Porodično pravo

Kažu da je svaki početak težak, osim kad je u pitanju brak i bračni odnosi. Početak braka je uvijek ispunjen zaljubljenošću, pažnjom, planiranjem i opremanjem stana ili kuće, i tad mislimo da sa tom osobom možemo provesti čitav svoj život. Međutim, kod nekoga je potrebno kraće a kod nekoga duže vrijeme da shvati da brak nije samo emotivna zajednica već i jedan formalan ugovor koji ima veliko značenje kako za porodicu, tako i za društvo i državu. Upravo iz tog razloga, država se pobrinula da većinu pitanja vezanih za takav odnos reguliše zakonom[1] da bi osigurala njegovu primjenu i zaštitila i muškarca i ženu od određenih zloupotreba na osnovu emotivnih stanja ljubavi i zaljubljenosti, zbog kojih smo u stanju mnogo više da trpimo nego inače. Zato prije nego sto kazete jedno drugom da trebalo bi prvo da među sobom najprije razjasnite slijedece nedomice: Da li ste sigurni da u potpunosti shvatate definiciju braka? Čuli ste već ili ste pročitali u zakonu da je brak je zakonom uređena zajednica života muškarca i žene, koja se zasniva na slobodnoj odluci muškarca i žene da zaključe brak, na ravnopravnosti bračnih supružnika, međusobnom poštovanju i uzajamnom pomaganju[2]. Ukoliko jedan od ova četiri segmenta u vašoj vezi ne postoji, možda bi trebalo da razmislite da li ste donijeli ispravnu odluku. Sloboda u odlučivanju na tako veliki korak je od ključnog značaja. Ona podrazmjeva sposobnost čovjeka da bez ikakvih spoljnih uticaja, poput porodice, religije, običaja, finansijskih i drugih koristi, kao i nezdravih emocija, donese odluku o svom životu i da se sa njenim posljedicama samomstalno nosi. Ta sloboda inače ima veliki značaj za čovjeka, te je danas promovišu, kako religija, tako mnoge nauke o čovjeku i čovjekovom ponašanju, i prestavlja osnov većine demokratski uređenih društava. Nadalje, ne zaboravite da ste u braku ravnopravni! Ravnopravan odnos je odnos jednakosti, bez prisustva dominacije i jednog od bračnih supružnika, gdje se zajednički donose i obavljaju bračne i porodične dužnosti. Međusobno poštovanje je drugo ime za međusobnu ravnopravnost, s tim da predstavlja određenu nadogradnju bračnog odnosa, koja proističe iz emocija i povezanosti koja bi trebala da postoji kod bračnih supružnika. Uzajamno pomaganje kao četvrti segment bračne zajednice, postoji kao prije svega moralna dužnost, prema svakom čovjeku a posebno bračnom partneru, a zatim i kao svrha formiranja porodice i zajedničkog života. Morate biti svjesni da uzajamno pomaganje nije samo materijalno i novčano izdržavanje, već i tjelesna, moralna, emotivna i psihička podrška drugome, u rješavanju problema i postizanju ciljeva. A za to je potrebno ostvariti prethodna tri uslova, i biti dovoljno zreo kao ličnost da bi znao to u sebi prepoznati. Da li ste svjesni pravne prirode braka? Brak je vrsta pravnog posla. To je ugovor kojeg sklapate međusobno, ali uz obavezno prisusuvo i pristanak trećeg lica-države. Naravno, ako želite zakonom priznat brak. Država, preko svojih predstavnika (matičara i odbornika) utvrđuje da li ste ispunili zakonske uslove potrebne za zaključenje braka propisane Porodičnim zakonom[3], te vas proglašava mužem i ženom ako su isti ispunjeni. Međutim, potrebno je, kao i kod svakog ugovora znati šta potpisujete. Koja su vaša prava i dužnosti iz takvog ugovora. Prije svega, u braku ste dužni da se uzajamno poštujete i pomažete. Da li će vaše uzajamno pomaganje podrazumjevati obasipanje skupim poklonima ili zajedničko rješavanje ličnih i porodičnih problema, stvar je moralnih i karakternih osobina te uzajamnih emocija i odnosa između vas, kao bračnih supružnika. Nadalje imate pravo da sporazumno određujete mjesto stanovanja, da zajednički podižete zajedničku djecu te da sporazumno uređujete svoje odnose