti. Kasnije, izvršenik je dužan da tražiocu izvršenja nadoknadi sve troškove koji su bili potrebni za izvršenje. Da bi sam postupak naplate potraživanja sudskim putem bio efikasan i svrsishodan, potrebno je prethodno provjeriti da li je fizičko i pravno lice likvidno, i da li posjeduje imovinu na osnovu koje se potraživanje može naplatiti. U slučaju da je dužnik pravno lice, potrebno je provjeriti da li je isti  brisan iz registra pravnih subjekata, da li postoji pravnih sljedbenik istog, da li je žiro račun pravnog lica u blokadi, da li fizičko ili pravno lice posjeduje imovinu upisanu u javnim evidencijama o nekretninama, da li je nad pravnim licem eventualno otvoren postupak stečaja ili likvidacije, u kojem slučaju bi povjerilac trebao odmah da prijavi svoje potraživanje, da li postoje pokretne stvari u imovini izvršenika i slično. Izvršni postupak, kako se vidi, prestavlja specifičan postupak u kojem se prepliću pravila kako izvršnog tako i parničnog postupka, u kojem pravila postupka u mnogome zavisi od sredstava i predmeta izvršenja. Zato, ako odlučite da svoje potraživanje naplatite sudskim putem, prethodno dobro provjerite i saznajte sve podatke o potencijalnom izvršeniku, razmotrite eventualne koristi i gubitke, a u svakom slučaju, ukoliko smatrate da imate nedovoljno znanje i iskustvo u nastupanju pred izvršnim sudom, potražite profesionalnu pravničku pomoć.

Porodično pravo, Pravni blog

BRAK SA STRANCEM

/

U današnje vreme ni jednog trenutka se ne postavlja pitanje da li bismo mogli da stupimo u brak sa stranim državljaninom jer je ono jedno od osnovnih ljudskih prava zagarantovano čak i međunarodnim dokumentima od kojih su najvažnije Opšta deklaracija o pravima čoveka Ujedinjenih Nacija[1] iz 1948. godine u kojoj je propisano da punoletni muškarci i žene mogu slobodno da stupaju u brakove bez ikakvih diskriminatorskih ograničenja po pitanju rase, vere ili državljanstva. Ova norma se tumači u svakoj zemlji zasebno u skladu sa odredbom kojom se definiše brak. Kod nas je u Porodičnom zakonu[2] brak definisan kao zajednica muškarca i žene. Odatle izvodimo zaključak da je kod nas zabranjena poligamija u bilo kom obliku, kao i istopolni brakovi. U Republici Srbiji, danas je pravo stranaca na brak opšte pravo koje proizlazi iz Ustava[3] republike Srbije iz 2006. godine i priznato je pod jednakim uslovima kao i domaćim državljanima. Drugi jako važan međunarodni dokument kojim se potvrđuje ovo pravo je Međunarodni pak o građanskim i političkim pravima iz 1966. godine[4] kojim se priznaje pravo na stupanje u brak muškarcima i ženama zrelim za brak. Pravo stranaca na brak je danas opšte prihvaćeno pravo u većini država u svetu i priznato je pod jednakim uslovima kao i domaćem državljaninu. Međutim, nije tako bilo uvek. U jednom periodu posle Drugog svetskog rata u manjem broju država ovo pravo je bilo ograničeno u cilju zaštite statusa domaćih državljana, kao što je to bio slučaj sa bivšom Jugoslavijom. Sklapanje brakova dovelo je do zloupotrebe ovog prava od strane stranaca koji su na ovaj način dolazili do državljanstva na jednostavan način. Moderne države su u prevenciji ovog problema uvele dodatne uslove za sticanje državljanstva, bez ograničavanja prava na stupanje u brak. Dobar primer ovde može nam poslužiti današnja Grčka sa izuzetno strogim uslovim za sticanje državljanstva, ali bez ograničenja za stupanje u brak. Uslovi za sticanje grčkog državljanstva su tri kumulativno postavljena uslova: Da je kandidat za državljanstvo u braku sa grčkim državljaninom ili državljankom, da imaju zajedničko dete i ukoliko je kandidat muškarac, da odsluži vojni rok u grčkoj vojsci. Problem koji može nastati prilikom ostvarivanja ovog prava jeste sukob pravnih pravila dve različite zemlje, ukoliko razlike postoje, kao i priznavanje braka sklopljenog u jednoj zemlji od strane druge zemlje. Ovo su pitanja merodavnog prava za konkretan slučaj i pitanja forme u kojoj je brak sklopljen. Ukoliko bismo, kao državljani srbije,  želeli da stupimo u brak sa stranim državljaninom prvo na šta treba da se osvrnemo jeste Zakon o rešavanju sukoba zakona sa propisima drugih zemalja (ZMPP)[5], i član 32 ovog zakona: “U pogledu uslova za zaključenje braka merodavno je, za svako lice, pravo države čiji je ono državljanin u vreme stupanja u brak. I kad postoje uslovi za zaključenje braka po pravu države čiji je državljanin lice koje želi da zaključi brak pred nadležnim organom Savezne Republike Jugoslavije, neće se dozvoliti zaključenje braka ako, u pogledu tog lica, postoje po pravu Savezne Republike Jugoslavije smetnje koje se odnose na postojanje ranijeg braka, srodstvo i nesposobnost za rasuđivanje.”[6]. Iz ovoga vidimo da se kumulativno primenjuju oba pravna poretka, s tim da se svaki primenjuje na svog državljanina. Na primer, ukoliko bismo imali situaciju da se naš državljanin  koji ima 18 godina želi oženiti državljanokom Sjedninih Američkih Država koja takođe ima 18 godina, oni svoje parvo na brak ne bi mogli da ostvare bez posebnih saglasnosti i ostalih potvrda koje se zahtevaju po pravu SAD za sklapanje braka sa maloletnim licem, jer je po pravu SAD njihova državljanka idalje maloletna. S druge strane stoji pitanje forme braka koja se mora ispuniti da bi brak bio važeći svuda u svetu. Pošto je sklapanje braka formalni akt to znači da je forma izuzetno bitna za važnost braka, i obezbeđuje pravnu sigurnost licima koja stupaju u brak jer on sa sobom nosi i određena prava i obaveze. Članom 33 ZMPP određeno[7] je da je za formu braka merodavno pravo mesta zaključenja braka. Dakle ukoliko bi naš državljanin zaključio brak sa državljaninom Francuske u Engleskoj, bez obzira na sve forma bi se proveravala prema pravu Engleske. S druge strane, ukoliko bi se zaključivao u nekoj od država koja zahteva da brak bude zaključen u formi religijskog obreda, kompletna ceremonija bi morala biti ispoštovana bez obzira na to koje su vere partneri, međutim ovakvih slučajeva ja jako malo. U nekim zemljama je čak propisana i građanska i religijska forma braka, alternativno postavljena. Ko što vidimo, jedno od osnovnih ljudskih prava, koje je zagarantovana međunarodnim dokumentima i u velikoj većini zemalja podignuto na nivo ustavnog načela sa sobom nosi brojne komplikacije i može dovesti polu sklopljenih brakova koji na jednoj teritoriji važe a drugoj ne. Sasvim su drugačija pitanj, i još složenija ona koja se tiču razvoda braka, ostvarenja prava ili izvršenja obaveza nastalih iz braka i brojne druge situcije koje nepredvidivi život može da iznedri. Uglavnom se sva ona nalaze u zakonima zemalja koji se tuču sukoba zakona sa propisima drugih zemalja. Vidimo da jedna naizgled jednostavna institucija, deinisana u jednoj rečenici može dovesti do brojnih pitanja kada se ubaci inostrani element. IZVORI: Zakon o rešavanju sukoba zakona sa propisima drugih zemalja, (“Sl. list SFRJ”, br. 43/82 i 72/82 – ispr., “Sl. list SRJ”, br. 46/96 i “Sl. glasnik RS”, br. 46/2006 – dr. zakon) Međunarodno privatno pravo, prof. dr Tibor Vardi, prof. dr Bernadet Bordaš, prof. dr Gašo Knežević, prof dr. Vladimir Pavić, Univerzitet u Beogradu – Pravni fakultet, Beograd 2016. [1] http://www.sostelefon.org.rs/zakoni/12.%20Univerzalna%20deklaracija%20o%20ljudskim%20pravima.pdf [2] Sl. glasnik RS”, br. 18/2005, 72/2011 – dr. zakon i 6/2015 [3] “Sl. glasnik RS”, br. 98/2006 [4] Usvojen i otvoren za potpisivanje i ratifikovanje ili pristupanje rezolucijom Generalne skupštine Ujedinjenih nacija 2200A (XXI) od 16. decembra 1966 godine. Stupio na snagu 23. marta 1976. godine u skladu sa članom 49. Službeni list SFRJ (MeĎunarodni ugovori) br. 7/1971. [5] Zakon o rešavanju sukoba zakona sa propisima drugih zemalja, (“Sl. list SFRJ”, br. 43/82 i 72/82 – ispr., “Sl. list SRJ”, br. 46/96 i “Sl. glasnik RS”, br. 46/2006 – dr. zakon) [6] Zakon o

