Pravni blog

U ediciji ”In medias res”[1] apsolviramo novine u Zakonu o izmenama i dopunama Zakona o ozakonjenju objekata iz 2018. godine, objavljene u “Sl. glasniku RS”, br. 83/2018 dana 31.10.2018. godine. Izmene su inkorporirane[2] u Zakon o ozakonjenju objekata[3], kojim se uređuju uslovi, postupak i način ozakonjenja objekata, odnosno delova objekta izgrađenih bez građevinske dozvole, odnosno odobrenja za izgradnju (nezakonito izgrađeni objekti), uslovi, način i postupak izdavanja rešenja o ozakonjenju, pravne posledice ozakonjenja, kao i druga pitanja od značaja za ozakonjenje objekata. Navedene odredbe odnose se i na: a) pomoćne i druge objekte koji su u funkciji glavnog objekta (garaže, ostave, septičke jame, bunari, bazeni, cisterne za vodu i sl.) ili su u funkciji odvijanja tehnološkog procesa u zgradi, koji se smatraju sastavnim delom nezakonito izgrađenog glavnog objekta i ozakonjuju se zajedno sa glavnim objektom, u skladu sa ovim zakonom, b) objekte, odnosno izvedene radove za koje je organ nadležan za izdavanje građevinske dozvole izdao rešenje o odobrenju za izvođenje radova[4], c) podzemne vodove (podzemne instalacije), kao i na nadzemne vodove (nadzemne instalacije), ako po tehničkim karakteristikama i položaju predstavljaju samostalne objekte. Sve u cilju javnog interesa za Republiku Srbiju. Odredbe koje su karakteristične za Zakon o izmenama i dopunama Zakona o ozakonjenju objekata[5] mogu se sublimirati u sledećim navodima: I pored odredaba Zakona o zaštiti prirode[6] koji u članu 35. zabranjuje izgradnju objekata uopšte u I stepenu režima zaštite, a vikendica posebno, u II stepenu režima zaštite, član 5. ovog zakona u stavu 1. začka 4. dozvoljava ozakonjenje objekata izgrađenih u prvom i drugom stepenu zaštite prirodnog dobra (vikendica i drugih porodičnih objekata za odmor). Ovom odredbom Zakon o izmenama i dopunama Zakona o ozakonjenju objekata postaje jedna vrsta lex specialis-a,[7] po maksimi da je zakon kojim se uređuje određena tema jači od zakona koji reguliše samo opšta pitanja. Odredbe člana 6. ovog zakona dopunjene su odredbom da je provera vidljivosti na satelitskom snimku obavezna je za sve objekte koji su predmet ozakonjenja u skladu sa ovim zakonom od strane organa nadležnog za poslove ozakonjenja objekata. Takođe, svi objekti izgrađeni bez izdatog rešenja o građevinskoj dozvoli ili rešenja o odobrenju izvođenja radova posle 27. novembra 2015. godine nisu predmet ozakonjenja u skladu sa odredbama ovog zakona i nadležni građevinski inspektor za te objekte donosi rešenje o rušenju, koje je izvršno danom donošenja, u skladu sa Zakonom o planiranju i izgradnji. Odredbama člana 7. ovog zakona precizira se način izvršavanja rušenja nakon donošenja rešenja kojim se odbija ili odbacuje zahtev za ozakonjenje za objekte za koje je postupak otpočet po rešenju o rušenju, na način da se Rešenje o rušenju objekta doneto od strane građevinskog inspektora na osnovu popisa i evidencije nezakonito izgrađenih objekata u skladu sa odredbama Zakona o ozakonjenju objekata[8] ne izvršava do konačnosti rešenja kojim se odbija ili odbacuje zahtev za ozakonjenje u postupku pokrenutom na osnovu rešenja o rušenju. Odredbe člana 10. ovog zakona, koje se odnose na predmet ozakonjenja objekta za koji vlasnik dostavlja dokaz o odgovarajućem pravu na građevinskom zemljištu ili objektu, zavisno od toga koja vrsta radova, odnosno vrsta objekta je predmet ozakonjenja. A gde se kao odgovarajuće pravo smatra pravo svojine na objektu, odnosno pravo svojine, pravo korišćenja ili pravo zakupa na građevinskom zemljištu u javnoj svojini, kao i druga prava propisana Zakonom o planiranju i izgradnji, kao odgovarajuća prava na građevinskom zemljištu, usaglašene su sa odredbama Zakona o stanovanju i održavanju zgrada.