Medicinsko pravo

Otkriće koje je imalo ogromnog uticaja na veliki broj naučnih disciplina je otkriće DNK lanca 1985. godine i vrlo brzo nakon njenog otkrića kriminalistika je to otkriće usvojila i preobrazila ga u tehniku genetičke identifikacije izvršilaca posredstvom bioloških tragova. Ovim otkrićem u praksi ponovo je pokrenut veliki broj okončanih krivičnih postupaka kod kojih su delikti pretežno bili ubistvo i silovanje, uprkos jednom od osnovnoh načela – ne bis in idem. DNK analiza je u medijima postala veoma popularna 1994. godine u SAD kada je tužilac koristio DNK analizu u postupku protiv O Džej Simpsona koji je okrivljen za dvostruko ubistvo i uz to pružio detaljna objašnjenja o tome šta je to i na koji način se koristi u dokazivanju , i novinari kao laici su počeli da se bave ovom veoma ozbiljnom temom i u narodu stvorili sliku o postojanju nepogrešivog savršenog dokaza: DNK analize. Međutim,  ovo nije sasvim istinito, u savremenim kriminalističkim teorijama u kojima se sve češće koristi pojam „greška jedinstvenosti“ (engl. Uniqueness fallacz). Ovaj termin prvi je upotrebio Balding i odnosi se na pogrešno izjednačavanje pretpostavke, u sudskom postupku, da je skup genetičkih markera za koje se pretpostavlja da se javljaju kod jednog od pet milijardi ljudi zapravo jedinstven skup i da označava izvršioca, odnosno žrtvu krivičnog dela[1]. S druge strane, imamo stanovište na kome stoje Saks i Koehler koji smatraju da identifikacija porekla biološkog traga sa mesta izvšenja krivičnog dela nije moguća na osnovu trenutnog stepena znanja, tako da uvek može postojati izvor i pored osumnjičene osobe. Ovi autori u svom zajedničkom radu „Individualization Claims in Forensic Science: Stll Unwarranted“ tvrde da je „značaj DNK analize idalje određivan pomoću statsičkih proračuna koji se tiču verovatnoće slučajnog izbora pojedinca iz celokupne populacije koji ne bi bio isključen kao izvor DNK profila“[2] DNK lanac jeste jedinstven za svakog pojedinca, međutim kako se za identifikaciju potencijalnih krivaca ne koristi zapis celog dvostukog heliksa već se koriste odrežene sekvence DNK, lokusi (markere). Broj lokusa koji se ispituje varira od države do države i kreće se između 7 i 13 markera. Može se zaključiti da se na osnovu tako malog segmenta DNK lanca ne može sa sigurnošću utvditi izvor biološkog traga. Vidimo da i dokaz koji je neosnovano prozvan „najsavršenijim“ ipak to nije i postavlja se pitanje koliko će još ovakvih saznanja u nauci biti i koliko će se još krivičnih presuda zasnovati na polovičnim dokazima koji su uzimani za veoma precizne. Izvori [1] Jovana Sretenov, U kojoj meri DNK može pružiti čvrst dokaz?, 30. 08. 2014., UDK343.983:577.963.2 [2] Isto. Autor teksta: Vanja Talijan. *Napomena: Tekstovi u okviru Projekta Law bloggers / Pravni blogeri, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda,  ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu. Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i  Krivičnog zakonika). Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Vanja Talijan. ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.