i poslove vaše porodične zajednice. Međutim i pored toga, zajedno sa svojim bračnim supružnikom stičete zajedničku imovinu ali i odgovarate za dugove jednog od vas. Naravno, za dugove i obaveze koje je jedan od vas imao prije stupanja u brak, odgovara samo taj bračni drug svojom posebnom imovinom ili udjelom u zajedničkoj imovini. Nadalje, stičete pravo na zdravstveno osiguranje svog bračnog partnera, te prestavljate njegovog zakonskog zastupnika u slučaju njegove poslovne nesposobnosti. U svakom slučaju, ulaskom u bračnu zajednicu morate biti svjesni činjenice da mnogo toga morate da dijelite sa svojim partnerom, u većini slučajeva po sili zakona, te je potrebno prije stupanja u brak, dobro razmisliti o izrazu „i u dobru i u zlu“. Bračni odnosi podrazumjevaju i imovinske odnose! Naravno, kao i svaki ugovor, i brak sa sobom nosi određene imovinske efekte, koji kako se čini danas, postaju sve važniji faktor bračnih odnosa. Kako, očigledno da, uzajamno poštovanje i pomaganje u braku nije dovoljno za njegov opstanak, to se zakon postarao da podrobno reguliše imovinske odnose bračnih drugova[4]. Poznato je da imovina bračnih supružnika može biti posebna i zajednička. Posebna imovina bračnog supružnika je imovina koju je isti imao u trenutku zaključenja braka, u koju se ubrajaju ženin miraz kao i pokloni koji su posebno namjenjeni jednom od bračnih supružnika. Zajednička imovina predstavlja svu onu imovinu koju su bračni supružnici stekli u braku, svojim radom ali i po drugim osnovama kao npr: dobitak od igre na sreću, imovinska dobit od autorskog i srodnih prava, pokloni trećih lica tokom bračne zajednice. Imovinom bi, po zakonu trebali da raspolažete sporazumno te da je zajednički koristite i upravljate sa njom. U slučaju razvoda braka, svakome pripada polovina zajedničke imovine, s tim da se dogovorom može i drugačije raspodjeliti dijelovi imovine i pojedine stvari ili prava iz imovine. Ukoliko smatrate da je vaš doprinos u sticanju zajedničke imovine veći, možete tražiti od suda da vam se odredi veći dio od pripadajuće polovine. Udio u zajedničkoj imovini se određuje prema njegovom doprinosu u sticanju te imovine, u šta se ubraja ne samo lični dohodak, već i pomoć u domaćinstvu i porodici, oko vaspitanja i podizanja djece, kao i svakom drugom vidu saradnje i rada u porodici. Izdržavanje bračnog supručnika je i pravo i obaveza I pored činjenice da u brak stupamo iz osjećaja ljubavi i prijeteljstva koji podrazumjeva i pomoć i izdržavanje drugog partnera, potrebno je znati da se i sama država pobrinula da izdržavanje bračnog supružnika postane zakonska obaveza, a ne samo stvar dobre volje. Zakon je propisao da ste dužni da izdržavate drugog bračnog

U današnje vreme ni jednog trenutka se ne postavlja pitanje da li bismo mogli da stupimo u brak sa stranim državljaninom jer je ono jedno od osnovnih ljudskih prava zagarantovano čak i međunarodnim dokumentima od kojih su najvažnije Opšta deklaracija o pravima čoveka Ujedinjenih Nacija[1] iz 1948. godine u kojoj je propisano da punoletni muškarci i žene mogu slobodno da stupaju u brakove bez ikakvih diskriminatorskih ograničenja po pitanju rase, vere ili državljanstva. Ova norma se tumači u svakoj zemlji zasebno u skladu sa odredbom kojom se definiše brak. Kod nas je u Porodičnom zakonu[2] brak definisan kao zajednica muškarca i žene. Odatle izvodimo zaključak da je kod nas zabranjena poligamija u bilo kom obliku, kao i istopolni brakovi. U Republici Srbiji, danas je pravo stranaca na brak opšte pravo koje proizlazi iz Ustava[3] republike Srbije iz 2006. godine i priznato je pod jednakim uslovima kao i domaćim državljanima. Drugi jako važan međunarodni dokument kojim se potvrđuje ovo pravo je Međunarodni pak o građanskim i političkim pravima iz 1966. godine[4] kojim