[9] Govorimo o slučaju kada je predmet ozakonjenja nadziđivanje, pretvaranje zajedničkih prostorija zgrade u stan ili poslovni prostor ili pripajanje zajedničkih prostorija susednom stanu, gde se kao dokaz o odgovarajućem pravu dostavlja izvod iz lista nepokretnosti za zgradu i sve posebne delove zgrade i dokaz propisan odredbama zakona kojim se uređuje održavanje stambenih zgrada o regulisanju međusobnih odnosa između vlasnika nezakonito izgrađenog objekta i skupštine stambene zajednice, osim za prostorije koje su dodeljene aktom ministarstva nadležnog za poslove odbrane o dodeli “nužnog smeštaja”. Odredbe člana 11. ovog zakona, koje govore o utvrđivanja mogućnosti ozakonjenja u skladu sa odredbama ovog zakona, proširene su obavezama vlasnika nezakonito izgrađenog objekta da po utvrđivanju ispunjenosti uslova za ozakonjenje objekta, pre donošenja rešenja o ozakonjenju u skladu sa ovim zakonom, da dostavli i dokaz da je za svoj nezakonito izgrađeni objekat podneo prijavu za utvrđivanje poreza na imovinu, ako se o tome ne vodi službena evidencija. Kada je predmet ozakonjenja objekat koji je sagrađen u zaštitnoj zoni objekta javne namene, pre donošenja rešenja o ozakonjenju u skladu sa ovim zakonom, vlasnik nezakonito izgrađenog objekta dostavlja i izjavu da se odriče prava na pokretanje sudskog spora za naknadu štete po bilo kom osnovu u vezi sa uticajem tog javnog objekta na korišćenje ozakonjenog objekta, što ne isključuje mogućnost zaštite prava po drugim pravnim osnovima. Kada je predmet ozakonjenja objekat za koji se u postupku ozakonjenja pribavlja saglasnost na tehnički dokument u skladu sa zakonom kojim se uređuje zaštita od požara, vreme izgradnje, osim u skladu sa ovim zakonom, utvrđuje se i na način utvrđen propisom kojim se uređuju katastarski premer i katastar nepokretnosti i na osnovu overene izjave investitora kojom pod punom materijalnom, krivičnom i moralnom odgovornošću potvrđuje vreme izgradnje objekta. Odredbe člana 12. ovog zakona, koje govore o načinu i postupku ozakonjenja proširene se postupkom u kojem Gradovi koji u svom sastavu imaju gradske opštine mogu poveriti sprovođenje postupka ozakonjenja gradskim opštinama, u skladu sa odredbama statuta te jedinice lokalne samouprave. Statutom jedinice lokalne samouprave određuju se objekti za koje rešenje o ozakonjenju može doneti gradska opština u sastavu grada, odnosno grada Beograda. Odredbe člana 18. ovog zakona, koje govore o sadržaju Izveštaja o zatečenom stanju objekta koji se ozakonjuje koji se izrađuje za objekte proširene su kaznenom odredbom za privredno društvo ili drugo pravno lice koje je izradilo izveštaj o zatečenom stanju objekta, da ako je u izveštaj o zatečenom stanju objekta uneo netačne podatke, odnosno nije prikazao stvarno stanje i stepen završenosti objekta, po kojoj organ nadležan za ozakonjenje pokreće postupak za oduzimanje licence za odgovorno lice. Odredbe člana 23. ovog zakona, koje govore o postupku pokretanja ozakonjenja vezane su isključivo za obaveštenje o vidljivosti