Porodično pravo, Pravni blog

DA LI JE MOGUĆA ZLOUPOTREBA PORODIČNO-PRAVNOG INSTITUTA NASILJA U PORODICI?

/

Jedan od novijih instituta porodičnog prava Republike Srbije je nasilje u porodici. Iako ne postoji u literaturi opšte prihvaćena definicija nasilja u porodici, najčešće se shvata kao bilo koji oblik nasilja između sadašnjih ili nekadašnjih partnera u intimnim relacijama, bez obzira na to gdje i kada se desilo nasilje. [1] Porodičnim zakonom je određeno nasilje u porodici[2]  kao ugrožavanje tjelesnog integriteta, duševnog zdravlja ili spokojstva člana porodice. Kako je ovako definisanje vrlo široko i može se različito tumačiti, zakonodavac je konkretizovao istu odredbu. Shodno tome akti nasilja u porodici su [3]: nanošenje ili pokušaj nanošenja tjelesne povrede; izazivanje straha pretnjom ubistva ili nanošenja tjelesne povrede članu porodice ili njemu bliskom licu; prisiljavanje na seksualni odnos; navođenje na seksualni odnos ili seksualni odnos sa licem koje nije navršilo 14. godinu života ili nemoćnim licem; ograničavanje slobode kretanja ili komuniciranja sa trećim licima; vrijeđanje, kao i svako drugo drsko, bezobzirno i zlonamerno ponašanje. Zakonom su određena lica koja se smatraju članovima porodice [4], pa su to: supružnici ili bivši supružnici, djeca, roditelji i ostali krvni srodnici, te lica u tazbinskom ili adoptivnom srodstvu, odnosno lica koja vezuje hraniteljstvo,  lica koja žive ili su živela u istom porodičnom domaćinstvu, vanbračni partneri ili bivši vanbračni partneri, lica koja su međusobno bila ili su još uvek u emotivnoj ili seksualnoj vezi, odnosno koja imaju zajedničko dete ili je dete na putu da bude rođeno, iako nikada nisu živela u istom porodičnom domaćinstvu. Mogućnosti zloupotreba instituta upravo se javljaju kod kruga lica koja čine članove porodice. U tom smislu posebno se može postaviti pitanje ko su bliska lica članovima porodice, da li su to ljubavnice/ ljubavnici  supruga/ supruge. Osim konstatacije o komoditetu zloupotreba lažnog optuživanja i problema  dokazivanja [5], postavlja se posebno pitanje utvrđivanja emotivne relacije i zastarjelosti iste. Ubistvo člana porodice ne predstavlja akt nasilja ali prijetnja smrću ili nanošenja tjelesnih povreda bliskom licu članu porodice predstavlja takođe mogućnost za različite zloupotrebe ovog instituta. Nepostojanje zakonske zabrane vjernosti pravno još više osnažuje ovakav zanimljiv rezon i finale.[6] Takođe, potrebna je i potpuna formulacija “dete koje je na putu da bude rođeno” da se ne bi postavljalo pitanje da li se radi o medicinskom pojmu ili se zahtjeva da se dijete živo rodi,ili isključivo da je žrtva nasilja u drugom stanju prilikom nanošenja/ izvršenja nekog od akata nasilja. Jedna od glavnih dilema je da li se za klasifikaciju nasilja u porodici traži kontinuitet u izvršenju radnji akata nasilja u porodici ili je relevantan samo jedan akt nasilja? Takođe koje su to radnje izvršenja nasilja u porodici?  Shodno tome da se nanošenje tjelesnih povreda i stepenovanje istih tumači u smislu čl.121 i čl.122 Krivičnog zakonika Republike Srbije. [7] Kako je zabranjeno je nasilje u porodici i svako ima, u skladu sa zakonom, pravo na zaštitu od nasilja u porodici.[8] Postavlja se pitanje aktivne legitimacije u postupku kojem se traži izricanje mjere zaštite od nasilja u porodici, kao i zloupotreba lica koja mogu pokreniti postupak. Lica koja mogu pokrenuti poseban postupak ili pridruženi postupak maternitskim ili paternitskim sporovima, sporovima za zaštitu prava djece ili bračnim sporovima  su osim članova porodice ili njihovih zakonskih zastupnika tj. punomoćnika i nadležni organ starateljstva i javni tužilac.[9] Eventualne zloupotrebe su moguće u pogledu određivanja mjera zaštite od nasilja u porodici. Kao mjere[10] koje se mogu izreći navode u Porodičnom zakonu: izdavanje naloga za iseljenje iz porodičnog stana ili kuće, bez obzira na pravo svojine odnosno zakupa nepokretnosti; izdavanje naloga za useljenje u porodični stan ili kuću, bez obzira na pravo svojine odnosno zakupa nepokretnosti; zabrana približavanja članu porodice na određenoj udaljenosti; zabrana pristupa u prostor oko mjesta stanovanja ili mjesta rada člana porodice; zabrana daljeg uznemiravanja člana porodice. Najduže vrijeme trajanja mjere zaštite od nasilja u porodici je godinu dana a uračunava se vrijeme koje nasilnik provede u pritvoru ili zatvoru povodom nasilja u porodici. Pa samim tim se primjena bilo koje mjere može obesmišljava jer se može primjeniti bezbroj puta bez ikakve pojačane sankcije ukoliko nasilnik nekoliko puta uzastopno izvrši nasilje nad članom porodice. Što se tiče mjere zabrane prilaska članu porodice na određenoj udaljenosti potrebno je da se sudskom odlukom odredi u metrima udaljenost kao i to da li mjesto stanovanja žrtve predstavlja grad, opština u kojoj živi, ulica ili širi pojam- oblast pa čak i država. Važno je odrediti i granice povodom uspostavljanja vaspitnog metoda u pogledu ograničavanja slobode kretanja ili komuniciranja sa trećim licima od strane roditelja prema djeci. Pa se smatra uobičajnim da roditelji zabrane kasne izlaske maloljetnoj djeci a dobro rješenje bi bilo kao u hrvatskom porodičnom zakonodavstvu[11] da roditelji mogu djetetu mlađem od 16 godina da zabrane noćne izlaske od 23 časova do 5 časova, bez svoje pratnje ili pratnje druge odrasle osobe od povjerenja. Na kraju ostaje da zaključimo- širok spektar nedorečenosti zakonodavca omogućava manervisanje povodom zloupotreba kod prijavljivanja nasilnika. Otežana okolnost je i dokazivanje emotivnih relacija, uznemiravanja ili verbalnog vrijeđanja. Takođe posebno je potrebno dokazati šta se podrazumjeva pod drskim ili drugim bezobzirnim i zlonamjernim ponašanjem. Kompleksnost porodičnopravnih odnosa, seksualne ili emotivne veze između članova porodice zapravo dovodi do toga da su moguće i različite zloupotrebe a na sudu je da shodno slobodnom sudijskom uvjerenju ocjeni da li se radi o porodičnom nasilju. Napominjem da je sud kao i svako lice dužan da se rukovodi najboljim interesom djeteta, te da se najmlađim članovima porodice pruži posebna zaštita kako isti ne bi trpjeli posljedice nasilja i kako se to ne bi odrazilo na njhov dalji psihički razvoj. Kao i kod drugih pravnih ustanova, moguća je zloupotreba, no na sudu i drugim nadležnim organima je da uoče “lažno prijavljivanje”, šikanozno traženje zabrane uznemiravanje među bivšim- bračnim/vanbračnim partnerima,  konstruisanu primjenu mjera zaštite kao što je iseljavanje nasilnika iz stana ali da se svakako na drugačiji način kvalifikuje akt nasilja u porodici ukoliko se radi o ozbiljnijem ugrožavanju tjelesnog integriteta, duševnog zdravlja ili spokojstva člana porodice, pa da se svakako optuži nasilnik za krivično djelo iz grupe krivičnih djela protiv života i tijela, protiv braka i porodice ili pak protiv polne slobode. [1] Herring J., Family