se priznaje pravo na stupanje u brak muškarcima i ženama zrelim za brak. Pravo stranaca na brak je danas opšte prihvaćeno pravo u većini država u svetu i priznato je pod jednakim uslovima kao i domaćem državljaninu. Međutim, nije tako bilo uvek. U jednom periodu posle Drugog svetskog rata u manjem broju država ovo pravo je bilo ograničeno u cilju zaštite statusa domaćih državljana, kao što je to bio slučaj sa bivšom Jugoslavijom. Sklapanje brakova dovelo je do zloupotrebe ovog prava od strane stranaca koji su na ovaj način dolazili do državljanstva na jednostavan način. Moderne države su u prevenciji ovog problema uvele dodatne uslove za sticanje državljanstva, bez ograničavanja prava na stupanje u brak. Dobar primer ovde može nam poslužiti današnja Grčka sa izuzetno strogim uslovim za sticanje državljanstva, ali bez ograničenja za stupanje u brak. Uslovi za sticanje grčkog državljanstva su tri kumulativno postavljena uslova: Da je kandidat za državljanstvo u braku sa grčkim državljaninom ili državljankom, da imaju zajedničko dete i ukoliko je kandidat muškarac, da odsluži vojni rok u grčkoj vojsci. Problem koji može nastati prilikom ostvarivanja ovog prava jeste sukob pravnih pravila dve različite zemlje, ukoliko razlike postoje, kao i priznavanje braka sklopljenog u jednoj zemlji od strane druge zemlje. Ovo su pitanja merodavnog prava za konkretan slučaj i pitanja forme u kojoj je brak sklopljen. Ukoliko bismo, kao državljani srbije,  želeli da stupimo u brak sa stranim državljaninom prvo na šta treba da se osvrnemo jeste Zakon o rešavanju sukoba zakona sa propisima drugih zemalja (ZMPP)[5], i član 32 ovog zakona: “U pogledu uslova za zaključenje braka merodavno je, za svako lice, pravo države čiji je ono državljanin u vreme stupanja u brak. I kad postoje uslovi za zaključenje braka po pravu države čiji je državljanin lice koje želi da zaključi brak pred nadležnim organom Savezne Republike Jugoslavije, neće se dozvoliti zaključenje braka ako, u pogledu tog lica, postoje po pravu Savezne Republike Jugoslavije smetnje koje se odnose na postojanje ranijeg braka, srodstvo i nesposobnost za rasuđivanje.”[6]. Iz ovoga vidimo da se kumulativno primenjuju oba pravna poretka, s tim da se svaki primenjuje na svog državljanina. Na primer, ukoliko bismo imali situaciju da se naš državljanin  koji ima 18 godina želi oženiti državljanokom Sjedninih Američkih Država koja takođe ima 18 godina, oni svoje parvo na brak ne bi mogli da ostvare bez posebnih saglasnosti i ostalih potvrda koje se zahtevaju po pravu SAD za sklapanje braka sa maloletnim licem, jer je po pravu SAD njihova državljanka idalje maloletna. S druge strane stoji pitanje forme braka koja se mora ispuniti da bi brak bio važeći svuda u svetu. Pošto je sklapanje braka formalni akt to znači da je forma izuzetno bitna za važnost braka, i obezbeđuje pravnu sigurnost licima koja stupaju u brak jer on sa sobom nosi i određena prava i obaveze. Članom 33 ZMPP određeno[7] je da je za formu braka merodavno pravo mesta zaključenja braka. Dakle ukoliko bi naš državljanin zaključio brak sa državljaninom Francuske u Engleskoj, bez obzira na sve forma bi se proveravala prema pravu Engleske. S druge strane, ukoliko bi se zaključivao u nekoj od država koja zahteva da brak bude zaključen u formi religijskog obreda, kompletna ceremonija bi morala biti ispoštovana bez obzira na to koje su vere partneri, međutim ovakvih slučajeva ja jako malo. U nekim zemljama je čak propisana i građanska i religijska forma braka, alternativno postavljena. Ko što vidimo, jedno od osnovnih ljudskih prava, koje je zagarantovana međunarodnim dokumentima i u velikoj većini zemalja podignuto na nivo ustavnog načela sa sobom nosi brojne komplikacije i može dovesti polu sklopljenih