Pravni blog – Page 11

KUPOVINA ONLINE SA PRAVNOG ASPEKTA

llm / October 2, 2017

Internet kupovina je novi trend kako u svetu,tako i kod nas. Kupovinom na Internetu štedi se i vreme i novac, jer se pretraga proizvoda i nalaženje najpovoljnĳih cena mogu obaviti iz udobnosti doma, 24 časa dnevno. Ovakav vid kupovine u Srbiji dostupan je već nekoliko godina, ali još uvek nije zastupljena kao u razvijenijim zemljama, pre svega, zbog nejasnih pravila oporezivanja kupljenih proizvoda, plaćanje platnim karticama, ali i ostavljanje ličnih podataka. Na internetu se mogu pronaći mnogobrojni sajtovi za kupovinu najrazličitijih proizvoda, najpoznatiji su AliExpress, Amazon i eBay. Zakonom o elektronskoj trgovini je predviđeno zaključivanje ugovora u elektronskom obliku, elektronskim putem, pri čemu se ponuda (od strane prodavca) i prihvat ponude (od strane kupca) daju takođe elektronskim putem. Bitno je upoznati se sa detaljima ugovora i opštim uslovima poslovanja, kao što su: – odredbe o načinu plaćanja, troškovima i rokovima isporuke; – načinu prikupljanja i obrade ličnih podataka; -načinu i rokovima za ostvarivanje potrošačkih prava (povraćaj novca, robe, garanciji i sl). Treba imati u vidu da pri kupovini robe sa internet prodavnica čije je sedište u inostranstvu važe zakoni države u kojoj se prodavnica i nalazi. Za početak potrebna je registracija na željenom sajtu. Na izabranom sajtu nalazi se katalog proizvoda ili usluga sa opisima proizvoda, slikama, cenama, količinama, boјama i drugim bitnim podacima o proizvodima, koji su ponuđeni na prodaju. Ako prodavac na sajtu navodi cene proizvoda ili usluga, uz to bi trebalo da su dostupne napomene o tome da li su u cenu uključeni porezi i druge naknade (kao što su troškovi dostave i sl). U našem zakonodavstvu, Carinskim zakonom je propisano koja roba kupljena putem interneta je oslobođena od plaćanja uvoznih dažbina, to su: pošiljke male vrednosti, poslate od strane fizičkog lica drugom fizičkom licu, koje su nekomercijalne prirode i za koje nema obavezu plaćanja, u ukupnoj vrednosti do 70 evra (ove pošiljke su oslobođene plaćanja carinskih dažbina I PDV-a); pošiljke male vrednosti, nekomercijalne prirode, u ukupnoj vrednosti do 50 evra (ovakve pošiljke su oslobođene plaćanja carinskih dažbina, a PDV se plaća). Kada se upotrebi termin “uvozne dažbine”, misli se na carinu i PDV. Roba koja je kupljena preko internet podavnica će po dolasku u Srbiju proći kroz carinski postupak. Za utvrđivanje vrednosti robe na koju se plaća carina, u najvećem broju slučajeva koristi se vrednost robe naznačena u pratećoj dokumentacĳi -poštanska deklaracĳa i račun. Međutim, ako račun ne prati robu ili ako službenik carine osnovano posumnja da se vrednost robe, koja je navedena u pratećoj dokumentacĳi ne može prihvatiti kao verodostojna, on ima pravo da obračuna carinu na vrednost robe koju odredi na drugi način, npr. na osnovu vrednosti istovetne ili slične robe, na osnovu odredaba iz Carinskog zakona, pri čemu je dužan da o tome sastavi zapisnik. Ukoliko postoji nezadovoljstvo na utvrđenoj carinskoj vrednosti robe, na ovaj zapisnik, kao i na konačno rešenje o visini carinskog duga, može se podneti žalba Komisĳi za žalbe Uprave carine. Što se tiče načina plaćanja na inostranim internet prodavnicama, dominantno je plaćanje putem platnih kartica. Na proverenim sajtovima postoje zaštite za bezbedno obavljanje plaćanja, te se pruža veći stepen sigurnosti. Preporučljivo je koristiti internet kartice i kartice debitnog tipa, što znači da svaki put kada se kupuje preko interneta, moguće je uplaćivati samo onoliko novca koliko je potrebno za kupovinu, te to predstavlja još jedan vid zaštite, jer i u slučaju zloupotrebe može da se izgubi samo onoliko novca koliko se nalazi na kartici. Prema našem pravu, ali i pravima drugih država (na osnovu međunarodnog standarda, potvrđen u praksi mnogih zemalja, npr. sa Sjedinjenim američkim državama), zloupotreba kartice podrazumeva upotrebu originalne ili falsifikovane kartice, ili podataka sa kartice od strane neovlašćenog lica. Zakonom o platnim uslugama, članom 33. i članom 50. propisana je i odgovornost banke da je za neodobrenu platnu transakciju odgovorna za izvršenje takve transakcije, za koju ne postoji saglasnost platioca, te je dužna da odmah po saznanju izvrši povraćaj iznosa te transakcije platiocu, odnosno da platiočev platni račun vrati u stanje u kojem bi bio da neodobrena transakcija nije izvršena. Kao još jedan vid plaćanja preko interneta je i PayPal servis. To je zapravo posrednik između kupca i prodavca. Kako bi osigurao svoje korisnike, PayPal će zadržati novac 30 dana pre nego što ga prosledi prodavcu, kako se u slučaju nestizanja kupljenog proizvoda može tražiti povraćaj novca. Što se tiče dostavljanja kupljene robe, na raspolaganju su obično standardna internacionalna dostava poštom (eng. standard international shipping) i dostava putem neke od službi za ekspresnu dostavu, kao što su DHL, FedEx i slično, koja ima praćenje pošiljke i u svakom trenutku je poznata lokacija na kojoj se pošiljka nalazi. Sve u svemu, uz malo predostrožnosti, online kupovina je vrlo praktična i postaje sve popularnija i kod nas. Izvori: http://www.paragraf.rs/propisi/zakon_o_platnim_uslugama.html http://www.paragraf.rs/propisi_download/carinski_zakon.pdf http://www.paragraf.rs/propisi/zakon_o_elektronskoj_trgovini.html http://paragraf.rs/propisi/zakon_o_zastiti_korisnika_finansijskih_usluga.html http://www.carina.rs/lat/PoslovnaZajednica/Stranice/CarinskaVrednostRobe.aspx Autor teksta: Nataša Stančev. *Napomena: Tekstovi u okviru Projekta Law bloggers / Pravni blogeri priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu. Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika). Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Nataša Stančev. ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.