Pravna istorija, Pravni blog

ISTORIJAT NASTANKA SUDSKE VLASTI U REPUBLICI SRBIJI

/

Datum i mesto nastanka prvih sudova u Srbiji su sporni. Postoje dve tvrdnje istoričara i pravnika oko nastanka suda. Jedna grupa tvrdi da su prvi sudovi osnovani na osnovu odluke skupštine u Ostružnici 1804. godine. Sudije su birane na osnovu predloga narodnih starešina dostavljenih Karađorđu. Druga grupa tvrdi da je prvi sud osnovan 5. maja 1804. godine  Sud nahije valjevske, i tada je izvršen izbor prvih sudija na skupštini Valjevske nahije. Rad suda se održavao u Kličevcu kod Valjeva. Nije bilo izgrađena zgrada suda, već u kolibi. Sud je radio po uputstvima o radu prema „Zakoniku prote Meteje Nenadovića“ Najviši sud u Srbiji je osnovan 1805. godine, pod nazivom Sinod, koji je bio preteča Praviteljstvujušćeg Sovjeta Serbskog, Senata ili Sovjeta narodnog Serbskog. Sovjet je delio upravnu i sudsku vlast sa vođom Karađorđem. Posle oslobođenog Pašaluka, osnovali su se nahijski sudovi. Postojali su sudovi u tri stepena: prvostepeni „seoski“, drugostepeni „knežinski“ i trećestepeni „nahijski“. Najčešće se sudilo za urađena dela poput: otmice devojke, krađe, deobe zadruge, nasleđivanja i porodičnih stvari.[1] Nakon Drugog srpskog ustanka, uz sjajnu diplomatiju kneza Miloša 1820. godine za Srbe je osnovan „Sud obšćenarodni serbski“ u Kragujevcu. Osnovani su nahijski sudovi: prvi u Požarevcu 1821. godine. Dok su ostali sudovi osnovani 1826. godine u ostalim gradovima Republike Srbije: Čačku, Jagodini, Valjevu, Smederevu, Šapcu, Užicu, Svilajncu i Kragujevcu. U to vreme osnovan je i Veliki narodni sud u Beogradu i Kragujevcu. Predsednik suda Beogradu bio je prota Mateja Nenadović. Uprkos, postojanju samostalnosti suda, knez je imao najveću vlast. Od strane kneza Miloša, 1825. godine doneta su prva uputstva pod nazivom „Nastavljenije“ za rad nahijskih sudova. Posle, prvog upustva, usledili su Poslovnik, Edikt za članove magistrata. Zatim, 1835. godine Uredba o radu magistrata. Doneto uputstvo, pokazalo je ubrzo rezultate u vidu smanjenja nasilništva i hajudučija. Sretenjskim ustavom 1835 godine, izvršena je podela vlasti u tri grane: 1. zakonodavna, 2. zakonoizvršiteljna i 3. sudejska. Prve dve grane vlasti vršili su knez i državni Sovjet (organ sastavljen od narodnih starešina). Sudska vlast se ogledala u samostalnosti i trostepenosti. Sudovi su vlast u tri stepena vršili: prvostepeni okružni sud koji je formiran 10.10.1841. godine ukazom Popečiteljstva pravosudija pod nazivom „Sud varoši Beograda“,[2] Veliki sud kao apelacija i Sovjet. Turski ustav donet je 1838. godine. Ovaj Ustav isključuje Sovjet kao trostepenu sudsku vlast, i uvodi novu obaveznu trostepenu sudsku vlast: primiriteljni (seoski), prvostepeni (okružni) I apelacioni. Upravna vlast se nije smela mešati u rad sudske vlasti. Neophodno postojanje za svaki sud su bile: sudnice, zatvor, krst, Jevanđelje, propisi o sudu i Ustav.[3] Apelacioni sud sa sedištem u Kragujevcu osnovan je 1840. godine, a premešten je 1841. godine u Beogradu. Prvi zakon o uređenju sudova donet je 1840. godine. Dok je 1844. godine donet prvi Građanski zakonik, koji je bio skraćeni prevod Austrijskog opšteg građanskog zakona, zasnovan na rimskom pravu.  Ovim zakonom su ukinuti feudalni odnosi. [4] Nakon kratkog prikaza geneze sudstva u 19. veku, tokom 20. veka donet je 1921. godine Vidovdanski Ustav. Prema ovom Ustavu, trebalo je obrazovati jedinstveni Kasacioni sud Kraljevine Jugoslavije. Nadležnost kasacionog suda obavljali su sledeći sudovi: Kasacioni sud u Beogradu, Vrhovni sud u Sarajevu, Sud sedmorice u Zagrebu, Veliki sud u Podgorici i Odeljenje Kasacionog suda u Novom Sadu.[5] Ustavom iz 1974. godine utvrđena su osnovna načela rada sudske vlasti: Ustavnom načelu nezavisnoti sudova, Načelu legaliteta, Federalnom načelu, Obavezi praćenja i proučavanja društvenih odnosa, Principu javnosti rada, Načelu zbornosti – kolegijalnosti, Načelu učešća radnih ljudi i građana u suđenju, Načelu izbornosti, Načelu sudskog imuniteta, itd.[6] Dok u 21. veku određenje sudske vlasti se primenjuje prema članu 1, iz Zakona o uređenju sudova iz 2016 godine: “Sudovi su samostalni i nezavisni državni organi koji štite slobode i prava građana, zakonom utvrđena prava i interese pravnih subjekata i obezbeđuju ustavnost i zakonitost.”[7] Izvori: Zakon o uređenju sudova, „Službeni glasnik RS“, br. 108, Beograd, 2016. dr Sreto Nogo: Sudsko pravo, Megratrend univerzitet, Beograd, 2010, str. 63, 66. http://www.vk.sud.rs/sr-lat/istorijat-nastanka-sudske-vlasti-u-srbiji http://okruznisudbg.rs/историја/ [1] http://www.vk.sud.rs/sr-lat/istorijat-nastanka-sudske-vlasti-u-srbiji , pristup sajtu 09.07.2017. godine [2] http://okruznisudbg.rs/историја/ , pristup sajtu 11.07.2017. godine [3] http://www.vk.sud.rs/sr-lat/istorijat-nastanka-sudske-vlasti-u-srbiji , pristu sajtu 11.07.2017. godine [4] http://www.vk.sud.rs/sr-lat/istorijat-nastanka-sudske-vlasti-u-srbiji, pristup sajtu 11. 07.2017. godine [5] Prof. dr Sreto Nogo: Sudsko pravo, Megratrend univerzitet, Beograd, 2010, str. 63. [6] Prof. dr Sreto Nogo: Sudsko pravo, Megratrend univerzitet, Beograd, 2010, str. 66. [7] Zakon o uređenju sudova, „Službeni glasnik RS“, br. 108, Beograd, 2016. Autor teksta: Jelica Kusmuk. *Napomena: Tekstovi u okviru Projekta Law bloggers / Pravni blogeri, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda,  ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu. Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i  Krivičnog zakonika). Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Jelica Kusmuk. ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.