Transfuzijska medicina obuhvata pripremu krvi i komponenata krvi i kliničku transfuziju. Klinička transfuzija obuhvata, između ostalog, delatnost čuvanja i izdavanja krvi i komponenata krvi za terapijsku primenu, perinatalna ispitivanja, praćenje efekata lečenja komponentama krvi i obavlja se u bolničkim bankama krvi. Ovim zakonom se uređuje delatnost transfuzijske medicine, nadzor nad sprovođenjem zakona i obavljanjem transfuzijske medicine na teritoriji RS. Odredbe ovog zakona se odnose na prikupljanje i testiranje krvi i komponenata krvi bez obzira na njihovu dalju namenu, a ne odnosi se na snabdevanje lekovima dobijenim iz ljudske krvi i ljudske plazme, kao ni na matične ćelije koje stvaraju krvne ćelije. Sam postupak  transfuzije krvi predstavlja postupak davanja krvi ili komponenata krvi davaoca primaocu krvi ili komponenata krvi, a izdavanje krvi ili komponenata krvi  predstavlja  isporuku krvi  ili komponenata krvi pripremljenih za transfuziju primaocu krvi ili komponenata krvi. Postoji i autologna transfuzija u kojoj su davalac i primalac krvi isto lice i u kojoj se koristi prethodno uzeta krv i komponente krvi. U Zavodu za transfuziju krvi (ovlašćena transfuzijska ustanova) i bolničkim bankama krvi obavlja se transfuzijska medicina. Ovlašćena transfuzijska ustanova između ostalih delatnosti, obezbeđuje potreban broj davalaca krvi u saradnji sa Crvenim krstom Srbije, sprovodi kompletna serološka testiranja krvi ili komponenata krvi i ispitivanja hemostaze,učestvuje u obrazovanju kadrova za obavljanje delatnosti transfuzijske medicine. Takođe, dužna je da vodi računa da svaka jedinica krvi i komponenta krvi ispunjavaju zahteve kvaliteta i sigurnosti. Bitno je istaći da je davanje krvi i komponenata krvi dobrovoljno,neplaćeno i anonimno, kao i da promociju dobrovoljnog, neplaćenog I anonimnog davanja krvi i komponenata krvi na teritoriji RS sprovode ovlašćene transfuzijske ustanove i Crveni krst Srbije.  Da bi obavljala delatnosti pripreme krvi i komponenata krvi, odn.promocije, prikupljanja i testiranja ljudske krvi i komponenata krvi, njihovu obradu,skladištenje,distribuciju ako su namenjeni za transfuziju, ovlašćena transfuzijska ustanova mora imati dozvolu za obavljanje tih aktivnosti ako ispunjava uslove u pogledu prostora,opreme i sistema kvaliteta za pripremu krvi i komponenata krvi. Nju izdaje direktor Uprave za biomedicinu, na osnovu zahteva zdravstvene ustanove i nalaza inspektora za biomedicinu o ispunjenosti uslova za obavljanje delatnosti transfuzijske medicine. Direktor ovlašćene transfuzijske ustanove, odn. zdravstvene ustanove u čijem sastavu je bolnička banka krvi imenuje zaduženog transfuziologa,koji  mora biti doktor medicine, specijalista transfuziologije sa određenim radnim iskustvom na poslovima transfuzijske medicine po položenom specijalističkom ispitu. Bitno je istaći da svaka prikupljena jedinica krvi i komponenta krvi mora biti testirana, najmanje na: 1) ABO, RH D krvnu grupu i skrining klinički značajnih antitela; 2) krvlju prenosive bolesti- HIV1/2 (Anti HIV ½), hepatitis B (HBs Ag), hepatitis C (Anti HCV), sífilis. Ukoliko je kod nekog davaoca krvi, tj. u njegovoj krvi ili komponenti krvi utvrđeno postojanje uzročnika prenosivih  bolesti, ovlašćena transfuzijska ustanova ima dužnost da o tome podnese prijavu nadležnim zdravstvenim ustanovama. Ovlašćena transfuzijska ustanova ima obavezu da obezbedi uslove za čuvanje, prevoz i distribuciju krvi i komponenata krvi, kao i uslove za odlaganje,odn. uništavanje neupotrebljene krvi I komponenata krvi. Ko sve može biti davalac krvi? Davalac