brakova koji na jednoj teritoriji važe a drugoj ne. Sasvim su drugačija pitanj, i još složenija ona koja se tiču razvoda braka, ostvarenja prava ili izvršenja obaveza nastalih iz braka i brojne druge situcije koje nepredvidivi život može da iznedri. Uglavnom se sva ona nalaze u zakonima zemalja koji se tuču sukoba zakona sa propisima drugih zemalja. Vidimo da jedna naizgled jednostavna institucija, deinisana u jednoj rečenici može dovesti do brojnih pitanja kada se ubaci inostrani element. IZVORI: Zakon o rešavanju sukoba zakona sa propisima drugih zemalja, (“Sl. list SFRJ”, br. 43/82 i 72/82 – ispr., “Sl. list SRJ”, br. 46/96 i “Sl. glasnik RS”, br. 46/2006 – dr. zakon) Međunarodno privatno pravo, prof. dr Tibor Vardi, prof. dr Bernadet Bordaš, prof. dr Gašo Knežević, prof dr. Vladimir Pavić, Univerzitet u Beogradu – Pravni fakultet, Beograd 2016. [1] http://www.sostelefon.org.rs/zakoni/12.%20Univerzalna%20deklaracija%20o%20ljudskim%20pravima.pdf [2] Sl. glasnik RS”, br. 18/2005, 72/2011 – dr. zakon i 6/2015 [3] “Sl. glasnik RS”, br. 98/2006 [4] Usvojen i otvoren za potpisivanje i ratifikovanje ili pristupanje rezolucijom Generalne skupštine Ujedinjenih nacija 2200A (XXI) od 16. decembra 1966 godine. Stupio na snagu 23. marta 1976. godine u skladu sa članom 49. Službeni list SFRJ (MeĎunarodni ugovori) br. 7/1971. [5] Zakon o rešavanju sukoba zakona sa propisima drugih zemalja, (“Sl. list SFRJ”, br. 43/82 i 72/82 – ispr., “Sl. list SRJ”, br. 46/96 i “Sl. glasnik RS”, br. 46/2006 – dr. zakon) [6] Zakon o

Jedan od novijih instituta porodičnog prava Republike Srbije je nasilje u porodici. Iako ne postoji u literaturi opšte prihvaćena definicija nasilja u porodici, najčešće se shvata kao bilo koji oblik nasilja između sadašnjih ili nekadašnjih partnera u intimnim relacijama, bez obzira na to gdje i kada se desilo nasilje. [1] Porodičnim zakonom je određeno nasilje u porodici[2]  kao ugrožavanje tjelesnog integriteta, duševnog zdravlja ili spokojstva člana porodice. Kako je ovako definisanje vrlo široko i može se različito tumačiti, zakonodavac je konkretizovao istu odredbu. Shodno tome akti nasilja u porodici su [3]: nanošenje ili pokušaj nanošenja tjelesne povrede; izazivanje straha pretnjom ubistva ili nanošenja tjelesne povrede članu porodice ili njemu bliskom licu; prisiljavanje na seksualni odnos; navođenje na seksualni odnos ili seksualni odnos sa licem koje nije navršilo 14. godinu života ili nemoćnim licem; ograničavanje slobode kretanja ili komuniciranja sa trećim licima; vrijeđanje, kao i svako drugo drsko, bezobzirno i zlonamerno ponašanje. Zakonom su određena lica koja se smatraju članovima porodice [4], pa su to: supružnici ili bivši supružnici, djeca, roditelji i ostali krvni srodnici, te lica u tazbinskom ili adoptivnom srodstvu, odnosno lica koja vezuje hraniteljstvo,  lica koja žive ili su živela u istom porodičnom domaćinstvu, vanbračni partneri ili bivši vanbračni partneri, lica koja su međusobno bila ili su još uvek u emotivnoj ili seksualnoj vezi, odnosno koja imaju zajedničko dete ili je dete na putu da bude rođeno, iako nikada nisu živela u istom porodičnom domaćinstvu. Mogućnosti zloupotreba instituta upravo se javljaju kod kruga lica koja čine članove porodice. U tom smislu posebno se može postaviti pitanje ko su bliska lica članovima porodice, da li su to ljubavnice/ ljubavnici  supruga/ supruge. Osim konstatacije o komoditetu zloupotreba lažnog optuživanja i problema  dokazivanja [5], postavlja se posebno pitanje utvrđivanja emotivne relacije i zastarjelosti iste. Ubistvo člana porodice ne predstavlja akt nasilja ali prijetnja smrću ili nanošenja tjelesnih povreda bliskom licu članu porodice predstavlja takođe mogućnost za različite zloupotrebe ovog instituta. Nepostojanje zakonske zabrane vjernosti pravno još više osnažuje ovakav zanimljiv rezon i finale.