Autorska prava i dizajn, Pravni blog

UGOVORI O KORIŠĆENJU I PRENOSU AUTORSKIH I SRODNIH PRAVA SA MEĐUNARODNIM ELEMENTOM

/

Ugovor se uopšteno definiše kao saglasnost volja dveju strana na neko davanje, činjenje, nečinjenje ili trpljenje. Ugovori kao takvi su uvek dvostrani pravni poslovi, a mogu biti jednostrano ili dvostrano obavezni, što je u praksi bitno razlikovati. Autorski ugovori u širem smislu su svakako specifična vrsta ugovora, ali su i uvek dvostrano obavezni što znači da i jedna i druga strana u ugovoru pored sticanja određenih prava prihvataju i određene obaveze. Konkretno kod autorskog ugovora „[…] korisnik autorskog dela stiče od autora pravo da koristi određeno autorsko delo na određeni način […]“[1], a usled čega nastaje obaveza korisnika na plaćanje odgovarajuće naknade ili honorara. Takođe, autorskim ugovorom se isključivo prenose imovinska prava autora kojima se korisniku omogućava iskorišćavanje autorskog dela, dok se moralna prava po pravilu ne prenose, izuzev u nekim zemljama anglosaksonskog pravnog sistema.[2] Ugovor o autorskom pravu mora biti u pisanom obliku i vremenski ograničen u zakonski određenom okviru, jer sam autor ne može preneti više prava korisniku svog dela nego što ih i sam ima, a prema srpskom pravu autorska imovinska prava traju za života autora i 70 godina nakon njegove smrti (kod srodnih prava taj rok je kraći[3]) računajući od godine koje neposredno sledi za godinom smrti autora. Sve što posebnim zakonom o autorskom i srodnim pravima nije posebno regulisano, primenjuje se zakon kojim se regulišu obligacioni odnosi.     Kod ugovora sa međunarodnim elementom može doći do sukoba u primeni propisa dveju ili više zemalja, te bi se i u tom kontekstu mogle javiti tri praktične situacije: 1) kada je samim ugovorom određeno merodavno pravo koje će se primenjivati, 2) kada merodavno pravo nije prethodno određeno, i 3) kada je pravo ugovorom određeno ali je u sukobu sa pravom koje bi se primenjivalo da ugovorne strane nisu zaključile ugovor.[4] Prva situacija je najjednostavnija u praksi, jer se autor i korisnik autorskog dela sporazumevaju oko primene prava i samim tim se govori o smanjenom riziku za obe ugovorne strane. Sa druge strane, kada merodavno pravo nije određeno a priori, a okolnosti slučaja ukazuju na primenu srpskog prava kao merodavnog, primenjivaće se odredbe Zakona o rešavanju sukoba zakona sa propisima drugih zemalja („Sl.list SFRJ“, br. 43/82 i 72/82 – ispr., „Sl.list SRJ“, br. 46/96 i „Sl.glasnik RS“, br. 46/2006 – dr.zakon ) (dalje u tekstu: Zakon) koji donekle uređuje privatnopravne odnose između autora i korisnika autorskih dela koji su iz različitih zemalja. Važnost takvog propisa se ogleda u činjenici da je u današnje vreme sve više ugovora sa međunarodnim elementom i da u slučaju različitih zakonskih rešenja može lakše da se utvrdi koji propis će biti primenjen na konkretnu situaciju. Pomenuti Zakon u članu 20. stav 1. tačka 14. sadrži odredbu: „Ako nije izabrano merodavno pravo i ako posebne okolnosti slučaja ne upućuju na drugo pravo, kao merodavno pravo primenjuje se: „[…] pravo mesta gde se u vreme prijema ponude nalazilo prebivalište, odnosno sedište autora“. Iz pomenute zakonske odredbe se jedino može zaključiti da je autor dela taj kojem se čini određena ponuda za iskorišćavanje njegovog dela. Moglo bi se reći da je preovlađujući stav u smislu treće situacije, pod uslovom da je ugovor validan i nije osporen, takav da primena pravila o autorskom pravu ima prednost u odnosu na bilo koju sukobljenu odredbu zaključenog ugovora.[5] Prema Bernskoj konvenciji za zaštitu književnih i umetničkih dela (dalje u tekstu: Konvencija), poštuje se tzv. princip nacionalnog tretmana što znači da autorsko delo nastalo u jednoj državi članici/potpisnici Konvencije uživa istu zaštitu u bilo kojoj drugoj državi članici/potpisnici koju ona daje ili garantuje svojim državljanima. Cilj ovog principa jeste obezbeđivanje jednakosti među autorskim delima nastalim u različitim zemaljama gde važe i različiti propisi, a kako bi se što bolje izbegao sukob zakona i onemogućile države potpisnice da svojim državljanima autorima daju veće povlastice u odnosu na autore iz drugih država. Takođe, u pogledu principa nacionalnog tretmana su se javljala i drugačija tumačenja kao npr. da se primeni pravo one države gde je do povrede autorskog dela došlo, bez obzira na nacionalnost autora, mesto nastanka samog dela ili njegovog prvog objavljivanja, što je izazvalo brojna negodovanja i mogućnost manipulacije sa vlasništvom nad takvim delom koje bi se  menjalo svaki put kada bi autorsko delo prešlo međudržavnu granicu.[6] Sporazum o trgovinskim aspektima prava intelektualne svojine (dalje u tekstu: TRIPS Sporazum), koji upućuje na primenu Konvencije izuzev u pogledu moralnih prava autora,  članom 3. takođe uvodi princip nacionalnog tretmana. TRIPS Sporazum, štaviše, članom 4. podrazumeva i primenu principa najpovoljnije nacije koji podrazumeva da i u slučaju da jedna država daje određene povlastice državljanima neke druge države, takve povlastice automatski važe i za državljane svih ostalih država članica, analogno primenjeno na autore. Zakon o autorskom i srodnim pravima (“Sl. glasnik RS”, br. 104/2009, 99/2011, 119/2012 i 29/2016 – odluka US) (dalje u tekstu: ZASP) štiti dela stranih autora ako taj autor „[…] ima autorska prava na osnovu međunarodnog ugovora koji je ratifikovala Republika Srbija“ i ako „[…] postoji uzajamnost između Republike Srbije i zemlje kojoj autor pripada“, dok se moralna prava stranog autora štite bez obzira da li su ispunjeni navedeni zakonski uslovi. ZASP u autorske ugovore uključuje između ostalog izdavački ugovor, ugovor o predstavljanju, ugovor o izvođenju, ugovor o preradi autorskog dela, ugovor o filmskom delu i ugovor o narudžbini autorskog dela, ali važeći Zakon ne reguliše posebno nijedan od njih, već se može samo pretpostaviti da ga je zakonodavac podveo pod već gorepomenuti član 20. gde određuje momenat prijema ponude autora dela kao mogućnost da se Zakon primeni. Činjenica da važeći Zakon ne reguliše detaljnije ovaj segment prava u smislu međunarodnog sukoba propisa, pritom ne pominjući uopšte prava srodna autorskom, govori dovoljno u prilog činjenici da je potrebno doneti novi akt koji bi obuhvatio eventualne sporne situacije. Takođe, trenutno stanje u ovoj oblasti bi zbog šturog regulisanja ugovora o autorskom pravu moglo čak da dovede do upućivanja na primenu nekog drugog merodavnog prava, što svakako nije cilj i ne ide u korist autorima sa prebivalištem odnosno sedištem na teritoriji Republike Srbije. U junu 2014. godine je, nakon održane javne rasprave, donet konačni Nacrt