KAŽNJAVANJE MALOLETNIKA – OD VASPITNOG NALOGA DO KRIVIČNE SANKCIJE

llm / September 15, 2017

Pravna i poslovna sposobnost, poslovi koje maloletnik može samostalno da sklapa(punovažni poslovi maloletnika), testamentarna sposobnost, oboriva pretpostavka…govorimo o pravnom položaju koji maloletnik ima u Građanskom pravu. Medjutim, šta ako se dogodi da maloletno lice bude kvalifikovano kao izvršilac krivičnog dela? Govorimo o situaciji koja će samog maloletnika iz domena Građanskog smestiti u domen Krivičnog prava, a samim tim potreban je odgovarajući pravni osnov koji će služiti njihovom kažnjavanju/zaštiti. Tom prilikom, pozivamo se na Zakon o maloletnim učiniocima krivičnih dela i krivičnopravnoj zaštiti maloletnih lica(“Sl. glasnik RS”, br. 85/2005). Važnost koju treba istaći ovom prilikom, jeste ta da u in concreto slučaju govorimo o krivičnom materijalnom pravu. Kao u svakom zakonu, kada govorimo o osnovnim odredbama, [1]Zakon nas bliže upoznaje sa predmetom svog regulisanja, govori o primeni propisa koji su o njemu sadržani, na koga se isti odnose… Zamiljiva stavka [2]člana 1 govori o tome da se odredbe ovog Zakona primenjuju I na punoletna lica, u koliko im se sudi za krivična dela koja su ta ista lica učinila kao mladji punoletnici, ili maloletnici. Premda je kvalifikacija lica u ovom Zakonu od ključne važnosti, u [3]članu 3 govori se o uzrastu učinioca,I izvršena je sledeća podela: Maloletnik je lice koje je u vreme izvršenja krivičnog dela navršilo četrnaest, a nije navršilo osamnaest godina. Mlađi maloletnik je lice koje je u vreme izvršenja krivičnog dela navršilo četrnaest, a nije navršilo šesnaest godina. Stariji maloletnik je lice koje je u vreme izvršenja krivičnog dela navršilo šesnaest, a nije navršilo osamnaest godina. Mlađe punoletno lice je lice koje je u vreme izvršenja krivičnog dela navršilo osamnaest, a u vreme suđenja nije navršilo dvadeset jednu godinu i ispunjava ostale uslove iz člana 41. ovog zakona. *Potrebno je napomenuti još I to da se odredbe ovog [4]Zakona ne mogu primeniti na lice koje u vreme izvršenja protivpravnog dela koje je u Zakonu predvidjeno kao krivično delo nije navršilo 14 godina života. Neretko se susrećemo sa situacijama u kojima se upravo maloletna lica pojavljuju kao izvršioci krivičnih dela. Okolnosti koje dovode do toga su različite. U mišljenje ljudi su uvrežene predrasude da ovakva lica mahom potiču iz rasturenih porodica, da se radi o licima koja su bila zapostavljanja, koja su proživljavala porodično I seksualno nasilje, ili licima koja su se kao jako mlada odala “nečasnom životu”…medjutim, sam okidač za izvršenje krivičnog dela, kod mladih u rasponu od 14- 18 godina može biti iniciran nekim potpuno drugačijim razlozima. Veoma je teško, sa druge strane sagledati realnu sliku, ako ne uključimo statističke podatke. Na taj način raspolažemo nekakvim “opipljivim” I stvarnim saznanjem. [5]Statistika u Srbiji kaže sledeće: “Čak 80% maloletnika u Srbiji ponovo izvršava krivično delo…” Radi se o maloletnicima koji se nakon punoletstva pojavljuju kao “povratnici” u izvršenju krivičnih dela. Kada govorimo o sankcionisanju,[6] Zakon nam daje realnu sliku. Prvenstveno, kako navodi [7]Zakon u članu 5: prema maloletnom učiniocu krivičnog(ih) dela mogu biti primenjeni vaspitni nalozi. U zavisnosti od konkretnog slučaja broj naloga će varirati od jednog ka više. Svrha naloga je da se ne pokreće automatski krivični postupak/ ili da se već pokrenuti postupak koji je usmeren ka maloletniku obustavi. Vaspitni nalozi se mogu primenjivati u slučaju da je reč o krivičnom delu za koje je previđena novčana kazna ili kazna zatvora do 5 godina. Pored svih ovih uslova, postoji još nekoliko koji moraju biti ispunjeni da bi se izvršila primena vaspitnog naloga: Priznanje krivičnog dela od strane maloletnika i njegov odnos prema krivičnom delu i oštećenom. Kako navodi [8]član 7, neki od vaspitnih naloga su: redovno pohađanje škole ili redovno odlaženje na posao; podvrgavanje odgovarajućem ispitivanju i odvikavanju od zavisnosti izazvane upotrebom alkoholnih pića ili opojnih droga; uključivanje u pojedinačni ili grupni tretman u odgovarajućoj zdravstvenoj ustanovi ili savetovalištu. Trajanje vaspitnog naloga je ograničeno na 6 meseci, a u tom periodu konkretni vaspitni nalog se može izmeniti/ ukinuti. Lica koja su ovom prilikom uključena u izricanje vaspitnog naloga ili lica koja se savetuju pri izboru istog su: -javni tužilac za maloletnike -sudija za maloletnike -roditelji, staralac, usvojilac maloletnika ili nadležni organ starateljstva *Krivične sankcije prema maloletniku se primenjuju kada ne postoje gore navedeni uslovi koji bi predstavljali osnov za izricanje vaspitnog naloga. Vrste krivičnih sankcija detaljno nabraja[9] član 9 Zakona: Maloletnicima za učinjena krivična dela mogu se izreći vaspitne mere, kazna maloletničkog zatvora i mere bezbednosti predviđene članom 79. Krivičnog zakonika, osim zabrane vršenja poziva, delatnosti ili dužnosti. Mlađim maloletnicima mogu se izreći samo vaspitne mere. Starijim maloletnicima mogu se izreći vaspitne mere, a izuzetno može se izreći kazna maloletničkog zatvora. Primeri vaspitnih mera su: -mere upozorenja i usmeravanja: sudski ukor i posebne obaveze – mere pojačanog nadzora: pojačan nadzor od strane roditelja, usvojioca ili staraoca, pojačan nadzor u drugoj porodici, pojačan nadzor od strane organa starateljstva – zavodske mere: upućivanje u vaspitnu ustanovu, upućivanje u vaspitno-popravni dom… Izbor vaspitne mere diktiraju okolnosti I uslovi koji variraju u odnosu na in concreto slučaj. Neke od okolnosti su npr. uzrast I srelost maloletnika, težina dela, pobude iz kojih je delo učinjeno, sredina I prilike u kojima je maloletnik živeo… Za teža krivična dela, maloletni izvršilac može biti kažnjen I kaznom maloletnićkog zatvora. Bliže o kazni maloletničkog zatvora govori [10]član 29. Maloletnički zatvor može biti izrečen starijem maloletniku, ovom prilikom podsećamo na deo u tekstu koji govori o tome da mlađem maloletniku može biti izrečena samo vaspitna mera. Konkretne okolnosti dovode do primene ove kazne. Stariji maloletnik mora izvršiti takvo krivično delo, da bi izricanje samo vaspitne mere u njegovom slučaju bilo nepravedno (previše blago). Treba napomenuti da najduža kazna maloletničkog zatvora iznosi 10 godina, i da se tom prilikom ceni prema kaznama za ista krivična dela koje su predviđene za punoletna lica. Sa druge strane, kazna maloletničkog zatvora može i da zastari, i to ako je proteklo duže od: deset godina od osude na maloletnički zatvor preko pet godina; pet godina od osude na maloletnički zatvor preko tri godine; tri godine od osude na maloletnički zatvor do tri godine. Takodje kod kazne maloletničkog zatvora postoji i mogućnost rehabilitacije, pa povlačimo još jednu paralelu sa odredbama KZ-a

Pravni blog, Privreda i preduzetništvo

PRANJE NOVCA

llm / September 14, 2017

Termin “pranje novca” u pojmovnom smislu, nastao je u SAD. Pranje novca predstavlja poseban oblik privrednog kriminaliteta koji u poslednje vrijeme poprima ogromne razmjere i predstavlja veliku opasnost po privredni sistem svake države. Pod pojmom pranja novca podrazumjevaju se one djelatnosti koje su usmjerene na legalizaciju novca koji je stečen kriminalnim djelatnostima. Prema shvatanju Grupe za finansijske akcije – GAFF, koja je ustanovljena 1998. godine, na inicijativu sedam industrijskih zemalja, pojam pranja novca obuhvata: Transformaciju ili prenos dobara koja proističu iz kriminalne djelatnosti, s ciljem da se sakrije njihovo porijeklo ili pribavljanje sredstava za sve umiješane osobe u obliku provizije, s ciljem skrivanja zakonskih posljedica takvih radnji; Prikrivanje stvarne prirode, porijekla, mjesta, cesije, prometa, kao i posjedovanje takvih dobara, uz znanje njihovog porijekla; Pribavljanje, zadržavanje ili upotrebu takvih dobara, za koje onaj ko ih pribavlja ili zadržava te koristi, zna u trenutku kada ih primi da su nedopuštenog porijekla ili su svojim jednim dijelom učestvovale u takvim radnjama Sam postupak pranja novca odvija se u tri faze. Prva faza je stavljanje i sastoji se od fizičkog ulaska gotovog novca kriminalnog porijekla u finansijski sistem putem bankarskih pologa, novčanih naloga ile elektronskim transferom. Druga faza je polaganjae pod kojim se podrazumjeva niz složenih finansijskih transakcija kojim se prekriva pravo porijeklo novca. Poslednja faza u procesu pranja novca je integracija kojom se „prljavi novac“ ugrađuje u čiste fondove“ i ničim više ne razlikuje od zakonito stečenog novca. [1] Neke od najčešćih primjera pranja novca su: Nezakoniti zajmovi i krediti često se koriste u završnoj fazi procesa procesa pranja novca kad je novac potrebno reintegrirati u ekonomski sistem. Prljavim novcem daju se zajmovi i krediti pravnim te fizičkim licima koje po isteku roka vraćaju novac. Prijevare u privatizaciji javljaju se najčešće kod zemalja u razvoju, koje nastoje provesti ekonomsku reformu. Tehnika „izvlačenja novca“ se često koristi kod pravnih lica. Cilj je „ispumpati“ novac iz javne ili privatne firme za vlastitu korist. Kod javnih firmi novac se najčešće izvlači izbjegavanjem primjene Zakona o javnim nabavkama, a kod privatnih to može bit složena kombinacije različitih tehnika. Front i shell firme su paravan za protok novca, odnosno prikrivanje njegovog izvora. Shell kompanije su potpuno lažne firme koje služe za pranje novca, dok front firme obavljaju legalne aktivnosti, opet radi pranja novca. To su npr. Kasina, putničke agencije, restorani, društva za osiguranje, mjenjačnice i sl. Fiktivni ugovori i ispostava fiktivnih računa klasična je tehnika pranja novca. [2] Što se tiče regiona kazne za krivično djelo „pranje novca“ su različite i uglavnom se kreću od 6 mjeseci do 15 godina sa novčanom kaznom. Tako Krivični zakonik Republike Srbije propisuje da ko izvrši konverziju ili prenos imovine, sa znanjem da ta imovina potiče od kriminalne djelatnosti, u nameri da se prikrije ili lažno prikaže nezakonito poreklo imovine, ili prikrije ili lažno prikaže činjenice o imovini sa znanjem da ta imovina potiče od kriminalne djelatnosti, ili stekne, drži ili koristi imovinu sa znanjem, u trenutku prijema, da ta imovina potiče od kriminalne djelatnosti, kazniće se zatvorom od šest meseci do pet godina i novčanom kaznom. Ako iznos novca ili imovina prelazi milion i petsto hiljada dinara, učinilac će se kazniti zatvorom od jedne do dest godina i novčanom kaznom. [3] Što se tiče Bosne i Hercegovine Krivični zakon Republike Srpske propisuje da ko novac ili drugu imovinu za koje zna da su pribavljeni izvršenjem krivičnog djela propisanog zakonima Republike Srpske primi, zamijeni, drži, raspolaže njima, koristi u privrednom ili drugom poslovanju, vrši konverziju ili njihov prijenos ili na drugi način prikrije ili pokuša prikriti njihovu prirodu, izvor, lokaciju, raspolaganje, kretanje, vlasništvo ili drugo pravo, kazniće se kaznom zatvora od jedne do pet godina i novčanom kaznom. Ako vrijednost novca ili imovinske koristi prelazi iznos od 200.000 KM učinilac će se kazniti kaznom zatvora od dvije do deset godina i novčanom kaznom. Novac, imovinska korist, prihod, profit ili druga korist ostvarene krivičnim djelom oduzeće se. [4] Što se tiče Krivičnog zakona FBIH on kaže da ko novac ili imovinu za koju zna da su pribavljeni učinjenjem krivičnog djela primi, zamijeni, drži, njome raspolaže, upotrijebi u privrednom ili drugom poslovanju ili na drugi način prikrije ili pokuša prikriti, kaznit će se kaznom zatvora od šest mjeseci do pet godina. Ako je novac ili imovinska korist iz stava ovog člana velike vrijednosti, učinitelj će se kazniti kaznom zatvora od jedne do deset godina. [5] Izvori: [1] Krivično pravo, posebni dio, Miloš Babić, Ivanka Marković, 2009. [2] Pranje novca (pojam, karakteristike, pravna regulativa i praktični problemi), Katušić-Jergović, 2007. [3] Krivični zakonik (“Službeni glasnik RS“ br. 85/2005, 88/2005, 107/2005, 72/2009, 111/2009, 121/2012, 104/2013, 108/2014, 94/2016), čl. 245 [4] Krivični zakonik (Službeni glasnik Republike Srpske br. 64/17) čl. 263 [5] Krivični zakon FBIH (Službene novine FBiH 36/03, 37/06,21/04, 69/04, 18/05, 42/10, 42/11, 59/14 i 76/14), čl. 272 Autor teksta: Tijana Puzić. *Napomena: Tekstovi u okviru Projekta Law bloggers / Pravni blogeri, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu. Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika). Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Tijana Puzić. ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.