U cilju usaglašavanja našeg pravnog sistema sa pravnim sistemima zemalja članica Evropske Unije, utemeljen je novi institut u pravnom sistemu – javni izvršitelji. Neki od osnovnih problema u vezi sa izvršenjem u Republici Srbiji su dužina trajanja izvršnog postupka i neizvesnost u pogledu namirenja potraživanja izvršnog poverioca. Najbitniji razlog uvođenja javnih izvršitelja jeste nedelotvornost izvršenja putem suda. Izvršitelj je fizičko lice koje imenuje ministar nadležan za poslove pravosuđa da u statusu službenog lica, sprovodi izvršenje u granicama rešenja o izvršenju i da vrši druga javna ovlašćenja, koja su mu poverena zakonom. Izvršitelj, kao savesni i odgovorni profesionalac, radi u ime države i u interesu njenih građana i poslovne zajednice. Dakle, javni izvršitelj je lice koje vrši javna ovlašćenja u skladu sa Zakonom o izvršenju i obezbeđenju, kao preduzetnik ili kao član ortačkog društva, čiji članovi mogu biti jedino javni izvršitelji. Da bi neko lice bilo imenovano za javnog izvršitelja, neophodno je da ispunjava sledeće uslove: da je državljanin Republike Srbije; da je poslovno sposobno; da je steklo diplomu pravnog fakulteta; da je položilo ispit za javnog izvršitelja da je položilo pravosudni ispit; da ima najmanje dve godine radnog iskustva na poslovima pravne struke, posle položenog pravosudnog ispita; da se protiv njega ne vodi krivični postupak za krivično delo protiv pravnog saobraćaja ili službene dužnosti, odnosno da nije osuđivano za krivično delo na bezuslovnu kaznu zatvora od najmanje šest meseci ili za kažnjivo delo koje ga čini nedostojnim za obavljanje poslova javnog izvršitelja; da se nad ortačkim društvom, čiji je on član, ne vodi stečajni postupak; da je završilo početnu obuku; da je dostojno da obavlja poslove javnog izvršitelja. Dostojnost za obavljanje poslova javnog izvršitelja utvrđuje se prema opšte prihvaćenim moralnim normama i etičkom kodeksu javnih izvršitelja i standardima profesionalnog ponašanja javnih izvršitelja. Ispit za javnog izvršitelja sprovodi komisija koju imenuje ministar, a poslove vođenja imenika javnih izvršitelja i zamenika su u nadležnosti Ministarstva pravde. U sprovođenju zakona izvršitelj nastupa autoritativno, stručno i nepristrasno, dakle poštuje kodeks profesionalne etike, a u obavezi su da to čine i njegovi zamenici i pomoćnici. Važno je povući jasnu razliku između pojmova „sudski izvršitelj“ i „izvršitelj“. Dakle, za razliku od sudskog izvršitelja, izvršitelj nije pomoćni organ suda, već subjekt koji ima zakonska ovlašćenja da samostalno odlučuje u sprovođenju izvršenja za koje je nadležan, u granicama rešenja o izvršenju i ovlašćenja dobijenog od strane izvršnog poverioca. Izvršitelj je u svom radu fokusiran na postizanje osnovnog cilja u izvršnom postupku – celovito sprovođenje izvršenja određenog rešenjem o izvršenju suda, odnosno zaključkom o izvršenju izvršitelja. Ostvarena je mogućnost poverioca da izabere način sprovođenja izvršenja. Izbor poverioca u pogledu načina sprovođenja izvršenja je isključen u onim oblastima gde je zakon predvideo isključivu nadležnost suda, odnosno isključivu nadležnost javnih izvršitelja. U isključivoj nadležnosti suda je sprovođenje izvršenja odluka donetih u oblasti porodičnih odnosa, kao i izvršenje odluke o vraćanju zaposlenog na rad. U isključivoj nadležnosti izvršitelja je sprovođenje izvršenja radi namirenja potraživanja po osnovu komunalnih i sličnih usluga (računi za telefon, struju, grejanje, info stan, parking i drugo). Efikasnost građanskih sudskih postupaka meri se efikasnošću izvršnog postupka, a na taj način i opšti nivo ostvarivanja i zaštite ljudskih prava. Izvori: http://www.irv.rs/kodeks-profesionalne-etike-izvrsitelja.pdf https://www.pravno-informacioni-sistem.rs/SlGlasnikPortal/reg/viewAct/a9b55f5c-d912-4c02-8aaa-5afb937ca1dd Autor teksta: PRATITE NAS NA INSTAGRAMU: kliknite ovde. PRATITE NAS NA FACEBOOK-U: kliknite ovde. *Napomena: Tekstovi u okviru projekta, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu. Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika). Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Nataša Stančev. ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.