Pravni blog, Urbanističko pravo

IZGRADANJA OBJEKATA U REPUBLICI SRBIJI NA OSNOVU PROCEDURE ELEKTRONSKIM PUTEM

/

OBJEDINJENA PROCEDURA Od 1. januara 2016. Godine u Srbiji se svi postupci u vezi sa izgradnjom, dogradnjom ili rekonstrukcijom objekata, odnosno izvođenjem radova u okviru Objedinjene procedure obavljaju isključivo kroz Centralni informacioni sistem (CIS) koji predstavlja sistem za elektronsko postupanje u okviru objedinjene procedure kome je moguće pristupiti preko veb stranice[1] Ista procedura važi i za dostavu podnesaka, akata i dokumentacije u objedinjenoj proceduri između podnosioca zahteva i nadležnog organa, kao i između nadležnog organa i imalaca javnih ovlašćenja obavljaće se elektronskim putem kroz CIS. [1]https://ceop.apr.gov.rs/eregistrationportal/ i http://gradjevinskedozvole.rs/ Zakon o planiranju i izgradnji[1] i Pravilnik o postupku sprovođenja objedinjene procedure elektronskim putem[2] uvode skup postupaka i aktivnosti u vezi sa izgradnjom, dogradnjom ili rekonstrukcijom objekata, odnosno izvođenjem radova. Nadležni organi za poslove građevinarstva, dužni su da u slučaju zahteva sprovode objedinjenu proceduru za: a) izdavanje lokacijskih uslova, b) izdavanje građevinske dozvole, c) prijavu radova, d) izdavanje upotrebne dozvole, e) pribavljanje uslova za projektovanje, odnosno priključenje objekata na infrastrukturnu mrežu, f) pribavljanje isprava i drugih dokumenata koje izdaju imaoci javnih ovlašćenja, g) upis prava svojine na izgrađenom objektu. Postupkom objedinjene procedure je građanima omogućeno da, na jednom mestu, preko jedinstvenog šaltera nadležnog organa za poslove građevinarstva, podnesu zahtev sa zakonom propisanom dokumentacijom i dokazom o plaćenim taksama i naknadama, nakon čega će organ, u ime i za račun stranke, pribaviti sve potrebne uslove i ostala dokumenta od javnih preduzeća i Katastra i u zakonom propisanom roku rešiti po zahtevu. Postupanje nadležnog organa za poslove građevinarstva u postupku objedinjene procedure: A) Lokacijski uslovi Lokacijski uslovi su javna isprava koja sadrži podatke o mogućnostima i ograničenjima gradnje na katastarskoj parceli koja ispunjava uslove za građevinsku parcelu, a sadrži sve uslove za izradu tehničke dokumentacije. Izdaju za izgradnju, odnosno dogradnju objekata za koje se izdaje građevinska dozvola, kao i za objekte koji se priključuju na komunalnu i drugu infrastrukturu. Uz zahtev se podnosi: 1) idejno rešenje budućeg objekta ili dela objekta u skladu sa  Pravilnikom o sadržini, načinu i postupku izrade i načinu vršenja kontrole tehničke dokumentacije prema klasi i nameni objekata[3] 2) dokaz o plaćenoj administrativoj taksi Nadležni organ nakon provere ispunjesti formalnih uslova, po službenoj dužnosti pribavlja od organa nadležnog za poslove državnog premera i katastra: – kopiju plana za katastarsku ili katastarske parcele navedene u zahtevu, u digitalnoj i analognoj formi, – izvod iz katastra vodova, u digitalnoj i analognoj formi, osim za izvođenje radova na nadziđivanju postojećeg objekta, – podatke o površini parcele ili parcela, koje pribavlja uvidom u zvaničnu elektronsku bazu podataka katastra nepokretnosti, osim za linijske objekte. Kada se lokacijski uslovi mogu utvrditi uvidom u planski dokument, odnosno separat, nadležni organ je dužan da ih izda u roku od pet radnih dana od dana prijema zahteva.  Ako se ne mogu izdati uvidom u planski dokument, odnosno separat, nadležni organ je dužan da u roku od 5 radnih dana od dana prijema zahteva za njihovo izdavanje: – obavesti podnosioca zahteva o visini stvarnih troškova za pribavljanje uslova od imalaca javnih ovlašćenja, uz nalog da izvrši uplatu tih troškova pre preuzimanja lokacijskih uslova i – prosledi imaocima javnih ovlašćenja, čije uslove za projektovanje i priključenje treba da pribavi, zahtev za izdavanje tih uslova i elektronsku kopiju dokumentacije. U navedenom slučaju nadležni organ je dužan da izda lokacijske uslove u roku od 5 radnih dana od dana dostavljanja uslova za projektovanje i priključenje. B) Građevinska dozvola Građevinska dozvola se izdaje investitoru koji uz zahtev za izdavanje građevinske dozvole dostavi: 1) projekat za građevinsku dozvolu: – izvod iz projekta za građevinsku dozvolu i projekat za građevinsku dozvolu (u elektronskoj formi, u onoliko primeraka u papirnoj formi koliko podnosilac zahteva želi da mu nadležni organ overi i vrati prilikom izdavanja građevinske dozvole), izrađen u skladu sa pravilnikom kojim se uređuje sadržina tehničke dokumentacije, 2) odgovarajuće pravo na zemljištu ili objektu, osim ako je to pravo upisano u javnoj knjizi ili je uspostavljeno zakonom. Za objekte za koje je propisano plaćanje doprinosa za uređenje građevinskog zemljišta i izjašnjenje podnosioca o načinu plaćanja doprinosa za uređenje građevinskog zemljišta, kao i sredstvima obezbeđenja u slučaju plaćanja na rate, 3) saglasnost preostalih suvlasnika, overena u skladu sa zakonom, ako se gradi ili se izvode radovi na građevinskom zemljištu ili objektu koji je u suvlasništvu više lica, 4) ugovor između investitora i imaoca javnih ovlašćenja ili drugi dokaz o obezbeđivanju nedostajuće infrastrukture, ako je to uslov za izdavanje građevinske dozvole predviđen lokacijskim uslovima, kao i ugovor između investitora i finansijera, ako postoji, 5) ugovor sa vlasnikom objekta ili vlasnicima posebnih delova objekta, kojim se uređuje nadziđivanje, odnosno pretvaranje zajedničkih prostorija u stambeni, odnosno poslovni prostor, ako se vrši takva vrsta radova, 6) energetsku dozvolu, izdatu u skladu sa posebnim zakonom, za izgradnju energetskih objekata za koje postoji obaveza pribavljanja energetske dozvole, 7) uslove za projektovanje i priključenje objekata na distributivni, odnosno prenosni sistem električne energije, kao i na distributivni, odnosno sistem za transport prirodnog gasa, koji su pribavljeni u skladu sa zakonom kojim se uređuje energetika, a nisu sadržani u lokacijskim uslovima. 8) dokaz o uplati odgovarajuće administrativne takse. Ako su ispunjeni navedeni formalni uslovi za dalje postupanje po zahtevu, nadležni organ po službenoj dužnosti, pribavlja od organa nadležnog za poslove državnog premera i katastra izvod iz lista nepokretnost koja je predmet zahteva[4]. Nadležni organ donosi rešenje o građevinskoj dozvoli u roku od pet radnih dana od dana podnošenja zahteva. Građevinska dozvola prestaje da važi ako se u roku od pet godina od dana pravnosnažnosti rešenja kojim je izdata građevinska dozvola, ne izda upotrebna dozvola ili ako se ne otpočne sa građenjem objekta, odnosno izvođenjem radova, u roku od dve godine od dana pravnosnažnosti rešenja kojim je izdata građevinska dozvola. C) Izdavanje rešenja kojim se odobrava izvođenje radova Izdavanje rešenja koje izdaje organ nadležan za izdavanje građevinske dozvole, kojim se odobrava izvođenje radova na investicionom održavanju objekta i uklanjanju prepreka za osobe sa invaliditetom, izgradnja sekundarnih, odnosno distributivnih mreža komunalne infrastrukture u okviru postojeće regulacije ulica, kao i uređenje saobraćajnica u okviru postojeće regulacije ulica, rekonstrukcija, adaptacija, sanacija, promena namene objekta bez izvođenja građevinskih radova, promena namene