Pravni blog, Radno pravo i socijalna zaštita

KAKO ZASNOVATI RADNI ODNOS KAO PRIPRAVNIK U SUDOVIMA CRNE GORE?

llm / September 13, 2017

Zakon o pripravnicima u sudovima i državnom tužilastvu i pravosudnom ispitu definiše sudskog pripravnika kao: ,,Lice koje prvi put zasniva radni odnos u svojstvu pripravnika u sudovima, odnosno Državnom tužilaštvu, pored uslova za zasnivanje radnog odnosa pripravnika u sudu i Državnom tužilaštvu propisanih Zakonom o sudovima i Zakonom o Državnom tužilaštvu, mora imati položen ispit za provjeru kvalifikovanosti za obavljanje prakse u sudu, odnosno Državnom tužilaštvu“[1]. Biti pripravnik naročito u sudstvu Crne Gore vrlo je teško,ako se uzme u obzir da već nekoliko godina postoji Vladin projekat za lica koja prvi put zasnivaju radni odnos,tj počinju pripravnički staž nakon završenih osnovnih ili postdiplomskih studija skoro pa da rijetko je ko imao pravo stažirati u organima pravosudja Crne Gore. Onaj najznačajni dio da bi se zasnovao odnos u sudu jeste da lice koje predaje ima diplomu Pravnog fakulteta i da je završio četvorogodišnje studije ili ti ima ostavrenih 240 ETC kredita. Nakon ispunjenja najznačajnijeg dijela dolaze oni ,,lakši“ naime potrebno je prema ZOPSIDT pratiti redovno sajt ministarstva Pravde gdje se nalaze sve potrebne informacije za dalje korake radi konkurisanja za pripravnike u sudu. Osnovni sudovi kao i Više državno tužilaštvo VDT redovno vode kontrolu o potrebi osposobljivanja novih lica za rad u organima pravde te na osnovu toga i raspisuju konkurs za rad u iste organe. Kako je ranije bio slucaj da pripravnički rok traje 2 (dvije) godine prema novom ZOPSIDT pripravnicki staz traje 3 (tri) godine u sudu. Uslovi za pripravnike su: Ispit za pripravnike može polagati lice koje je završilo četvorogodišnji program na pravnom fakultetu VII1 nivo kvalifikacije obrazovanja. Polaganje ispita za pripravnike organizuje se dva puta godišnje. Vrijeme i mjesto polaganja ispita za pripravnike određuje ministar nadležan za poslove pravosuđa (u daljem tekstu: ministar pravde), na početku godine, a obavještenje o tome objavljuje organ državne uprave nadležan za poslove pravosuđa (u daljem tekstu: Ministarstvo pravde), na svojoj internet stranici. javni oglas za polaganje ispita za pripravnike, Ministarstvo pravde objavljuje na svojoj internet stranici 30 dana prije dana određenog za polaganje ispita iz člana 7 ovog zakona. Ispit za pripravnike polaže se putem pisanog testa koji se sastoji od teorijskih i praktičnih pitanja iz ustavnog, krivičnog, građanskog i upravnog prava. Pisani test iz stava 1 ovog člana, sastavlja komisija iz člana 13 stav 1 ovog zakona, u skladu sa programom polaganja ispita za pripravnike. Pisani test radi se pod šifrom. Šifre i imena kandidata stavljaju se u poseban koverat koji se lijepi i pečatira, nakon čega se dostavlja predsjedniku Komisije. Pisani test nakon što bude ocijenjen dešifruje se u prisustvu kandidata kad se i otvara koverta iz stava 4 ovog zakona, o čemu se kandidati obavještavaju pet dana prije dana određenog za dešifrovanje na internet stranici Ministarstva pravde. Program i način polaganja ispita za pripravnike utvrđuje Ministarstvo pravde. [2] Nakon ispunjenja zakonskih uslova i propisa a naravno ostvarenih prije svega pozitivnih rezultata nastupa onaj zanimljivi dio. Često se medju studentima i budućim pripravnicima govori kako treba da postoji ,,veza,prosjek,godine studija,ograničen broj pripravnika i tome sl“… što smo iz gore zakonskih uslova vidjeli da nije potrebno sem odredjenih uslova koje je definisala Vlada a usvojila Skupština Crne Gore. Čak šta više postojale su inicijative u Parlamentu Crne Gore da se prilikom polaganja državnog ispita priznaju ti predmeti prilikom polaganja pravosudnog (ako uzmemo u obzir da je materija koja se polaže za državni ispit ista kao i materija koja se polaže za pripravnike u sudu uz jos jedan ili dva ispita vise to bi značilo da bi se jednim poslom odradilo više toga ili ti ..Ne bis in idem“) jer je materija ista s tim što je proširena prilikom polagnja pravosudnog,što nažalost nije prešla cenzus. Ali nije sve tako strašno,pošto kandidat uspješno položi ispit za rad u sudu sa osvojenih maximalnih 80 poena ostvaruje pravo na uvjerenje o položenom ispitu i prednost za rad u sudu u odnosu na ostale buduće kolege. Period kada se vrši provera znanja jeste jul i oktobar mjesec(obično bude 29-ti ili 30-ti tj poslednji radni dan u mjesecu, u zavisnosti da li je datumski riječ o radnim ili ne radnom danu). Kao i u ostalim EU zemljama tako je i CG-orskim zakonodavstvom propisano da u sudu ne može raditi lice koje je krivično gonjeno i koji ima krivični dosije,kao i to da lice moje predaje za rad u sudu nije lišeno poslovne sposobnosti. Zasnivanje radnog odnosa: Radi prijema pripravnika u sudovima, odnosno Državnom tužilaštvu, Vrhovni sud, odnosno Vrhovno državno tužilaštvo, objavljuje javni oglas u skladu sa planom potrebnog broja pripravnika u sudovima, odnosno planom potrebnog broja pripravnika u Državnom tužilaštvu. Javni oglas za popunu slobodnih mjesta pripravnika iz stava 1 ovog člana, objavljuje se u “Službenom listu Crne Gore”, na internet stranici Vrhovnog suda, odnosno Vrhovnog državnog tužilaštva i u jednom od štampanih medija sa sjedištem u Crnoj Gori. Prijava na javni oglas Član 18 Prijava na javni oglas za prijem pripravnika u sudovima podnosi se Vrhovnom sudu, a prijava na javni oglas za prijem pripravnika u Državnom tužilaštvu podnosi se Vrhovnom državnom tužilaštvu. Prijava iz stava 1 ovog člana, sa dokazima o ispunjavanju uslova iz člana 2 ovog zakona, podnosi se u roku od 15 dana od dana objavljivanja javnog oglasa. Rang lista kandidata Član 19 Na osnovu blagovremene, potpune i uredne dokumentacije i ostvarenog uspjeha prema broju bodova iz člana 15 ovog zakona, utvrđuje se rang lista kandidata, u roku od 15 dana od isteka roka za prijavljivanje na javni oglas. [3] Pošto se već sad izvrši prijava kandidata i slekecija odabranih(ukoliko postoji vise kandidata za jedno mjesto,tada se uzima u obzir koliko je kandidat imao prosjek i koliko je godina studirao kao i koliko je imao broj ostavrenih bodova na ispitu za pripravnike,ukoliko je pak samo jedan ili dva kandidata za jedno mjesto neće se uzimati nikakvi uslovi) primaju se kanidati za rad u sudu. Posao pripravnika u organima Pravde nije ni malo lak uzimajući u obzir da se novi kandidati tj pripravnici i njhov status znatno razlikuje od prijašnjih. Pripravnici sad imaju obavezu obavljati praksu u tri različita suda u početku