krvi i komponenata krvi mogu biti sva lica od 18 do 65 godina starosti, koja su zdrava, a za koje je doktor medicine koji je za to nadležan pregledom utvrdio da ne postoje medicinski razlozi koji bi mogli ugroziti zdravlje davaoca i primaoca krvi i komponenata krvi. Kod autologne transfuzije, pošto je kod nje davalac i primalac krvi isto lice, davalac krvi može biti lice mlađe od 18 godina, kao i lice straije od 65 godina, pri čemu maloletni davalac krvi mora imati pismenu saglasnost roditelja, odnosno staratelja. Lice koje hoće da da krv ili komponente krvi, mora dati pre svakog davanja krvi ili komponenata krvi svoju saglasnost za to. Data saglasnost mora biti izraz slobodne volje tog lica, koje je prethodno obavešteno o mogućim reakcijama tokom davanja krvi ili komponenata krvi, o obimu testiranja krvi i komponenata krvi, kao i zaštiti podataka o ličnosti od strane nadležnog doktora medicine i to pismenim putem. Pre svakog dvanja krvi ili komponenata krvi, doktor medicine ima obavezu da proceni da li je davalac krvi ili komponente krvi prava osoba za to na osnovu podataka koji su prikupljeni putem upitnika i zdravstvenog pregleda tog lica.  Ne sme dozvoliti uzimanje krvi ili komponenata krvi ako se utvrdi da tom licu treba privremeno ili trajno zabraniti davanje krvi ili komponenata krvi. Pre svakog uzimanja krvi, ovlašćena zdravstvena ustanova koja prikuplja krv mora prikupiti podatke od davaoca koji se unose u upitnik za davaoca.Prvi deo upitnika popunjava i potpisuje nadležni zdravstveni radnik. Neki od podataka koje on upisuje u prvi deo upitnika su: 1) ime, prezime, datum i godina rođenja, JMBG, podaci potrebni za kontakt sa davaocem i potpis davaoca; 2)rezultati analiza određivanja hemoglobina, odn. hematokrita i određivanje krvne grupe na pločici; 3) rezultati lekarskog pregleda; 4) napomene o venepunkciji-kao što su npr. mesto punkcije, količina uzete krvi,itd. ; 5) napomena o tome da li je davalac prihvaćen ili odbijen, kao i razlog odbijanja. Drugi deo upitnika je rezervisan za davaoca krvi. U njega je on dužan da unese podatke o tome da li je ranije davao krv, trenutno zdravstveno stanje, bolesti koje je imao i njihovo lečenje, uzimanje lekova, seksualne odnose koje je imao tokom proteklih šest meseci,a postoje i podaci koje unosi osoba ženskog pola. U Institutu za transfuziju krvi Srbije vodi se jedinstven registrar davalaca krvi i komponenata krvi u RS. Što se tiče primaoca krvi ili komponenata krvi, to je lice koje je primilo transfuziju krvi ili komponentu krvi za lečenje. Kako bi primalac krvi doneo odluku o prihvatanju odn. neprihvatanju predložene mere, pre nego što primi krv ili komponentu krvi ,mora biti obavešten od strane nadležnog doktora medicine o potrebi i proceduri postupka transfuzije krvi, o svim posledicama primanja krvi ili komponente krvi . Ukoliko je primalac krvi ili komponente krvi lice lišeno poslovne sposobnosti ili dete da bi primilo krv ili komponentu krvi njegovi roditelji odn. stratelj moraju biti obavešteni o tome i mora postojati njihova pismena saglasnost. Ako je dete navršilo 15. godinu života, ono može samo  dati svoju pismenu saglasnost o primanju krvi ili komponenti krvi. Ako je primalac