Pravni blog, Urbanističko pravo

PUT DO GRAĐEVINSKE DOZVOLE U REPUBLICI SRPSKOJ

/

Kako je čitav naš pravni sistem razgranat i složen, to je i pravni saobraćaj putem tih postupaka raznovrstan i složen, pa se u njemu treba snaći kako bi se prava i obaveze pravilno regulisali i ostvarili. Ukoliko imate u planu izgradnju, proširenje, promjenu namjene, rekonstrukciju, uklanjanje ili rušenje objekta potrebno je  da prođete kroz zakonom propisan put koji je naizgled vrlo komplikovan. Odatle se i pojavila potreba da se pisanjem ovog rada na pregledan, sažet i aktuelan način omogući svim licima da što efikasnijim i ekonomičnijim putem dođu do građevinske dozvole. Taj put do građevinske dozvole u Republici Srpskoj je sličan kao i u Federaciji BiH. Razlika je samo u vezi nadležnosti, odnosno, kada jednom podnesete zahtjev za dozvolu, jedinica lokalne samouprave utvrđuje da li je odobravanje vašeg objekta u njihovoj nadležnosti ili ne. Ako nije, jed.lok.samouprave će po službenoj dužnosti dostaviti zahtjev za dozvolu entitetskom ministarstvu (pošto u RS nema kantona). Kako zbog širine materije o kojoj pišem ne bih htio da zakomplikujem već malo komplikovanu temu zato ću samo pomenuti da građevinskoj dozvoli prethodi izdavanje lokacijskih uslova, osim za objekte koje to prema Zakonu o uređenju prostora i građenju (u daljem tekstu Zakon) nije potrebno. Nakon dobijanja građevinske dozvole potrebno je da predate zahtjev za upotrebnu dozvolu. Po dobijanju upotrebne dozvole, pored prava korišćenja objekta, Vi stičete i pravo da upišete vlasništvo nad objektom u zemljišno-knjižnu evidenciju. IZDAVANJE ODOBRENJA ZA GRADNJU ŠTA JE GRAĐEVINSKA DOZVOLA? Rješenje o građevinskoj dozvoli je upravni akt na osnovu koga se može pristupiti izgradnji, dogradnji, nadogradnji, rekonstrukciji i sanaciji objekta. ‘’Građenju objekta može se pristupiti samo na osnovu rješenja kojim se izdaje građevinska dozvola, osim u slučajevima kada u skladu sa odredbama ovog zakona nije potrebno pribaviti građevinsku dozvolu.”[[i]] U daljem tekstu Zakona se propisuje da ukoliko se objekat gradi ili je izgrađen bez građevinske dozvole na njega se ne mogu priključiti instalacije komunalne i druge infrastrukture. Pored objekata za koje se mora pribaviti građevinska dozvola postoje i oni objekti odnosno radovi za koje nije potrebna građevinska dozvola i oni kao takvi su taksativno navedeni u 125. članu Zakona. Navešću samo neke od njih: pomoćne objekte i uređenje građevinske parcele individualnog stambenog objekta za koji je izdata građevinska dozvola, što podrazumijeva građenje staza ili platoa, vrtnog bazena ili ribnjaka, ograda i vrtnog ognjišta, nadstrešnice, staklenike, cisterne za vodu i septičke jame, koji se grade na parceli individualnog stambenog objekta za koji je izdata građevinska dozvola, postavljanje plastenika namijenjenih isključivo poljoprivrednoj proizvodnji, konzolne tende za ljetne bašte, za objekat za koji je izdata građevinska dozvola, reklamne panoe, radove na stepeništu, hodnicima i slično, na promjeni pristupa objektu i unutar objekta radi omogućavanja nesmetanog pristupa i kretanja u objektu licima sa umanjenim tjelesnim sposobnostima. Važno je napomenuti da se građevinske dozvole izdaju na lokalnom (jedinica lokalne samouprave) i na republičkom (Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju) nivou. KOJI OBJEKTI SU U NADLEŽNOSTI MINISTARSTVA NA NIVOU RS?  U građevinske dozvole koje se izdaju u nadležnosti ministarstva spadaju svi oni građevinski radovi koji se izvode na teritoriji dvije ili više jedinica lokalnih samouprava, kao i (naveo sam samo neke od njih a koje su propisane članom 60.stav 2, Zakona): izgradnja visokih brana za koje je propisan tehnički pregled; izgradnja nuklearnih objekata; izgradnja objekata za proizvodnju i preradu nafte i gasa, cjevovodi za naftu i gas za međunarodni transport; izgradnja industrijskih objekata za proizvodnju kemikalija, metalurgiju, rudarstvo, proizvodnju papira i celuloze i preradu kože i krzna; izgradnja hidroelektrana i elektrana od 10 ili više MW, termoelektrana, podstanica od 110 ili više KW; izgradnja aerodroma; izgradnja javne željeznice; izgradnja međunarodnih puteva i autoputeva; izgradnja stadiona, arena, itd. sa kapacitetom od 10,000 ili više posjetitelja; KOME SE PODNOSI ZAHTJEV? Zahtjev za građevinsku dozvolu se podnosi istoj instituciji koja je izdala dozvolu o ispunjavanju lokacijskih uslova odnosno onaj organ uprave nadležan za poslove građenja u jedinici lokalne samouprave na čijem područiju se zahtijeva izgradnja osim u slučajevima predviđenim u članu 60. stav 2 Zakona, o čemu je u prethodnom dijelu teksta već bilo riječi. POSTUPAK IZDAVANJA GRAĐEVINSKE DOZVOLE: Postupak izdavanja građevinske dozvole se pokreće pismenim zahtjevom investitora. Zakon članom 128. stav 1, predviđa da investitor uz zahtjev treba da priloži i sledeću dokumentaciju: a) „lokacijske uslove, b) dokaz o riješenim imovinsko-pravnim odnosima, v) ugovor o koncesiji ili javno-privatnom partnerstvu, ako se za traženu izgradnju daje koncesija ili zaključi ugovor o javno-privatnom partnerstvu u skladu sa posebnim propisima, g) glavni projekat u tri primjerka, d) izvještaj o reviziji tehničke dokumentacije u skladu sa članom 114. ovog zakona, đ) izvještaj i potvrdu o nostrifikaciji u slučajevima iz člana 102. stav 4. ovog zakona, e) ekološka dozvola ako je potrebna ili rješenje o odobravanju studije uticaja na životnu sredinu u skladu sa propisima o zaštiti životne sredine i ž) druge dokaze određene posebnim zakonima.“ [[ii]] Dokumenti se prilažu u orginalu ili ovjerenoj kopiji. Postoji izuzetak predviđen članom 128. stav 3 ovog Zakona koji se odnosi na to kada investitor ne prilaže lokacijske uslove već urbanističko-tehničke uslove. To je slučaj za individualno stambene i individualne stambeno-poslovne objekte bruto građevinske površine do 400 m2, osim složenih objekata u smislu Zakona, koji se grade na područiju za koje je donesen sprovedbeni dokument prostornog uređenja ili na vanurbanom području. ROK ZA IZDAVANJE, SADRŽAJ I ROK VAŽENJA GRAĐ.DOZVOLE? Po prijemu zahtjeva, organ uprave nadležan za poslove građenja u jedinici lokalne samouprave, će utvrditi da li je uz zahtjev priložena sva potrebna dokumentacija. Ukoliko se desi da zahtjev sadrži formalne nedostatke ili je nepotpun, nadležni organ će upozoriti investitora da u primjerenom roku otkloni takve nedostatke u protivnom će se zahtjev odbaciti. Ako su priloženi svi dokumenti predviđeni članom 131. stav 1 Zakona, o zahtjevu za izdavanje građevinske dozvole odlučiće nadležni organ u roku od 15 dana. ”Građevinska dozvola sadrži:”[[iii]] a) podatke o investitoru, b) podatke o objektu za koji se izdaje građevinska dozvola sa osnovnim podacima o namjeni, gabaritu i spratnosti objekta i sa oznakom parcele, v) naziv glavnog projekta sa nazivom pravnog lica sa licencom koje je izradilo glavni projekat i imenom glavnog projektanta, g) izvještaj