Građansko pravo, Pravni blog

STICANJE PRAVA VLASNIŠTVA NA OSNOVU ZAKONA

llm / September 12, 2017

Svojina ili vlasništvo, kao neprikosnoveno i zaštićeno pravo na slobodno i po svojoj volji držanje, raspolaganje i korištenje neke stvari, se može sticati na više načina. Onaj najzastupljeniji je svakako zaključenje pravnog posla ili nasljeđivanje, kojim sticalac dobija onaj obim prava koje je imalo lice od kojeg je to pravo preneseno. Međutim, u praksi se vrlo često nailazi na situacije kada jedno lice uđe u posjed ili državinu neke pokretne ili nepokretne stvari, sa namjerom ili bez nje, savjesno ili ne, te se tada postavlja pitanje da li to lice postaje vlasnik takve stvari i pod kakvim uslovima. Takve situacije su prepoznate i opisane u Zakonu o stvarnim pravima Republike Srpske[1], kao održaj, građenje na tuđem zemljištu, građenje tuđim materijalom, doziđivanje i nadziđivanje, prekoračenje međe građenjem, građenje na tuđem pravu građenja, sijanje i sađenje kao i priraštaj zemljišta. Predmet takvih prava su pretežno nekretnine, mada u slučaju sađenja i sijanja to su plodovi biljaka zasađenih na tuđem zemljištu[2]. Zakon je za ovakve pravne situacije propisao određene uslove koji se moraju ispuniti da bi se steklo vlasništvo na zakonom opisane načine, ali i ukoliko se ispune svi ti uslovi, on ne postaje vlasnik, sve dok ga sud u parničnom postupku, deklarativnom presudom ne proglasi vlasnikom predmetne stvari. Jedan od najčešćih slučajeva sticanja svojine na osnovu zakona jeste održaj ili dosjelost, koja omogućava licima koji su duži vremenski period u posjedu neke nepokretnosti, koju koriste i od koje ubiru plodove, da postanu vlasnici te nepokretnosti. Da bi se steklo vlasništvo putem dosjelosti, potrebno je biti u neprekidnoj državini te stvari 10 godina i duže, te državina mora biti zakonita i savjestna.[3] Zakonita državina je ona stečena po nekom valjanom pravnom osnovu, koji ne uključuje sticanje navedene stvari silom, prevarom, zloupotrebama i na slične nedozvoljene načine. Savjestnost državine postoji kada lice koje drži neku stvar ne zna i ne može znati da nema pravo na državinu te stvari, drugim riječima, ukoliko mu je poznato da ta stvar pripada drugom licu po nekom zakonskom osnovu, smatra se nesavjesnim držaocem te stvari. Razlika između savjesne i zakonite državine u pogledu sticanja prava vlasništva na osnovu iste, jeste u tome što savjesna državina može preći u vlasništvo, i pored tog što nije zakonita, nakon proteka perioda od 20 godina,[4] dok nesavjesna državina ne može ni pod kojim uslovom preći u svojinu. Savjesni držalac postaje nesavjestan u onom trenutku kad bude obavješten o pravu drugog lica na tu stvar, da li sudskom ili nekom drugom odlukom, da li obavještenjem od lica koje polaže pravo na toj stvari, odnosno nekog drugog lica. Savjesnost državine se pretpostavlja, tako da je teret dokazivanja na onome ko tvrdi suprotno. Sam rok potreban za održaj, počinje teći od onog dana kad je držalac stupio u samostalnu državinu, a prestaje istekom posljednjeg dana potrebnog za održaj. Pored dosjelosti, pravo vlasništva se može steći i građenjem na tuđem zemljištu[5], po načelu superficies solo credit[6] ali samo u slučaju da je graditelj objekta savjestan (da nije je znao niti je mogao znati da zemljište pripada drugom licu). Tada mu pripada pravo vlasništva na zgradi sa zemljištem ispod zgrade i i zemljištem koji služi za redovnu upotrebu zgrade, a vlasnik zemljišta ima pravo samo na naknadu u visni tržišne cijene zemljišta prije građenja. Ako graditelj objekta nije bio savjestan, ima pravo na naknadu za izgrađeni objekat, po pravilima obligacionog prava, a vlasnik zemljišta bez obzira na savjesnost ima pravo na vlasništvo na zgradi ili vraćanje u prijašnje stanje (rušenje objekta). Posebna pravna situacija prestavlja i priraštaj zemljišta[7], kada prirodnim putem nastane ostrvo u sredini vodotoka ili kada vodotok otrgne komad zemljišta pa ga pripoji drugom zemljištu. U prvom slučaju ostrvo prirasta zemljištima duž tog ostrva na obe strane obale po dužini zemljišta, a ako je nastalo na jednoj polovini vodotoka, prirasta zemljištu na bližoj obali. U drugom slučaju vlasnik otrgnutog zemljišta može vratiti taj dio u roku od godinu dana, u suprotnom, taj dio zemljišta postaje sastavni dio zemljišta kojem je pripojen. Pravo svojine po zakonu stiče i savjestno lice koje prekorači među građenjem[8], na zahvaćenom zemljištu, uz obavezu isplate tržišne vrijednosti zemljišta, dok građenje tuđim materijalom može bit samo osnov za naknadu vlasniku materijala, bez mogućnosti sticanja prava svojine po tom osnovu. Dogradnja, preuređenje i ulaganje u neki objekat, ne mogu biti osnov za sticanje vlasništva, osim u dogovoru sa vlasnikom objekta koji se dograđuje i preuređuje, ali je svakako osnov za naknadu uloženog prema obligacionom pravu. Pored gore nabrojanih stvarnopravnih situacija sticanja svojine zakonskim putem, postoje i upravnopravni načini sticanja vlasništva i to putem upravnih postupaka eksproprijacije, arondacije, komasacije i uzurpacije. Oni su uređeni posebnim zakonima, i vode se po pravilima opšteg upravnog postupka, koji se pokreće po sili zakona ili po zahtjevu stranke, kao u slučaju uzurpacije. Eksproprijacija, arondacija i komasacija prestavljaju oduzimanje prava svojine licima od strane države, radi opšteg intresa ili radi racionalnije obrade zemljišta. U slučaju eksproprijacije privatna svojina se pretvara u državnu svojinu, a u slučaju arondacije i komasacije svojina na poljoprivrednom zemljištu se dodeljuje drugim licima. U svim slučajevima prethodni vlasnik zemljišta ima pravo na naknadu za oduzetu nepokretnost. Uzurpacija je posebna vrsta održaja, kao osnova za sticanja prava svojine na državnom zemljištu. To je za razliku od eksproprijacije, pretvaranje državnog u privatno vlasništvo pod određenim uslovima. Taj postupak je regulisan Zakonom o uzurpacijama RS[9], i tačno propisuje uslove pod kojima se može steći pravo svojine na državnoj imovini, ukoliko lice istu neprekidno koristi i obrađuje duži vremenski period. Postupak zavisi i od činjenice da li se na tom zemljištu nalazi objekat, pri čemu su veće šanse sticanja svojine na zemljištu ispod objekta i zemljištu koji služi za redovnu upotrebu tog objekta, a koji bi se opet vodio po odredbama Zakona o stvarnim pravima i njegovim izmjenama i dopunama.[10] IZVORI: Zakon o stvarnim pravima RS („Službeni glasnik RS“ broj 124/08,58/09 i 95/11) Zakon o uzurpacijama („Službeni glasnik RS“ broj 70/06) [1] „Službeni glasnik RS“ broj 124/08, 58/09, 95/11. [2] Članovi od 58-65, Zakona o stvarnim pravima [3] Član 58. Stav 1 ZSP-a [4] Član 58. Stav 2