Zakonom o biomedicinski potpomognutoj oplodnji se uređuje: način,postupak,uslovi i organizacija delatnosti biomedicinski potpomognutog oplođenja; vrste postupka biomedicinski potpomognutog oplođenja; ostvarivanje prava na biomedicinski potpomognutu oplodnju; nadzor nad sprovođenjem ovog zakona. Postupak biomedicinski potpomognutog oplođenja sprovodi se u skladu sa savremenim standardima biomedicinske nauke u slučaju neplodnosti i postojanja medicinskih indikacija za očuvanje plodnosti. Omogućava spajanje muške i ženske reproduktivne ćelije radi postizanja trudnoće, na drugačiji način od snošaja. U čl. 3 Zakona je definisano heterologno oplođenje kao postupak biomedicinski potpomognutog oplođenja u kome se koriste sopstvene reproduktivne ćelije jednog supružnika ili vanbračnog partnera i reproduktivne ćelije davaoca, kao i homologno oplođenje kao postupak biomedicinski potpomognutog oplođenja u kome se koriste sopstvene reproduktivne ćelije supružnika, odn. vanbračnog partnera. Delatnost biomedicinski potpomognute oplodnje obavljaju sve zdravstvene ustanove koje obavljaju zdravstvenu delatnost ginekologije iz Plana mreže zdr.ustanova koje donosi Vlada,privatna praksa i zdravstvena ustanova osnovana u privatnoj svojini,a koje obavljaju zdravstvenu delatnost u oblasti ginekologije. Šta se sve obuhvata delatnost biomedicinski potpomognute oplodnje? Obuhvata testiranje,obradu,dobijanje,zamrzavanje,odmrzavanje, očuvanje,skladištenje i distribuciju reproduktivnih ćelija, zigota i embriona, kao i uvoz, odn. izvoz reproduktivnih ćelija. Obuhvata i sprovođenje 1)unutar telesnog oplođenja, tj. unošenja semenih ćelija u polne organe žene i unošenje jajnih ćelija zajedno sa semenim ćelijama u polne organe žene;kao i 2)vantelesno oplođenje koje podrazumeva spajanje jajnih i semenih ćelija izvan tela žene a sve u cilju stvaranja zigota, odnosno embriona i prenošenje istih u polne organe žene. Ko sve učestvuje u obavljanju delatnosti biomedicinski potpomognute oplodnje? Učestvuju: doktor medicine- specijalista ginekologije sa užom specijalizacijom iz fertiliteta i steriliteta; stručnjak iz područja embriologije koji ima diplomu iz oblasti bioloških nauka sa predmetom iz biologije animalnih ćelija ili medicinskih, odn. zdravstvenih nauka i to svi profili sa predmetom iz biologije animalnih ćelija; doktor medicine- specijalista urologije; medicinska sestra tehničar,odn. laboratorijski tehničar. Zahtev za dobijanje dozvole za obavljanje delatnosti biomedicinski potpomognute oplodnje  zdravstvena ustanova,odn. privatna praksa podnosi Upravi za biomedicinu koja je osnovana u skladu sa zakonom kojim se uređuje transplantacija organa,a direktor te uprave donosi rešenje o izdavanju, odn. oduzimanju dozvole. Samo ona zdravstvena ustanova,odn.privatna praksa koja je dobila dozvolu može obavljati delatnosti biomedicinski potpomognute oplodnje i dobija naziv- Centar za biomedicinski potpomognutu oplodnju.  U svakom Centru za biomedicinski potpomognutu oplodnju i Banci direktor imenuje lice zaduženo za delatnost biomedicinski potpomognute oplodnje i to doktora medicine ili embriologa sa pet godina iskustva u delatnostima biomedicinski potpomognute oplodnje. Korisnici prava na biomedicinski potpomognutu oplodnju su: punoletni i poslovno sposobni muškarac i žena, kojima je nepohodna pomoć u lečenju neplodnosti,a koji su i supružnici,odn. vanbračni partneri i sposobni su da vrše roditeljsku dužnost i u takvom su psihosocijanom stanju da se može očekivati da će biti sposobni da obavljaju roditeljsku dužnost u skladu sa zakonom i u interesu deteta; punoletna i poslovno sposobna žena koja živi sama, sposobna da vrši roditeljsku dužnost  i u takvom je  psihosocijanom stanju da se može očekivati da će biti sposobna da obavlja roditeljsku dužnost u skladu sa zakonom i u interesu deteta; poslovno sposobna žena,odn. muškarac koji su upotrebu svojih reproduktivnih ćelija odložili zbog postojanja mogućnosti smanjenja ili gubitka