Pravni blog, Urbanističko pravo

LEGALIZACIJA NEFORMALNIH OBJEKATA U CRNOJ GORI

/

Članak se bavi problematikom legalizacije neformalnih objekata u Crnoj Gori, novim Zakonom čija se primjena očekuje i samim postupkom legalizacije. Shodno stvarnom stanju sa nepokretnostima u Crnoj Gori i potrebama crnogorskog društva, Skupština Republike Crne Gore je usvojila u avgustu Zakon o regulizaciji neformalnih objekata. Iako je Zakon stvorio mnoge polemike u javnosti, zadobio medijsku pažnju, stupio je na snagu u avgustu prethodne godine a planirana je bila primjena od 1. marta tekuće godine, no do upotrebe istog u praksi do dana današnjeg nije ni došlo. Razlozi su brojni ali i kontradiktornost i nedorečenost Zakona, u mnogome su odredili njegovu sudbinu. Neformalnim objektom smatra se stambeni, poslovni i poslovno-stambeni objekat, odnosno rekonstruisani dio postojećeg objekta na kojem su izvedeni grubi konstruktivni građevinski radovi najmanje jedne etaže, koji je izgrađen bez građevinske dozvole, odnosno suprotno građevinskoj dozvoli.[1] U praksi  radi se o nelegalno sagrađenom stambenom, poslovnom ili poslovno – stambenom objekatu. Nelogičnost se tiče kolizije u odnosu na pravila o uknjižbi nepokretnosti u javni registar nekretninama, državnom premjeru i katastru[2] pa se postavlja pitanje da li je svaki objekat za koji nije prethodno dobijena građevinska dozvola a usvojenim DUP-om[3] je predviđeno da se urbanističkoj parceli i zemljištu druge namjene[4] dozvoljava se dogradnja već sagrađenog objekta koji nije upisan u listu nepokretnosti vlasnika istog ili je upisan kao zabilježba u “G” listu lista nepokretnosti imaoca prava svojine na konkretnom objektu. Uprava za nekretnine ne daje odgovore na ova pitanja a kakvo je stanje u opštinski katastrima posebno na Primorju, svjedoče i sudovi koji oko 70 % parničnih postupaka čine svojinsko pravni sporovi, tužbe utvrđivanja prava svojine ili zaštite iste. Zakon o neregularizaciji neformalnih objekata bi trebao prestavljati zaštitu zakonitosti za sve savjesne graditelje i vlasnike nekretnina, ali i stimulans za strane investitore koji su veliki kapital uložili u izgradnju objekata, ali shodno postojećim pravnim pravilima i propisima nisu bili u mogućnosti da se na zakoniti način uknjiže i budu savjesni imaoci prava svojine na izgrađenom objektu. Činjenica neregulisanosti i bezakonja povodom neformalnih objekata kako se ističe u Zakonu, govori i veliki broj prekinutih ili obustavljenih postupaka uknjižbe. O potrebi za regulisanjem iste materije svjedoči i osnivanje i postojanje velikog broja geodetskih agencija. Radi se o osvjetljivoj temi, a interes svih i same Vlade Crne Gore, nadležnog Ministarstva turizma i održivog razvoja ali i opštinskih organa je da se legalizuje što veći broj objekata ali i da se na ovaj način uveća i uravnoteži Budžet Države Crne Gore. Zakon predviđa poseban postupak regulazacije. Postupak se pokreće podnošenjem zahtjeva za legalizaciju neformalnog objekta. Pravilnikom o primjeni Zakona koji bi trebalo da donese nadležno Ministarstvo predvidjeće se forma zahtjeva i bliži uslovi/nadležnost za odlučivanje o zahtjevu. Zahtjev može podnjeti vlasnik, suvlasnik, etažni vlasnik ili naslijednik neformalnog objekta.[5] Takođe se navodi će nadležni opštinski organi organi dužni u roku od 15 dana od dana prijema zahtjeva obavjestiti nadležni inspekcijski organ za uklanjanje objekata.[6] Propisana je dokumentacija koja se podnesi uz zahtjev za legalizaciju. Pa je potrebno dostaviti dokaz o pravu svojine ili drugom pravu na zemljištu i objektu. To je odgovarajući list nepokretnosti ili druge evidencije nepokretnosti. Za objekte osnovnog stanovanja dostavljaju se i podaci o broju članova porodičnog domaćinstva, o prebivalištu u mjestu u kojem je izgrađen neformalni objekat i da vlasnik i članovi porodičnog domaćinstva ne posjeduju drugi stambeni objekat, odnosno stambenu jedinicu na teritoriji Crne Gore.