Interesi službe, odnosno opšti interesi koji stoje u osnovi tretiranja nekih podataka ili činjenica tajnim, nalažu potrebu da se obezbijedi i sačuva tajnost određenih podataka saznatih od strane službenih lica u vršenju službe. U suprotnom, njihovim otkrivanjem ili saopštavanjem moglo bi biti ugroženo pravilno i efikasno vršenje službe i uopšte povjerenje javnosti u profesionalnost i nepristrasnost, funkcionisanje i djelovanje javnih službi i ustanova. Radnja izvršenja kod ovog djela sastoji se u neovlašćenom saopštavanju, predaji ili na drugi način činjenju dostupnim podataka koji predstavljaju službenu tajnu.  Saopštavanje se može izvršiti na više načina (npr. usmeno ili pismeno).[1] Predaja može biti neposredno drugom licu ili posredno (preko drugog lica, ili ostavljanjem na nekom dogovorenom mjestu). Kod ove radnje izvršenja za dovršeno krivično djelo nije potrebno da se drugo lice upozna sa podacima koji predstavljaju službenu tajnu. Pod službenom tajnom se smatraju podaci ili dokumenti koji su zakonom, drugim propisom donesenim na osnovu zakona proglašeni službenom tajnom i čije bi odavanje prouzrokovalo ili bi moglo da prouzrokuje štetne posljedice za službu. Službenom tajnom se ne smatraju podaci ili dokumenti koji su upravljeni na teške povrede osnovnih prava čovjeka, ili na ugrožavanje ustavnog uređenja i bezbjednosti države, kao i podaci i dokumenti koji za cilj imaju prikrivanje učinjenog krivinog djela za koje se po zakonu može izreći zatvor od 5 godina ili teža kazna. Izvršilac djela je službeno lice. Izvršilac ovog krivičnog djela međutim može biti i lice kome je prestalo svojstvo službenog lica (npr. penzionisanjem, prelaskom na druge dužnosti, razrješenjem i sl.). Pored osnovnog oblika kod kojeg mora postojati umišljaj, predviđen je i nehatni oblik. Sporno je da li će nehatni oblik postojati i u onim situacijama kada se podaci koji predstavljaju službenu tajnu ne obezbjede, odnosno drže na mjestu i na takav način da se time stvori situacija da mogu biti dostupni nepozvanom licu. Pošto se ni kod umišljajnog oblika kod tog vida radnje izvršenja nije potrebno da se drugo lice upoznalo sa sadržinom službene tajne, treba i ovde uzeti da je djelo time dovršeno. Teži oblik dijela postoji ukoliko je odavanje službene tajne učinjeno iz koristoljublja, u pogledu naročito važnih podataka ili radi objavljivanja ili korišćenja podataka u inostranstvu.[2] Postoji i osnov isključenja protivpravnosti ovog djela, odnosno njegovo postojanje koji je kriminalnopolitički opravdan gdje se dva interesa nalaze u koliziji, pa se u ovom slučaju sasvim opravdano daje pretežnijem interesu, a to je interes javnosti da sazna nepravilnosti u organizovanju, djelovanju i vođenju službe. Krivični zakonik Srbije za ovo djelo predviđa kaznu zatvora od šest mjeseci do pet godina. Za teži oblik ovog djela predviđena je kazna zatvora od jedne do osam godina. Ako je ovo djelo učinjeno iz nehata kazniće se učinilac kaznom zatvora do tri godine. [3]  Postupci za odavanje službene tajne se rijetko pokreću i dugo traju. U Srbiji u periodu od 1. januara 2014. do 31. decembra 2016. godine podnesene su četiri prijave za krivično djelo odavanja službene tajne. [4] Što se tiče Bosne i Hercegovine po Krivičnom zakoniku Republike Srpske za ovo djelo je predviđena kazna zatvora do tri godine ili novčana kazna. Za teži oblik ovog djela predviđena je kazna zatvora od jedne do osam godina. Ako je djelo učinjeno nehatno, učinilac će se kazniti novčanom kaznom  ili kaznom zatvora do jedne godine.[5] Po Krivičnom zakonu Federacije Bosne i Hercegovine učinilac će se kazniti kaznom zatvora od šest mjeseci do pet godina.  Za teži oblik ovog djela predviđena je kazna zatvora od jedne do deset godina. Službena ili odgovorna osoba u Federaciji koja učini koja učini krivično djelo iz nehata kazniće se novčanom kaznom ili kaznom zatvora do tri godine.[6] Izvori: [1] Krivično pravo-posebni dio, Zoran Stojanović, 2001 [2] Krivićno pravo, Miloš Babić, Ivanka Marković, 2009 [3] Krivični zakonik („Sl.glasnik RS“, br. 85/2005, 88/2005-ispr.,107/2005-ispr.,72/2009, 111/2009, 121/2012, 104/2013, 108/2014 i 94/2016), čl. 369 [4] www.politika.rs [5] Krivični zakonik Republike Srpske (Službeni glasnik Republike Srpske broj: 64/17), čl.323 [6] Krivični zakon Federacije BiH (Službene novine FBiH 36/03, 37/03, 21/04, 69/04, 18/05, 42/10, 42/11, 59/14 i 76/14,46/16, 75/17), čl. 388 Autor teksta: PRATITE NAS NA INSTAGRAMU: kliknite ovde. PRATITE NAS NA FACEBOOK-U: kliknite ovde. *Napomena: Tekstovi u okviru projekta, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu. Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika). Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Tijana Puzić. ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.