[6] Takođe, potrebna je i potpuna formulacija “dete koje je na putu da bude rođeno” da se ne bi postavljalo pitanje da li se radi o medicinskom pojmu ili se zahtjeva da se dijete živo rodi,ili isključivo da je žrtva nasilja u drugom stanju prilikom nanošenja/ izvršenja nekog od akata nasilja. Jedna od glavnih dilema je da li se za klasifikaciju nasilja u porodici traži kontinuitet u izvršenju radnji akata nasilja u porodici ili je relevantan samo jedan akt nasilja? Takođe koje su to radnje izvršenja nasilja u porodici?  Shodno tome da se nanošenje tjelesnih povreda i stepenovanje istih tumači u smislu čl.121 i čl.122 Krivičnog zakonika Republike Srbije. [7] Kako je zabranjeno je nasilje u porodici i svako ima, u skladu sa zakonom, pravo na zaštitu od nasilja u porodici.[8] Postavlja se pitanje aktivne legitimacije u postupku kojem se traži izricanje mjere zaštite od nasilja u porodici, kao i zloupotreba lica koja mogu pokreniti postupak. Lica koja mogu pokrenuti poseban postupak ili pridruženi postupak maternitskim ili paternitskim sporovima, sporovima za zaštitu prava djece ili bračnim sporovima  su osim članova porodice ili njihovih zakonskih zastupnika tj. punomoćnika i nadležni organ starateljstva i javni tužilac.[9] Eventualne zloupotrebe su moguće u pogledu određivanja mjera zaštite od nasilja u porodici. Kao mjere[10] koje se mogu izreći navode u Porodičnom zakonu: izdavanje naloga za iseljenje iz porodičnog stana ili kuće, bez obzira na pravo svojine odnosno zakupa nepokretnosti; izdavanje naloga za useljenje u porodični stan ili kuću, bez obzira na pravo svojine odnosno zakupa nepokretnosti; zabrana približavanja članu porodice na određenoj udaljenosti; zabrana pristupa u prostor oko mjesta stanovanja ili mjesta rada člana porodice; zabrana daljeg uznemiravanja člana porodice. Najduže vrijeme trajanja mjere zaštite od nasilja u porodici je godinu dana a uračunava se vrijeme koje nasilnik provede u pritvoru ili zatvoru povodom nasilja u porodici. Pa samim tim se primjena bilo koje mjere može obesmišljava jer se može primjeniti bezbroj puta bez ikakve pojačane sankcije ukoliko nasilnik nekoliko puta uzastopno izvrši nasilje nad članom porodice. Što se tiče mjere zabrane prilaska članu porodice na određenoj udaljenosti potrebno je da se sudskom odlukom odredi u metrima udaljenost kao i to da li mjesto stanovanja žrtve predstavlja grad, opština u kojoj živi, ulica ili širi pojam- oblast pa čak i država. Važno je odrediti i granice povodom uspostavljanja vaspitnog metoda u pogledu ograničavanja slobode kretanja ili komuniciranja sa trećim licima od strane roditelja prema djeci. Pa se smatra uobičajnim da roditelji zabrane kasne izlaske maloljetnoj djeci a dobro rješenje bi bilo kao u hrvatskom porodičnom zakonodavstvu[11] da roditelji mogu djetetu mlađem od 16 godina da zabrane noćne izlaske od 23 časova do 5 časova, bez svoje pratnje ili pratnje druge odrasle osobe od povjerenja. Na kraju ostaje da zaključimo- širok spektar nedorečenosti zakonodavca omogućava manervisanje povodom zloupotreba kod prijavljivanja nasilnika. Otežana okolnost je i dokazivanje emotivnih relacija, uznemiravanja ili verbalnog vrijeđanja. Takođe posebno je potrebno dokazati šta se podrazumjeva pod drskim ili drugim bezobzirnim i zlonamjernim ponašanjem. Kompleksnost porodičnopravnih odnosa, seksualne ili emotivne veze između članova porodice zapravo dovodi do toga da su moguće i različite zloupotrebe a na sudu je da shodno slobodnom sudijskom uvjerenju ocjeni da li se radi o porodičnom nasilju. Napominjem da je sud kao i svako lice dužan da se rukovodi najboljim interesom djeteta, te da se najmlađim članovima porodice pruži posebna zaštita