[7] Nadležni opštinski organ odnosno Ministarstvo dužni su da obrazuju komisiju koja se sastoji od predsjednika i 2 člana kojima se određuju zamjenici. Komisija ima obaveze da izađe na lice mjesta, uvidi stanje na terenu ali i da odredi naknadu za legalizaciju. Naknade će se obračunavati prema naknadi za komunalno opremanje građevinskog zemljišta odnosno ono što je inovacija Zakona u tome je što će naknada iznositi  20% od utvrđene naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta. Novina je i ispitivanje statičke i seizmičke stabilnosti neformalnog objekta do 500 m2 koje vrši ovlašćeno privredno društvo ili preduzetnik ili pravno lice za izradu tehničke dokumentacije odnosno za građenje objekta. Rok za odlučivanju o zahtjevu je 20 dana od dana dostavljanja svih potrebnih dokumenata. Nakon donošenja pozitivnog Rješenja, nadležni organ će dostaviti Upravi za nekretnine područnoj jedinici na čijem području se nalazi neformalni objekat radi upisa u katastar nepokretnosti i brisanja zabilježba u “G” listu lista nepokretnosti. Jedno od spornih zakonskih rješenja tiče se plaćanja godišnje naknade za vlasnika neformalnog objekta koji nije podnio odgovarajući zahtjev ili nije dopunio zahtjev za legalizaciju u roku od 20 dana od dana kada mu je ukazano da postoji određeni nedostatak dokumentacije ili iz nekog drugog procesnog razloga.  Opšti rok za pokretanje postupka legalizacije je rok od 270 od dana početka primjene ovog zakona što se i navodi u čl.41 Zakona  o regularizaciji neformalnih objekata. Praksa međutim demantuje primjenu navedenog Zakona. Nedovoljno pripremljeni nadležni opštinski operati nisu bili spremni za ovaj poduhvat pa samim tim da li iz neznanja ili namjerno nisu formirali Komisije koje imaju ključnu ulogu u regulisanosti neformalnih objekata, koja bi vršila popis neregulisanih tj. nelegalnih objekata i istakla proceduru smanjenja ovakvih nekretnina. Osim toga politički, ekonomski ili drugi razlozi i dalje nisu rasteretili i ovako opterećene sudove zbog imovinsko-pravnih sporova koji se tiču zaštite prava svojine a i nadležni organ inspekcijskog nadzora koji odlučuje o rušenju nelegalno sagrađenog objekta ima “pune ruke posla”. Na posletku, primjena navedenog Zakona svakako bi uticala i poboljšala tržište nekretnina u Crnoj Gori jer svako želi da bude vlasnik legalnog objekta koji je upisan  redovnim tokom stvari u područni organ Uprave za nekretnine. Izvori: [1] čl.2, Zakon o regularizaciji neformalnih objekata (“Sl.list CG” br. 56 od 23.avgusta 2016 g.); [2] Zakon o državnom premjeru i katastru (“Sl.list CG” br. 29/07; 32/11); [3] detaljni urbanistički plan shodno Zakonu o uređenju prostora i izgradnji objekata (“Sl. list Crne Gore”, br. 51 od 22.  avgusta 2008, 40/10, 34/11, 47/11, 35/13, 39/13, 33/14); [4] čl. 1 Zakona o građevinskom zemljištu (“Sl.list CG” br. 55/00); [5] čl.15, st.2 Zakon o regularizaciji neformalnih objekata (“Sl.list CG” br. 56 od 23.avgusta 2016 g.); [6] čl.15, st.7 Zakon o regularizaciji neformalnih objekata (“Sl.list CG” br.

Vesti

POZIV ZA OBJAVU RADOVA U ZBORNIKU 1/2017 i 2/2017

/

NOVA NAUČNA EDUKATIVNA MISAO BR. 1/2017 i 2/2017 Nakon duže pauze i na inicijativu naših članova, otvorili smo poziv za Zbornike broj 1/2017 i 2/2017. U želji da pomognemo sve većem broju mladih ljudi, koji su suočeni sa surovom realnošću da ne mogu u naučnom časopisu ili nekoj od izdavačkih kuća, da publikuju svoje naučne i stručne radove bez, uglavnom, veće količine novca, Nomotehnički Centar, kreirao je projekat pod nazivom Nova naučna edukativna misao, sa pozivom „Innovation…that’s it!“, koji predstavlja Zbronik radova studenata osnovnih, master i doktorskih studija svih akreditovanih Univerziteta u Republici Srbiji i Evropi, kao i onih koji su istražvači bez obzira da li su zaposleni ili ne. Cilj našeg Zbornika je da na jednom mestu okupi stručne radove mladih koji predstavljaju inovaciju u nauci i predstavljaju novu naučnu edukativnu misao, u potrazi smo za kretivnim ili novim temama, jedini uslovi su da iste imaju veze sa inovativnim rešenjima za lokalne probleme ili da ukazuju na probleme koji postoje, u sledećim oblastima: društvene nauke (ekonomija, pravo, političke nauke, filozofija, maketing) ili kultura. Takođe, ukoliko imate Vašu temu koju želite da publikujete, naš Uređivački odbor Vas poziva da nam je pošaljete i dobićete u najkraćem roku odgovor da li smo u mogućnosti da istu objavimo. POZIV ZA ZBORNIK brojevi 1/2017 i 2/2017 otvoren od 05.juna 2017.godine do 10.avgusta 2017. Do naznačenog datuma možete zatražiti Prijavni formular, u istom periodu nam dostaviti Apstrakt (do 250 reči, popunjavate ga u prijavnom formularu). Takođe, nakon što Apstrakt bude usvojen, imate rok za kompletne radove do 05.septembra! Objava do kraja septembra 2017.godine. Prijavni formular možete preuzeti i ovde. Obavezno ga sačuvajte na računaru, popunite i nama pošaljite do 10.avgusta ne neku od mail adresa.   Za sve detalje i informacije oko postupka objave, kontaktirajte nas na: office@nomcentar.com zbornik@nomcentar.com

Scroll to Top