Pravni blog, Radno pravo i socijalna zaštita

ZDRASTVENA ZAŠTITA STRANACA U CRNOJ GORI

llm / September 8, 2017

Ljeto i vrijeme godišnjih odmora dovodi do toga da se poveća broj lica koja privremeno borave u CG, odnosno turista. Posebno pitanje koje se postavlja je pitanje njihove zdrastvene zaštite. Na koji način stranac – turista ( a najčešće su to gosti iz zemalja okruženja ) mogu ostvariti pravo na zdrastvenu zaštitu u slučaju fizičkih povreda posebno ako su iste posljedica saobraćajnih udesa koji su učestali i česti u jeku turističke sezone. Zakon o obaveznom penzijskom i invalidskom osiguranje ne daje konkretne odgovore na pitanje – kako turista da besplatno dobije zdrastvenu pomoć, kojem domu zdravlja/ hitno medicinskoj ustanovi/ da se javi u slučaju bolesti povrede i tome sl. Besplatnu zaštitnu zaštitu imaju crnogorski državljani osigurani na obavezno penzijsko invalidsko osiguranje koji su u radnom odnosu ( bez obzira na radno vrijeme i doprinose koji im se uplaćuju ). Međutim kako je veliki broj inostrane radne snage, sezonskih radnika u primorskim mjestima ali i odmoralištima na sjeveru države od maja 2017 godine omogućena je besplatna zdrastvena zaštita i za sezonske radnike, odnosno sva lica koja privremeno borave u Crnoj Gori i imaju dozvoljeni privremeni boravak po osnovu zaposlenja- posjeduju ličnu kartu za strance Omogućeno je i članovima njihove uže porodice (bračni partner i djeca) da imaju obavezno zdrastveno osiguranje. Stoga pravilnikom o zdrastvenoj zaštiti i Zakonom o boravku stranaca predviđa se kao uslov za dobijanje boravka do godinu dana (koliko je inače godišnje moguć najduže boravak u Crnoj Gori, 365 dana a takođe je moguće u slučaju da putna isprava stranca je izdata na kraći rok dobije boravak stranac do isticanja iste ili da traži na određeni rok boravak u Crnoj Gori od 3,6,9 mjeseci tj. do godinu dana) . Kako inostrana radna stranka dolazi u Crnoj Gori sa članovima porodice, dozvoljeno je i da njihovi članovi porodice koji nisu po drugom osnovu osigurani na obavezno zdrastveno osiguranje da steknu isto pravo preko svog supruga/e ili roditelja koji je obavezno osiguran kod svog poslodavca. Na taj način se stranim radnicima obezbjeđuje besplatna zdrastvena zaštita a samim tim oni ostvaruju pravo na ljekarsku pomoć što je u skladu sa Etičkmim kodeksom ljekara ali Evropskom konvencijom za zaštitu osnovnih ljudskih prava[1]. No, pružiti svakom licu zdrastvenu zaštiti, ostvarivanje prava besplatnog liječenja i ljekova na recept svakako da opterećuje državnu kasu, pa se posebno vodi računa o tome koja lica imaju pravo na besplatnu zaštitu. Postavlja se pitanje humanosti – da li biste teško povređenom licu omogućili zdrastvenu zaštitu iako nije osiguran i nije u mogućnosti da plati troškove liječenja? Crnogorski zdrastveni sistem nije razvijen a i nedovoljno kontrolisan kao američki. U SAD ukoliko se povrijedite a niste obavezno osigurani, moraćete da platite. Takav zatvoren sistem je donekle dobar, štiti se država, budžet ali ne i ljudski život. Finansiranje davaoca zdravstvenih usluga, odnosno zdravstvene zaštite, u 2016. godini ostvarivalo se shodno Zakonu o Budžetu Crne Gore za 2016. godinu, na osnovu usvojenih i usaglašenih planova rada davaoca zdravstvenih usluga i opredijeljenih sredstava za zdravstvenu zaštitu. Zakonom o Budžetu Crne Gore za 2016. godinu Fondu za zdravstveno osiguranje opredijeljena su sredstva za 2016. godinu u iznosila su 181.208.059,81 € za pet programa. Program: Fond za zdravstveno osiguranje u iznosu od 27.056.995,87€, Program: Zdravstvene institucije 150.890.523,36 €, Program: Podrška NVO organizacijama za realizaciju projekata za lica sa 54 invaliditetom 100.000,00 €, Program: Podrška NVO organizacijama za realizaciju projekata za lica koja žive sa HIV/AIDS-om 100.000,00€ i Institut za javno zdravlje 3.060.540,58 €.[2] Posebnu pogodnost imaju zdrastveni osiguranici iz Srbije koji uz obrazac SRB/MNE-111, koji izdaje nadležna filijala Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje Srbije, u mjestu prebivališta osiguranika. Osigurano lice je dužno da se, po dolasku u Crnu Goru s navedenom potvrdom SRB/MNE-111, se obrati organizacionoj jedinici Fonda za zdravstveno osiguranje Crne Gore. U situaciji kad je osiguraniku Srbije u Crnoj Gori potrebna hitna zdravstvena zaštita, a ne posjeduje potvrdu SRB/MNE-111, zdravstvena ustanova je dužna da obavesti organizacionu jedinicu Fonda Crne Gore, radi naknadnog pribavljanja potvrde. Potvrda/obrazac izdaje se za period do 90 dana u toku godine, a izdavanje je besplatno.[3] Osigurana lica Srbije koja se nalaze Crnoj Gori radi školovanja i studiranja imaju pravo na zdravstvenu zaštitu.U slučaju bolničkog liječenja i davanja veće vrijednosti, potrebna je saglasnost nadležne filijale Republičkog zavoda za zdravstveno osiguranje Srbije, izuzev u hitnim slučajevima. Sporazumom o socijalnom osiguranju zaključenom između Crne Gore i Republike Srbije predviđen je poseban obrazac SRB/MNE-111B, odnosno Potvrda o pravu na davanja u naturi za lica iz Srbije koja se nalaze u Crnoj Gori radi školovanja i studiranja.Potvrdu izdaje nadležna filijala Republičkog zavoda za zdravstveno osiguranje Srbije.Potvrda se predaje odnosno dostavlja, organizacionoj jedinici Fonda Crne Gore, u mjestu boravka odnosno studiranja. U slučaju potrebe pružanja zdravstvene zaštite veće vrijednosti, osiguranicima Republike Srbije, koji privremeno borave u Crnoj Gori, zdravstvene ustanove su dužne da preko organizacione jedinice Fonda Crne Gore, zatraže saglasnost od nadležne filijale Zavoda Srbije, osim u bezuslovno hitnim slučajevima. Takođe penzioneri iz Srbije imaju posebna prava. Penzionerima Republike Srbije, koji su korisnici samostalnih penzija i članovima njihovih porodica koji stalno žive u Crnoj Gori, na osnovu potvrde SRB/MNE-109 (potvrda o pravu na davanja u naturi za lica sa prebivalištem u Crnoj Gori) koju po službenoj dužnosti popunjavaju nadležne filijale Zavoda Srbije, izdaju se zdravstvene knjižice u Crnoj Gori kao i crnogorskim, domaćim osiguranicima. Odnosno penzioneri Republike Srbije i članovi njihovih porodica za vrijeme trajnog boravka u Crnoj Gori imaju pravo na zdravstvenu zaštitu kao i crnogorski osiguranici .Troškove zdravstvenih usluga za ove osiguranike zdravstvenim ustanovama plaća Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore, koji vrši naknadu ovih troškova od Republičkog zavoda za zdravstveno osiguranje Srbije, u stvarnim iznosima Izvori: [1] Evropska konvencija za zaštitu osnovnih prava i sloboda (1950) [2] Str. 53, Program za zadrastvenu zaštitu Crne Gore, Fond za zdrastvenu zaštitu Crne Gore, Podgorica, januar 2016. godine [3] http://fzocg.me/#opsirnije(391) Autor teksta: Dea Tršić *Napomena: Tekstovi u okviru Projekta Law bloggers / Pravni blogeri, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove,