kako isti ne bi trpjeli posljedice nasilja i kako se to ne bi odrazilo na njhov dalji psihički razvoj. Kao i kod drugih pravnih ustanova, moguća je zloupotreba, no na sudu i drugim nadležnim organima je da uoče “lažno prijavljivanje”, šikanozno traženje zabrane uznemiravanje među bivšim- bračnim/vanbračnim partnerima,  konstruisanu primjenu mjera zaštite kao što je iseljavanje nasilnika iz stana ali da se svakako na drugačiji način kvalifikuje akt nasilja u porodici ukoliko se radi o ozbiljnijem ugrožavanju tjelesnog integriteta, duševnog zdravlja ili spokojstva člana porodice, pa da se svakako optuži nasilnik za krivično djelo iz grupe krivičnih djela protiv života i tijela, protiv braka i porodice ili pak protiv polne slobode. [1] Herring J., Family

Prema Porodičnom zakonu RS (“Sl. glasnik RS“, br. 18/2005, 72/2011-dr.zakon i 6/2015), brak se definiše kao  zakonom uređena zajednica života žene i muškarca. Okolnosti koje daju povoda za sukob zakona kod brakova sa elementom inostranosti su razlike u nacionalnim pravima, različite koncepcije braka, različito državljanstvo ili domicil verenice ili verenika. Što se tiče punovažnog nastanka braka, država propisuje uslove kako materijalne, tako i formalne, koji imaju za cilj da eliminišu one brakove koji ne odgovaraju shvatanjima konkretne zajednice. Zakonodavstva raznih država propisuju različite materijalne uslove za sklapanje braka. Osnovne razlike između zakonodavstava se ogledaju u samoj definiciji braka, da li se on smatra za monogamnu zajednicu, koji je uzrast neophodan da bi se brak mogao sklopiti, da li duševna bolest predstavlja apsolutnu smetnju za sklapanje braka, koji stepen bračnog srodstva bi predstavljao bračnu smetnju. U međunarodnom privatnom pravu pored direktnog načina regulisanja putem međunarodnih propisa i untrašnjih propisa postoji i indirektno, koliziono, posredno  regulisanje privatno-pravnih odnosa sa elementom inostranosti putem kolizionih normi, koje posredno određuju pravila ponašanja, tj. biraju merodavno pravo koje će postaviti pravilo pnašanja. Koliziona norma se može definisati kao pravna norma koja upućuje da se na jedan odnos sa stranim elementom primeni domaće ili strano pravo. U kolizionoj normi u članu 32, stav 1, Zakona o rešavanju sukoba zakona sa propisima drugih zemalja,( “Sl.list SFRJ”, br. 43/82 i 72/82- ispr., “Sl. list SRJ”, br. 46/96 i “Sl.glasnik RS”, br. 46/2006-dr. Zakon), stoji da je u pogledu materijalnih uslova za zaključenje braka merodavno za svako lice, pravo države čiji je ono državljanin u vreme stupanja u brak. Merodavnošću zakona državljanstva oba bračna partnera kumulativno, zakonodavac je omogućio izbegavanje šepajućih brakova- matrimonia claudicans, tj. onih koji bi bili važeći u jednoj državi, a drugoj ne bi bili važeći. Zakonodavac se odlučio, dakle za distibutivnu kumulaciju tako što je predvideo merodavnost  zakona državljanstva oba bračna partnera, tj. svaki od budućih partnera treba da ispuni samo uslove koji su predviđeni pravom sopstvenog državljanstva. U pravima drugih država postoji  i obična kumulacija i tada su oba supružnika dužna da ispune svaki uslov iz oba merodavna prava da bi brak bio punovažan. Primer Pred nadležnim organom neke zemlje brak žele da sklope verenica iz države x koja je duševno bolesna i verenik iz države y koji nije duševno bolestan. Koliziona norma te države recimo kaže da se na sklapanje braka primenjuje distributivna kumulacija, tj. da verenik i verenica treba da ispune samo uslove koji su predviđeni pravom njihovog državljanstva. Prema pravu države x to što je verenica duševno bolesna neće uticati na punovažnost  braka, jer po pravu njenog državljanstva ta činjenica ne predstvlja smetnju za sklapanje braka, dok po pravu države y to jeste smetnja za