reproduktivnih funcija, a koji ispunjavanju uslove u smislu postojanja braka, odn. vanbračne zajednice i sposobni su da vrše roditeljsku dužnost , kao i da su u takvom su psihosocijanom stanju da se može očekivati da će biti sposobni da obavljaju roditeljsku dužnost u skladu sa zakonom, u interesu deteta. O izboru postupka biomedicinski potpomognute oplodnje svi korisnici prava na biomedicinski potpomognutu oplodnju zajedno odlučuju sa doktorom medicine odn. nadležnim specijalistom.Nadležni specijalista ima sledeće dužnosti:1) da upozna korisnike prava na biomed.potpomognutu oplodnju sa svim podacima koji se tiču postupka biomedicinski potpomognute oplodnje i to pre davanja njihovog pismenog pristanka, kao i o stanju njihovog zdravlja, prognozi lečenja, mogućim opasnostima i posledicama za muškarca,ženu,dete, mogućnostima pravnog i psihosocijalnog savetovanja; 2)da ih upozna sa ostalim metodama rešavanja neplodnosti, pa i onih koje Centar za biomed.potpomognutu oplodnju ne pruža, kao i sa usvojenjem i napuštanjem lečenja; 3)da ih pouči o čuvanju reproduktivnih ćelija i embriona, rokom čuvanja i odlukom o neupotrebljenim embrionima. Ako se radi o biomed.potpomognutoj oplodnji darovanim reproduktivnim ćelijama, odn. embrionima korisnici prava na biomed.potpomognutu oplodnju moraju biti upoznati i sa pravnim posledicama datog pristanka na postupak i rađanje deteta začetog putem biomed.potpomognute oplodnje sa doniranim ćelijama, odn. embrionima,kao i sa mogućim psihičkim posledicama tog postupka. Za sprovođenje biomedicinski potpomognutog oplođenja neophodan je pismeni pristanak svih lica koji u njemu učestvuju, pre započinjanja postupka,i potreban je  za svaki postupak.Ukoliko je obaveštenje nadležnog specijaliste pre davanja pismenog pristanka svih lica koji učestvuju u postupku izostalo,pristanak je ništavan.Pismeni pristanak se može povući sve dok se semene ili jajne ćelije, zigoti odn. embrioni ne unesu u telo žene. Centar za biomedicinski potpomognutu oplodnju ima obavezu da pre dobijanja reproduktivnih ćelija i embriona izvrši izbor, testiranje i procenu davaoca.U postupku biomedicinski potpomognute oplodnje mogu se koristiti darovane reproduktivne ćelije ukoliko nema izgleda da do začeća može doći korišćenjem reproduktivnih ćelija supružnika, odn. vanbračnih partnera, kada su dr. postupci biomedicinski potpomognute oplodnje bili neuspešni, odn. kako se ne bi na dete prenela neka teška nasledna bolest. U tom slučaju se dozvolja upotreba darovanih reproduktivnih ćelija samo kod jednog supružnika odn. vanbračnog partnera, a izuzetno se mogu koristiti i darovani embrioni supružnika, odn. vanbračnih partnera nastalih u postupku homologne oplodnje, kada ne žele da ih koriste za sopstvenu oplodnju, i samo uz njihov izričit pristanak. Reproduktivne ćelije jednog davaoca, kao i darovani embrioni jednog para supružnika, odn. vanbračnih partnera se mogu upotrebiti samo za postupak biomed.potpomognute oplodnje za oplodnju jednog para supružnika, odn. vanbračnih partnera, kao i jedne žene. Ako nakon ovog postupka ne dođe do rođenja deteta reproduktivne ćelije davaoca, kao i darovani embrioni para supružnika, odn. vanbračnih partnera se mogu upotrebiti za postupke biomed.potpomognute oplodnje sl.para supružnika, odn. vanbračnih partnera, kao i sl. žene. Međutim, ukoliko do rođenja deteta ili dece ipak dođe preostale reproduktivne ćelije davaoca se mogu isključivo upotrebiti za ponovljeni postupak biomed.potpomognute oplodnje kod istog para supružnika,odn. vanbračnih partnera i iste žene. Svaki postupak biomed.potpomognute oplodnje sa darovanim reproduktivnim ćelijama vrši se na predlog doktora medicine koji