Pravni blog, Studentska stanica

VODIČ ZA STUDENTE – KAKO DO STUDENTSKOG DOMA

llm / September 6, 2017

Početak septembra po pravilu označava povećanu aktivnost studenata u potrazi za odgovarajućim smeštajem. Za one koji se odlučuju za studentske domove, postoje određene nedoumice, koje ćemo pokušati da otklonimo u daljem tekstu. Otvarivanje prava studenata na smeštaj i ishranu u studentskim domovima, definisano je i propisano Pravilnikom o smeštaju i ishrani učenika i studenata (“Sl. glasnik RS”, br. 36/2010 i 55/2012)[1]. Uslovi za ostvarivanje prava Pravo na smeštaj u studentske domove imaju oni studenti koji su: upisani na visokoškolske ustanove čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina ili jedinica lokalne samouprave – dakle, studenti privatnih fakulteta nemaju ovo pravo; pisani prvi put u tekućoj školskoj godini na studije prvog (osnovne akademske studije i osnovne strukovne studije), drugog (diplomske akademske studije – master, specijalističke strukovne studije i specijalističke akademske studije) ili trećeg stepena(doktorske studije). Dakle, studenti koji imaju pravo su: 1) studenti koji su prvi put upisani u odgovarajuću godinu osnovnih studija prvog stepena osnovnih akademskih studija i osnovnih strukovnih studija na visokoškolskih ustanovama u Republici Srbiji u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju i studnti osnovnih studija koji zadržavaju pravo da se finansiraju iz budžeta u organičenom trajanju po isteku redovnog studiranja prema Zakonu o izmeni i dopuni Zakona o visokom obrazovanju (produžena godina); 2) studenti prvi put upisani u II, III, IV, V i VI godinu i apsolventi koji u toku trajanja studija nisu izgubili više od jedne godine (za studente druge i treće godine), odnosno dve godine (za studente četvrte, pete i šeste, apsolvente i studente produžene godine), koji će završiti studije po započetom nastavnom planu i programu 3) studenti koji su prvi put upisani na drugi stepen studija (diplomske akademske studije – master, specijalističke strukovne studije, specijalističke akademske studije) čije se školovanje finansira iz budžeta Republike Srbije, pod uslovom da nisu u radnom odnosu, 4) studenti koji su prvi put upisani na treći stepen studija (doktorske studije) čije se školovanje finansira iz budžeta Republike Srbije o čemu odličuje Ministarstvo, pod uslovom da nisu u radnom odnosu. – da se njihovo školovanje finansira iz budžeta Republike Srbije. Samofinansirajući studenti mogu dobiti mesto u studentskom domu ukoliko nakon raspodele budžetskim studentima ostane slobodnih mesta, ali mesto plaćaju po višim, ekonomskim cenama. da imaju državljanstvo Republike Srbije; da nemaju prebivalište u gradu gde se nalazi sedište fakulteta koji studiraju. Kriterijum za utvrđivanje redosleda Redosled kandidata za prijem u studentski centar utvrđuje se na osnovu: 1) uspeha ostvarenog u prethodnom školovanju, i to: – opšteg uspeha u srednjoj školi – za studente I godine studija, – uspeha na visokoškolskoj ustanovi – za studente ostalih godina studija; 2) socijalno-ekonomskog statusa porodice- utvrđuje se na osnovu proseka ukupnih mesečnih prihoda po članu porodice studenta, za period januar-jun tekuće godine. Rangiranje kandidata Kandidati se rangiraju prema ukupnom broju bodova ostvarenim po svim osnovama koje se vrednuju za prijem u studentski centar. Rangiranje se vrši na osnovu dostavljene dokumentacije. Kada veći broj kandidata od broja predviđenog za prijem u studentski centar ostvari isti broj bodova, prednost u rangiranju do broja predviđenog za upis ima kandidat: 1) koji je ostvario veći broj ESPB bodova; 2) koji ima manji broj godina studiranja; 3) koji ima veću prosečnu ocenu; 4) koji ima manji prihod po članu porodice. Način ostvarivanja prava na smeštaj Konkurs za prijem studenata u ustanove za smeštaj studenata raspisuje Ministarstvo prosvete i nauke Republike Srbije. Konkurs za raspodelu mesta u studentskim domovima se za brucoše raspisuje u septembru, dok se za studente ostalih godina konkurs raspisuje početkom školske godine. Raspodela mesta u studentskim domovima se vrši po fakultetima, osim za brucoše za koje je raspodela jedinstvena na nivou Univerziteta. Posebni uslovi konkurisanja važe za domove u kojima se smeštaju studenti sa posebnim potrebama. Prilikom prijavljivanja na konkurs, kandidati moraju podneti sledeća dokumenta: 1) prijavu na konkurs (kupuje se u Studentskom centru, pisarnici na fakultetu i sl.) 2) uverenje o upisu prvi put I godine studija o trošku budžeta Republike Srbije i svedočanstva o završetku svih razreda srednje škole (originali ili overene fotokopije) – za studente I godine studija ili potvrdu visokoškolske ustanove o studiranju koja sadrži: – prosečnu ocenu u toku studija, godinu upisa osnovnih studija, broj ostvarenih ESPB bodova, potvrdu o školovanju na teret budžeta Republike Srbije, podatak koliko traju studije(studenti produžene godine osnovnih studija prilažu potvrdu o statusu produžene godine) za studente ostalih godina studija i studente sa produženom godinom; -prosečnu ocenu u toku studija, godinu upisa osnovnih studija, broj zaostalih ispita, naznaka o upisu odgovarajuće godine, potvrdu da se kandidat školu je o trošku Republike Srbije, podatak koliko traju studije (apsolventi obavezno naglašavaju trajanje apsolvetskog staža) za studente po starom nastavnom planu i apsolvente; – uverenje o završenom prethodnom stepenu studija i godina upisa I godine drugog stepena studija za studente I godine drugog stepena studija; – uverenje o završenom I i II stepenu studija i godina upisa I godine trećeg stepena studija za studente I godine trećeg stepena studija; 3) uverenje o prihodima po članu porodice za period od januara do juna tekuće godine koju izdaje nadležni opštinski organ iz mesta prebivališta kandidata; 4) za studente II i III stepena studiranja za uslov da nisu u radnom odnosu – izvod iz evidencije nezaposlenih lica Nacionalne službe za zapošljavanje ili potvrdu nadležnog organa, koji se potvrđuje da student nije u radnom odnosu i ličnu kartu, odnosno potvrdu o prebivalištu; Dokumentacija se predaje lično, a kandidati, radi provere podataka, moraju uz sebe imati ličnu kartu i indeks na uvid. Prijavljivanje za dom se vrši dostavljanjem konkursne dokumentacije Studentskoj službi visokoškolske ustanove na kojoj studiraju, što važi za sve kandidate, sem za studente I godine. Prilikom useljavanja u studentski dom, kandidati moraju priložiti i lekarsko uverenje o opštem zdravstvenom stanju, koje ne sme biti starije od 30 dana. Osim toga, prilikom useljavanja kandidati moraju dostaviti i potvrdu visokoškolske ustanove na kojoj studiraju, da se njihovo školovanje u tekućoj školskog godini finansira iz budžeta Republike Srbije. Studentu se obezbeđuje smeštaj i ishrana u studentskom centru od 21. avgusta tekuće do 5. jula naredne školske godine,