sklapanje braka,a verenik koji je državljanin države y nije duševno bolestan, ali to neće biti relevantno, jer je u pravu te zemlje pred čijim nadležnim organom se brak zaključuje prihvaćena distributivna kumulacija i brak bi bio sklopljen. U članu 32, stav dva, Zakona o rešavanju sukoba zakona sa propisima drugih zemalja, predviđena su tri uslova koja ne smeju postojati na strani oba supružnika, pa čak iako oni nisu relevntni u pravima država čiji su državljani, ako žele da sklope brak pred nadležnim organom naše države. Ti uslovi su sledeći:1) nepostojanje ranijeg braka, 2) srodstvo i 3) nesposobnost za rasuđivanje. Ukoliko jedan od ova tri uslova postoje na strani jednog od lica koje želi da zaključi brak pred nadležnim organom RS, pa čak i ako postoje uslovi za zaključenje braka po pravu države čiji je to lice državljanin, ne bi se moglo dozvoliti sklapanje braka, jer bi se to smatralo povredom našeg javnog poretka, a on obuhvata samo one norme koje štite najosnovnije vrednosti našeg poretka. U našem pozitivnom porodičnom pravu postojanje ranijeg braka, srodstvo, odnos starateljstva, istopolnost,nesposobnost za rasuđivanje imaju za posledicu apsolutnu ništavost braka. Prilikom sklapanja braka pred nadležnim organom naše države strani verenik je dužan da podnese sertifikat nulla ostae, a to predstavlja javnu ispravu kojom se dokazuje da prema nacionalnom pravu verenika ne postoje bračne smetnje za zaključenje braka. Što se tiče forme braka prema Zakonu o rešavanju sukoba zakona sa propisima drugih zemalja u članu 33, prihvaćeno je pravilo da se brak zaključuje u formi koju propisuje pravo države u kojoj se brak zaključuje (lex loci celebrationis-pravo mesta svečanosti). Pravilo se odnosi  kako na slučajeve u kojima lice domaćeg državljanstva zaključuje brak sa licem stranog državljanstva, pa i za slučajeve u kojima se brak zaključuje između dvoje ljudi koji imaju isto ili različito državljanstvo. Zakon o rešavanju sukoba zakona sa propisima drugih zemalja ne sadrži nikakav izuzetak koji bi se odnosio na formu braka koji se zaključuje između lica stranog državljanstva. Koliziona norma u članu 33, Zakona o rešavanju sukoba zakona sa propisima drugih zemalja, pored toga što određuje merodavno pravo za formu brakova koji će biti zaključivani pred domaćim sudovima, po ovoj odredbi se određuje merodavno pravo i za priznanje brakova koje su zaključili u inostranstvu domaći državljani ili stranci. Time je dato priznanje punovažnosti maksime „brak punovažan u mestu zaključenja, punovažan je svuda“. Posledica toga je da će dvoje državljana Srbije sa prebivalištem u Srbiji moći da zaključe brak u verskoj formi u inostranstvu, koji će biti priznat u Srbiji kao punovažan ukoliko je punovažan po pravu mesta u kome je zaključen. Priznanje takvog braka, zaključenog u inostranstvu između dvoje državljana Srbije sa prebivalištem u Srbiji, biće sprovedeno na osnovu izvoda iz strane matične knjige venčanih i sastoji se u priznanju dokazne snage stranih javnih isprava. Priznanje inostranog braka državljana Srbije moglo bi se odbiti samo pod jednim uslovom – ukoliko bi pravo koje je bilo primenjeno prilikom zaključenja tog braka u konkretnoj formi bilo u suprotnosti sa javnim poretkom Srbije. Literatura i izvori Porodični zakon, “Sl. glasnik RS“, br. 18/2005, 72/2011-dr.zakon i 6/2015; http://www.paragraf.rs/propisi/porodicni_zakon.html Zakon o rešavanju sukoba zakona sa propisima drugih zemalja, “Sl.list SFRJ”, br. 43/82 i 72/82- ispr., “Sl. list SRJ”, br. 46/96 i “Sl.glasnik RS”, br. 46/2006-dr. zakon; http://www.paragraf.rs/propisi/zakon_o_resavanju_sukoba_zakona_sa_propisima_drugih_zemalja.html Varadi, T., Bernadet B., Knežević G. i Vladimir P. (2012), Međunarodno privatno pravo, četrnaesto izdanje, Beograd, Pravni