Ovim Zakonom su regulisana: prava pacijenata prilikom korišćenja zdravstvene zaštite; način na koji se ostvaruju; njihova zaštita i dužnosti pacijenta u postupku ostvarivanja zdravstvene zaštite. Prema  Zakonu o pravima pacijenata,( “Sl. glasnik RS“, br. 45/2013),  član dva nas obaveštava  o značenju pojma „pacijent“. To je  osigurano lice u smislu Zakona o zdravstvenom osiguranju, bolesno ili zdravo, koje zatraži ili kome se pruža zdravstvena usluga radi očuvanja i unapređenja zdravlja, sprečavanja, suzbijanja i ranog otkrivanja bolesti, povreda i drugih poremećaja zdravlja i blagovremenog i efikasnog lečenja i rehabilitacije. Ovaj Zakon se primenjuje na : 1) zdravstvene ustanove, 2)privatne prakse, 3)organizacione jedinice visokoškolskih ustanova zdravstvene struke koje obavljaju zdravtsvenu dlatnost, 4)zdravstvene radnike i zdravstvene saradnike, 5) druga pravna lica za koja je posebnim zakonom predviđeno da obavljaju i određene poslove iz zdravstvene delatnosti i zdravstvenog osiguranja, kao i na 6) strane državljane koji ostvaruju zdravstvenu zaštitu u Republici Srbiji, a u skladu sa zakonom i potvrđenim međunarodnim sporazumima. Prema ovom Zakonu prava pacijenta su: 1)pravo na dostupnost zdravstvene zaštite; 2) pravo na informacije; 3) pravo na preventivne mere; 4) pravo na kvalitet pružanja zdravstvene usluge; 5) pravo na bezbednost pacijenta; 6) pravo na obaveštenje; 7)pravo na slobodan izbor; 8) pravo na drugo stručno mišljenje; 9) pravo na privatnost i poverljivost; 10) pravo na pristanak; 11)pravo na uvid u medicinsku dokumentaciju; 12) pravo na poverljivost podataka o zdravstvenom stanju pacijenta; 13)pravo pacijenta koji učestvuje u medicinskom istraživanju; 14) pravo deteta u stacionarnim zdravstvenim ustanovama; 15) pravo pacijenta da na sopstvenu odgovornost napusti stacionarnu zdravstvenu ustanovu; 16) pravo na olakšavanje patnji i bola; 17) pravo na poštovanje pacijentovog vremena; 18) pravo na prigovor; 19) pravo na naknadu štete. Jedno od najvažnijih prava pacijenata je pravo na dostupnost i kvalitetnost zdravstvene zaštite u skladu sa svojim zdravstvenim stanjem i u granicama materijalnih mogućnosti sistema zdravstvene zaštite. Pacijent ima pravo na jednak pristup zdravstvenoj službi, tj. zabranjena je diskriminacija po bilo kom osnovu. Pacijent u okviru prava na informacije ima pravo da se informiše o stanju svog zdravlja, o zdravstvenoj službi, kako da je koristi, o svim informacijama koje su tehnološki dostupne, o pravima iz zdravstvenog osiguranja i postupcima za ostvarivanje tih prava i ima pravo da sve ove informacije dobije blagovremeno i na način koji je u njegovom najboljem interseu. Pacijent ima pravo  da bude informisan o imenu i prezimenu, kao i o profesionalnom statusu zdravstvenog radnika  odnosno zdravstvenog saradnika koji učestvuje u postupku njegovog lečenja. Pacijent u okviru prava na preventivne mere ima pravo na odgovarajuće zdravstvene usluge sa ciljem očuvanja i unapređenja zdravlja, kako bi se sprečilo i rano otkrilo oboljenje i dr. poremećaji zdravlja. Zdravstvena ustanova ima, u skladu sa zakonom , dužnost da podiže svest ljudi i obezbeđuje zdravstvene usluge u odgovarajućim intervalima, za grupacije stanovništva koje su izložene povećanom riziku obolevanja. U sklopu prava na kvalitet pružanja zdravstvene zaštite,pacijent ima pravo na blagovremenu i kvalitetnu zdravstvenu uslugu, u skladu sa zdravstvenim stanjem i utvrđenim stručnim standardima. Ostvarivanje ovog prava se zasniva na