Medicinsko pravo, Pravni blog

ZAKON O TRANSFUZIJSKOJ MEDICINI

llm / September 5, 2017

Transfuzijska medicina obuhvata pripremu krvi i komponenata krvi i kliničku transfuziju. Klinička transfuzija obuhvata, između ostalog, delatnost čuvanja i izdavanja krvi i komponenata krvi za terapijsku primenu, perinatalna ispitivanja, praćenje efekata lečenja komponentama krvi i obavlja se u bolničkim bankama krvi. Ovim zakonom se uređuje delatnost transfuzijske medicine, nadzor nad sprovođenjem zakona i obavljanjem transfuzijske medicine na teritoriji RS. Odredbe ovog zakona se odnose na prikupljanje i testiranje krvi i komponenata krvi bez obzira na njihovu dalju namenu, a ne odnosi se na snabdevanje lekovima dobijenim iz ljudske krvi i ljudske plazme, kao ni na matične ćelije koje stvaraju krvne ćelije. Sam postupak transfuzije krvi predstavlja postupak davanja krvi ili komponenata krvi davaoca primaocu krvi ili komponenata krvi, a izdavanje krvi ili komponenata krvi predstavlja isporuku krvi ili komponenata krvi pripremljenih za transfuziju primaocu krvi ili komponenata krvi. Postoji i autologna transfuzija u kojoj su davalac i primalac krvi isto lice i u kojoj se koristi prethodno uzeta krv i komponente krvi. U Zavodu za transfuziju krvi (ovlašćena transfuzijska ustanova) i bolničkim bankama krvi obavlja se transfuzijska medicina. Ovlašćena transfuzijska ustanova između ostalih delatnosti, obezbeđuje potreban broj davalaca krvi u saradnji sa Crvenim krstom Srbije, sprovodi kompletna serološka testiranja krvi ili komponenata krvi i ispitivanja hemostaze,učestvuje u obrazovanju kadrova za obavljanje delatnosti transfuzijske medicine. Takođe, dužna je da vodi računa da svaka jedinica krvi i komponenta krvi ispunjavaju zahteve kvaliteta i sigurnosti. Bitno je istaći da je davanje krvi i komponenata krvi dobrovoljno,neplaćeno i anonimno, kao i da promociju dobrovoljnog, neplaćenog I anonimnog davanja krvi i komponenata krvi na teritoriji RS sprovode ovlašćene transfuzijske ustanove i Crveni krst Srbije. Da bi obavljala delatnosti pripreme krvi i komponenata krvi, odn.promocije, prikupljanja i testiranja ljudske krvi i komponenata krvi, njihovu obradu,skladištenje,distribuciju ako su namenjeni za transfuziju, ovlašćena transfuzijska ustanova mora imati dozvolu za obavljanje tih aktivnosti ako ispunjava uslove u pogledu prostora,opreme i sistema kvaliteta za pripremu krvi i komponenata krvi. Nju izdaje direktor Uprave za biomedicinu, na osnovu zahteva zdravstvene ustanove i nalaza inspektora za biomedicinu o ispunjenosti uslova za obavljanje delatnosti transfuzijske medicine. Direktor ovlašćene transfuzijske ustanove, odn. zdravstvene ustanove u čijem sastavu je bolnička banka krvi imenuje zaduženog transfuziologa,koji mora biti doktor medicine, specijalista transfuziologije sa određenim radnim iskustvom na poslovima transfuzijske medicine po položenom specijalističkom ispitu. Bitno je istaći da svaka prikupljena jedinica krvi i komponenta krvi mora biti testirana, najmanje na: 1) ABO, RH D krvnu grupu i skrining klinički značajnih antitela; 2) krvlju prenosive bolesti- HIV1/2 (Anti HIV ½), hepatitis B (HBs Ag), hepatitis C (Anti HCV), sífilis. Ukoliko je kod nekog davaoca krvi, tj. u njegovoj krvi ili komponenti krvi utvrđeno postojanje uzročnika prenosivih bolesti, ovlašćena transfuzijska ustanova ima dužnost da o tome podnese prijavu nadležnim zdravstvenim ustanovama. Ovlašćena transfuzijska ustanova ima obavezu da obezbedi uslove za čuvanje, prevoz i distribuciju krvi i komponenata krvi, kao i uslove za odlaganje,odn. uništavanje neupotrebljene krvi I komponenata krvi. Ko sve može biti davalac krvi? Davalac krvi i komponenata krvi mogu biti sva lica od 18 do 65 godina starosti, koja su zdrava, a za koje je doktor medicine koji je za to nadležan pregledom utvrdio da ne postoje medicinski razlozi koji bi mogli ugroziti zdravlje davaoca i primaoca krvi i komponenata krvi. Kod autologne transfuzije, pošto je kod nje davalac i primalac krvi isto lice, davalac krvi može biti lice mlađe od 18 godina, kao i lice straije od 65 godina, pri čemu maloletni davalac krvi mora imati pismenu saglasnost roditelja, odnosno staratelja. Lice koje hoće da da krv ili komponente krvi, mora dati pre svakog davanja krvi ili komponenata krvi svoju saglasnost za to. Data saglasnost mora biti izraz slobodne volje tog lica, koje je prethodno obavešteno o mogućim reakcijama tokom davanja krvi ili komponenata krvi, o obimu testiranja krvi i komponenata krvi, kao i zaštiti podataka o ličnosti od strane nadležnog doktora medicine i to pismenim putem. Pre svakog dvanja krvi ili komponenata krvi, doktor medicine ima obavezu da proceni da li je davalac krvi ili komponente krvi prava osoba za to na osnovu podataka koji su prikupljeni putem upitnika i zdravstvenog pregleda tog lica. Ne sme dozvoliti uzimanje krvi ili komponenata krvi ako se utvrdi da tom licu treba privremeno ili trajno zabraniti davanje krvi ili komponenata krvi. Pre svakog uzimanja krvi, ovlašćena zdravstvena ustanova koja prikuplja krv mora prikupiti podatke od davaoca koji se unose u upitnik za davaoca.Prvi deo upitnika popunjava i potpisuje nadležni zdravstveni radnik. Neki od podataka koje on upisuje u prvi deo upitnika su: 1) ime, prezime, datum i godina rođenja, JMBG, podaci potrebni za kontakt sa davaocem i potpis davaoca; 2)rezultati analiza određivanja hemoglobina, odn. hematokrita i određivanje krvne grupe na pločici; 3) rezultati lekarskog pregleda; 4) napomene o venepunkciji-kao što su npr. mesto punkcije, količina uzete krvi,itd. ; 5) napomena o tome da li je davalac prihvaćen ili odbijen, kao i razlog odbijanja. Drugi deo upitnika je rezervisan za davaoca krvi. U njega je on dužan da unese podatke o tome da li je ranije davao krv, trenutno zdravstveno stanje, bolesti koje je imao i njihovo lečenje, uzimanje lekova, seksualne odnose koje je imao tokom proteklih šest meseci,a postoje i podaci koje unosi osoba ženskog pola. U Institutu za transfuziju krvi Srbije vodi se jedinstven registrar davalaca krvi i komponenata krvi u RS. Što se tiče primaoca krvi ili komponenata krvi, to je lice koje je primilo transfuziju krvi ili komponentu krvi za lečenje. Kako bi primalac krvi doneo odluku o prihvatanju odn. neprihvatanju predložene mere, pre nego što primi krv ili komponentu krvi ,mora biti obavešten od strane nadležnog doktora medicine o potrebi i proceduri postupka transfuzije krvi, o svim posledicama primanja krvi ili komponente krvi . Ukoliko je primalac krvi ili komponente krvi lice lišeno poslovne sposobnosti ili dete da bi primilo krv ili komponentu krvi njegovi roditelji odn. stratelj moraju biti obavešteni o tome i mora postojati njihova pismena saglasnost. Ako je dete navršilo 15. godinu života, ono može samo dati svoju pismenu saglasnost o primanju krvi ili komponenti krvi. Ako je primalac

Internet, Pravni blog

ŠTA NAM DONOSI NOVA UREDBA EVROPSKE UNIJE – General Data Protection Regulation (GDPR)?

llm / August 30, 2017

Nova Uredba Evropske Unije o opštoj zaštiti podataka o ličnosti (u daljem tekstu: Uredba) bi trebalo da stupi na snagu 25. maja 2018. godine, a do kada je potrebno izvršiti usklađivanje propisa o zaštiti podataka shodno njenim odredbama. Cilj ovog propisa jeste između ostalog i unifikacija funkcionisanja sistema zaštite ličnih podataka kao i svojevrsna kontrola nad korišćenjem i prenosom ličnih podataka fizičkih lica unutar i izvan državih granica. Takođe, vremenom se nametnula potreba za donošenjem jednog ovakvog propisa budući da je svet velikom brzinom ušao u eru digitalizacije, pa je samim tim i praćenje prenosa i korišćenja ličnih podataka postalo komplikovanije i ujedno teže za fizička lica čiji podaci se obrađuju. U tekstu Uredbe se koriste termini controller i processor (kao obrađivači podataka), gde je kontrolor fizičko ili pravno lice, javni organ ili agencija ili drugo lice koje određuje svrhu i sredstva za obradu ličnih podataka, dok procesor vrši obradu tih podataka u ime kontrolora. Ono što je za ovu Uredbu zanimljivo jeste upućivanje na njenu primenu izvan teritorije Evropske Unije[1], i to na obradu podataka u okvirima (poslovnih) aktivnosti kontrolora ili procesora unutar EU, ali je ključno zapravo samo mesto obrade konkretnih podataka, koje ne mora biti u okviru država članica EU. Uredbom se pod ličnim podacima smatraju svi oni podaci fizičkog lica koji se odnose na ime, identifikacioni broj, lokaciju, onlajn identifikaciju[2] ili na faktore koji su posebno vezani za identitet te osobe u fizičkom, fiziološkom, genetskom, mentalnom, ekonomskom, kulturološkom ili sociološkom smislu. Uredba takođe propisuje da fizičko lice ima pravo da traži napismeno u koju svrhu i kada su podaci upotrebljeni. Ključne tačke nove Uredbe se tiču prenosivosti podataka kako između fizičkih lica i obrađivača podataka, tako i između država koje su članice EU i onih koje to nisu, principa One- Stop-Shop, i uvođenja kontrole nad obrađivačima podataka ali sa idejom da se takav sistem kontrole pojednostavi i centralizuje putem već postojećeg Organa za zaštitu podataka (eng. Data Protection Authority) odnosno Nadzornika za zaštitu podataka (eng. Data Protection Officer) kako bi se redukovao administrativni posao i olakšao pristup sistemu kvalitetnije zaštite. Takav nadzor nad obradom podataka će značanije uticati na usklađivanje propisa po kojim kompanije i organizacije posluju ukoliko se obrada podataka vrši u više zemalja članica EU, a svaka država članica će imenovati poseban Organ za zaštitu podataka[3]. Princip One–Stop-Shop je novitet, usko povezan sa određenom jurisdikcijom, i znači da se uspostavlja jedan glavni Organ za zaštitu podataka (eng. lead DPA) koji bi bio zadužen za kontrolu istih aktivnosti jedne kompanije/organizacije u različitim državama članicama. Takođe je bitno da kompanija/organizacija iako vrši obradu podataka u više zemalja, ima jedno tzv. glavno sedište cele svoje organizacije (eng. main establishment) prema kojem se i određuje primena One-Stop-Shop principa i konkretne jurisdikcije. Zanimljivo je da je Evropski sud pravde utvrdio da bi IP adrese (eng. Internet Protocol addresses) mogle da potpadaju pod lične podatke a samim tim i pod okrilje podataka koje Uredba štiti.[4] Lični podaci mogu biti preneti iz EU članice u državu nečlanicu samo kada se utvrdi da su ispunjeni uslovi odgovarajuće zaštite tih podataka. Naime, ova odredba je teorijski u redu, s tim da nije najjasnije šta podrazumeva pravni standard „odgovarajuće zaštite“ podataka u drugoj državi. Postavlja se pitanje ako do povrede na međudržavnom nivou ipak dođe (a u pitanju su zaista brojni podaci), kakav bi stav zauzela država čijim državljanima su ugrožena prava na privatnost u odnosu na državu u kojoj se takva povreda dogodila, imajući u vidu da te države nisu u istom statusu u odnosu na EU. Prema Zakonu o javnom beležništvu Republike Srbije, javni beležnik (notar) je u obavezi da čuva knjige u kojima vodi evidenciju isprava (koje sadrže lične podatke klijenata) 30 godina od kada su sačinjene, s tim da se pojedinačnim javnobeležničkim poslovnikom određuje kako se poslovne knjige i podaci čuvaju, prenose i na kraju uništavaju kad protekne zakonski rok čuvanja. Takođe, prema Kodeksu profesionalne etike advokata, advokat je dužan bez vremenskog ograničanja da čuva kao tajnu „[…] podatke, isprave (spise, predmete, dokumente, elektronske, tonske ili video, zapise i snimke) i depozite koji su u vezi sa zastupanjem saopšteni, prikazani ili predati advokatu, bez obzira da li se isprave i depoziti nalaze u advokatskoj kancelariji, ili su, po nalogu ili pod nadzorom advokata, privremeno smešteni na drugo mesto”. U praksi se dešava da se podaci fizičkih lica klijenata nebezbedno čuvaju i da stoga postoji određeni rizik za kršenje prava na privatnost. Preporuka Evropske komore advokata o primeni konkretne Uredbe u nacionalnim pravima sadrži upućivanje advokatima na pitanja kada je moguće ograničenje pristupa korišćenju ličnih podataka klijenata ili trećih lica do kojih se došlo kroz poslovne aktivnosti, kao i kada je potvrda saglasnosti kod pristupa ličnim podacima od strane nadzornih organa neophodna.[5] Iz navedenog se može zaključiti da se sama Uredba ne bavi detaljnije ovim bitnim pitanjima, već da postoji jedno tumačenje za primenu iste na advokate, a može se samo pretpostaviti da li će takav jednolinijski pristup imati manjkavosti u praktičnoj zaštiti ličnih podataka. Još jedno važno pitanje u pogledu zaštite ličnih podataka se javlja u slučajevima tzv. mobilnih aplikacija na play store-u (npr. whatsapp) gde se od potencijalnog korisnika traži da usled korišćenja određene aplikacije dozvoli pristup sopstvenim podacima uključujući kontakte, fotografije itd., čime određeni server može da kreira profile fizičkih lica i da ih na taj način identifikuje kad iznova pristupe. Uredbom se pominje ovakva mogućnost onlajn prepoznavanja, ali upućuje da stvaraoci takvih aplikacija moraju imati u vidu zaštitu podataka o ličnosti. I dalje ostaje nejasno zbog čega je onda neophodno da određene aplikacije imaju direktan pristup ličnim podacima, kako se sa tim podacima naknadno postupa i prvenstveno kako se oni štite od eventualne zloupotrebe. U slučaju sankcionisanja kompanija/organizacija za neusklađivanje sa Uredbom i povrede prava fizičkih lica kao i korišćenje ličnih podataka izvan okvira Uredbe, kao najviše su propisane kazne od 4% ukupnog svetskog godišnjeg profita za prethodnu poslovnu godinu ili maksimalnih 20 miliona evra, u zavisnosti koji iznos je veći.[6] Takodje, zanimljivost je da se pored saglasnosti koja se fizičkom licu traži kako bi se

Pravni blog, Radno pravo i socijalna zaštita

USLOVI ZA ODLAZAK U PENZIJU

llm / August 29, 2017

Postoji pet slučajeva za ostvarivanje prava, kojim se stiče penzija:  Prvi slučaj starosti – sticanje prava na starosnu penziju.  Drugi slučaj invalidnosti – sticanje prava na invalidsku penziju.  Treći slučaj usled smrti člana porodice – sticanje prava na porodičnu penziju, i sticanje prava na naknadu pogrebnih troškova.  Četvrti slučaj, usled telesnog oštećenja prouzrokovanog povredom na radu ili profesionalnom bolešću. U tom slučaju se stiče pravo na novčanu naknadu za telesno oštećenje.  Peti slučaj potrebe za pomoći i negom drugog lica – stiče se pravo na novčanu naknadu za pomoć i negu drugog lica. I slučaj starosti – sticanja prava na starosnu penziju U 2017. godini pravo na starosnu penziju mogu ostvarivati osiguranici: Pripadnice ženskog pola:  Sa 61 godinom i šest meseci života i najmanje 15 godina staža osiguranja,  Sa 37 godina i šest meseci staža osiguranja i najmanje 55 godina i osam meseci života. Ovo je za žene prevremena starosna penzija. Pripadnici muškog pola:  Sa 65 godine života i najmanje 15 godina staža osiguranja,  Sa 40 godina staža osiguranja i najmanje 56 godina i četiri meseca života. Ovo je prevremena starosna penzija. Pripadnici oba pola stiču penziju bez obzira na starost, sa 45 godina staža osiguranja. II slučaj invalidnosti – sticanje prava na invalidsku penziju Sticanje prava na invalidsku penziju ostvaruje se kada se utvrdi apsolutni gubitak radne sposobnosti od utvrđenja do godina života potrebnih za ostvarivanje prava na starosnu penziju, i to u dva slučaja:  Ako je osiguraniku izazvana invalidnost usled povreda na radu ili profesionalnog oboljenja, bez uzimanja u obzir dužinu staža,  Ako je osiguranik postao invalid usled posledice bolesti ili povrede van radnog vremena. U ovom slučaju potrebno je da osiguranik prilikom izazvane invalidnosti ima najmanje pet godina staža. Za sticanje prava na invalidsku penziju postoji izuzetak za osiguranike kod kojih je invalidnost nastala pre 30. starosne godine života. Osiguranik u tom slučaju mora da ima godine staža:  Do 20 godina života potrebna je najmanje jedna godina staža osiguranja,  Do 25 godina – potrebno je da osiguranik ima dve godine staža,  Do 30 godina – potrebne su tri godine staža osiguranja. Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju , propisuje kontrolni pregled u roku od tri godine, zahtev se šalje po službenoj dužnosti. Ako se osiguranik ne odazove polivu ili neopravdano izostane, odmah se obustavlja isplata penzije. III slučaj usled smrti člana porodice – sticanje prava na porodičnu penziju, i sticanje prava na naknadu pogrebnih troškova  Sticanje prava na porodičnu penziju imaju članovi porodice posle smrti korisnika starosne ili invalidske penzije, i posle smrti osiguranika koji je stekao najmanje pet godina staža osiguranja, ili koji je ispunio uslove za invalidsku penziju. U slučaju smrti osiguranika koja je nastala usled povrede na radu ili profesionalno oboljenje, članovi porodice osiguranika stiču pravo na penziju nezavisno na dužinu penzijskog staža tog upokojenog člana porodice. Suprug ili supruga imaju pravo na porodičnu penziju u 2017. godini: Supruga: sa navršene 53 godine. Uslov: da je u momentu smrti supružnika imala najmanje 45 godina života. Suprug: stiče pravo na porodičnu penziju, ako je u momentu smrti supruge imao najmanje 58 godina života.  Sticanje prava na naknadu pogrebnih troškova – isplaćuje se porodicama preminulih penzionera (ili onom licu koje je platilo sahranu) u septembru 2017. godine iznosiće 35.744,00 dinara za sve slučajeve korisnika penzija. Zahtev za isplatu naknade, i potrebu dokumentaciju možete naći na veb-sajtu Republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje. IV slučaj, usled telesnog oštećenja prouzrokovanog povredom na radu ili profesionalnom bolešću. U tom slučaju se stiče pravo na novčanu naknadu za telesno oštećenje. Osiguranici koji su pretrpeli telesno oštećenje prouzrokovano povredom na radu ili profesionalnom bolešću, usled kojeg je došlo do gubitka ili bitnijeg oštećenja pojedinih organa ili delova tela, imaju pravo na novčanu naknadu za telesno oštećenje. Novčani iznos naknade za telesno oštećenje zavisi od utvrđenog procenta telesnog oštećenja od 30% do 100%, od strane nadležne invalidske komisije. V slučaj potrebe za pomoći i negom drugog lica – stiče se pravo na novčanu naknadu za pomoć i negu drugog lica Osiguranik korisnik penzije stiče pravo na novčanu naknadu za pomoć i negu drugog lica, koji je zbog težine povrede, ili bolesti neophodna pomoć i nega za obavljanje radnji radi osnovnih njihovih ličnih potreba. To su lica koja su: nepokretna, slepa, koja ne mogu sama da se hrane, oblače, i ona lica koja su na dijalizi. Izvori: • Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju (“Sl. glasnik RS”, br. 34/2003, 64/2004 – odluka USRS, 84/2004 – dr. zakon, 85/2005, 101/2005 – dr. zakon, 63/2006 – odluka USRS, 5/2009, 107/2009, 101/2010, 93/2012, 62/2013, 108/2013, 75/2014 i 142/2014) • www.pio.rs Autor teksta: Jelica Kusmuk. *Napomena: Tekstovi u okviru Projekta Law bloggers / Pravni blogeri, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu. Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika). Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Jelica Kusmuk. ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.