partnerskom odnosu pacijenta kao primaoca zdravstvenih usluga i zdravstvenog radnika odnosno zdravstvenog saradnika kao davaoca zdravstvenih usluga i podrazumeva uzajamno poverenje i poštovanje između navedenih lica na svim nivoima zdravstvene zaštite. Pravo na bezbednost pacijenta u ostvarivanju zdravstvene zaštite  je jako važno, jer pacijent ne može trpeti štetu prouzrokovanu neadekvatnim funkcionisanjem zdravstvene službe. Kako bi doneo odluku da li da pristane na predloženu medicinsku meru u sklopu prava na obaveštenje od strane nadležnog  zdravstvenog radnika, pacijent ima između ostalih pravo da bude upoznat sa dijagnozom i prognozom bolesti,  sa koristima od preduzimanja i nepreduzimanja predložene medicinke  mere, alternativnim metodama lečenja. Nadležni zdravstveni radnik je dužan dati ova obaveštenja pacijentu i bez zahteva pacijenta, kao što ima i obavezu da unese u medicinsku dokumentaciju da je dao ova obaveštenja pacijentu, članu uže porodice ili zakonskom zastupniku .On može izuzetno prećutati dijagnozu ili obaveštenje o tome umanjiti, ako postoji ozbiljna opasnost da će tim obaveštenjem znatno naškoditi zdravlju pacijenta i tada ga daje članu uže porodice pacijenta. Pacijent se može odreći prava na obaveštenje, osim prava na obaveštenje da je neka medicinska mera od izuzetnog značaja za njegovo zdravlje i da je rizično njeno nepreduzimanje. Pacijent ima pravo na slobodan izbor doktora medicine, doktora stomatologije, zdravstvene ustanove, kao i slobodan izbor predloženih medicinskih  mera u skladu sa zakonom koji uređuje zdravstvenu zaštitu i zakonom koji uređuje zdravstveno osiguranje. Pacijent ima pravo da zatraži drugo stručno mišljenje o stanju svog zdravlja, od doktora medicine ili doktora stomatologije, koji nije direktno učestvovao u pružanju zdravstvene usluge. Jako važno pravo pacijenta, u okviru prava na privatnost i poverljivost, jeste pravo na poverljivost svih ličnih informacija koje je saopštio nadležnom zdravstvenom radniku, zdravstvenom saradniku, kao i informacija koje se odnose na stanje njegovog zdravlja i potencijalnih dijagnostičkih i terapijskih procedura. Pravo na pristanak pacijenta je značajno iz razloga što se nad njim ne bi mogla preduzeti nikakva medicinska mera, ukoliko pristanak za njeno sprovođenje izostane. Za preduzimanje svake predložene invazivne dijagnostičke i terapijske mere, bitno je postojanje pismenog pristanka pacijenta ili njegovog zakonskog zastupnika. Bitno je istaći da pacijenta ne obavezuje pristanak kome nije prethodilo obaveštenje o predloženoj medicinskoj meri i njenim posledicama, a zdravstveni radnik koji preduzme tu medicinsku meru snosi rizik za štetne posledice. Pacijent može i opozvati svoj pristanak sve dok ne počne izvođenje predložene medicinske mere, kao i za vreme trajanja lečenja, a može i odrediti lice koje će u njegovo ime dati pristanak za sprovođenje predložene medicinske mere ako postane nesposoban da donese odluku o pristanku. Pacijent koji je sposoban za rasuđivanje ima mogućnost da odbije sprovođenje predložene medicinske mere, iako se njome spašava njegov život, ali je u tom slučaju nadležni zdravstveni radnik dužan da ga upozori na posledice takve odluke. Pacijent ima pravo uvida u svoju medicinsku dokumentaciju. Nadležni zdravstveni radnik je dužan da uredno vodi medicinsku dokumentaciju i da evidentira sve preduzete medicinske mere i to je od izuzetnog značaja, u suprotnom on nesavesno postupa. Podatke o zdravstvenom stanju pacijenta, odn. podatke iz medicinske dokumentacije imaju obavezu da čuvaju sva fizička i pravna lica koja