Na našem blogu već ste imali priliku da čitate članke na temu stambenih kredita u Bosni i Hercegovini i Crnoj Gori. [1] [2]   Između tih i ovog teksta ima dosta sličnosti ali u ovom, biće više reči o pravnim pojedinostima i sprecifičnostima koje se tiču Ugovora o kreditu uopšte, kao i o stambenom kreditu konkretno u  Republici Srbiji. Zakon o obligacionim odnosima [3], ukratko, o ugovoru o kreditu izjašnjava se ovako : Šta je ugovor o kreditu ? U Zakonu o obligacionim odnosima čl. 1065 stoji da se : Ugovorom o kreditu banka obavezuje da korisniku kredita stavi na raspolaganje određeni iznos novčanih sredstava, na određeno ili neodređeno vreme, za neku namenu ili bez utvrđene namene, a korisnik se obavezuje da banci plaća ugovorenu kamatu i dobijeni iznos novca vrati u vreme i na način kako je utvrđeno ugovorom. Forma i sadržina ugovora o kreditu ? U Zakonu o obligacionim odnosima čl. 1066 stoji da se : Ugovor o kreditu mora biti zaključen u pisanoj formi. Ugovorom o kreditu utvrđuje se iznos, kao i uslovi davanja, korišćenja i vraćanja kredita. Otkaz davaoca kredita ? U Zakonu o obligacionim odnosima čl. 1067 stoji da se : Ugovor o kreditu banka može otkazati pre isteka ugovorenog roka ako je kredit korišćen u suprotnosti sa njegovom namenom. Ugovor o kreditu banka može otkazati pre isteka ugovorenog roka i u slučaju insolventnosti korisnika čak i kad nije utvrđena sudskom odlukom, u slučaju prestanka pravnog lica ili smrti korisnika, ako bi u tim slučajevima davalac kredita došao u bitno nepovoljniji položaj. Odustajanje od ugovora i vraćanje kredita pre roka ? U Zakonu o obligacionim odnosima čl. 1068 stoji da se : Korisnik kredita može odustati od ugovora pre nego što je počeo koristiti kredit. Korisnik kredita može vratiti kredit i pre roka određenog za vraćanje, ali je dužan o tome unapred obavestiti banku. U oba slučaja korisnik kredita dužan je naknaditi štetu ukoliko ju je davalac kredita pretrpeo.U slučaju vraćanja kredita pre određenog roka, banka ne može da zaračuna kamatu za vreme od dana vraćanja kredita do dana kada je po ugovoru trebalo da bude vraćen. U samom uvodu odvojila sam termine tako što sam prvo napisala Ugovor o kreditu uopšte, a zatim dodala, kao i o stambenom kreditu u Republici Srbiji. Da li postoji suštinska razlika između ova dva termina ? Hajde da, kao i uvek do sada, za početak damo definiciju. Zatim, da napravimo paralelu između definicije o Ugovoru o kreditu i stambenom kreditu i tako dođemo do odgovora. Stambeni kredit je kredit kojim se finansira kupovina, izgradnja, dogradnja ili uređenje  stambenog prostora. ZAKLJUČAK : Stambeni kredit je vrsta namenskog kredita. Kod njega se već unapred zna u koje svrhe će sredstva obuhvaćena kreditom biti potrošena. Naknade za obradu kredita, za održavanje ili praćenje kredita i za prevremenu otplatu kredita ? Ako se pre svega ponovo vratimo na definicju, definicija kaže da banka ima pravo da profitira isključivo na kamati. Dakle, gore navedene vrste naknada možemo odrediti kao nezakonite.  Inače iznos ovih naknada uglavnom se kreće od 0,1 do 3 % od ukupnog iznosa kredita. U predugovornoj fazi, o kojoj je više reči bilo u tekstu ,, Kako do stambenih kredita ? Bosna i Hercegovina ’’, [4] svaka strana snosi svoje troškove. Banka ima svoje stalno zaposlene radnike u čiju nadležnost, između ostalog, spada i obavljanje poslova vezanih za obradu, održavanje kredita, kao i postupak prevremen otplate zajma. Obavljanje ovih poslova ne iziskuje dodatne resure ni u jednom obliku. Prema tome, banka ima obavezu obavljanja istih, obavezu poštovanja zakonskih odredbi a samim tim i zabranu obogaćivanja na pravno neosnovan način. Što u krajnjoj liniji znači da dužnik nije dužan da plaća ni jednu od navedene 3 vrste naknada. S druge strane ono na šta banka ima pravo jeste da pored naplate kamate od dužnika kome je dala kredit traži različite instrumente osiguranja. Kako je kreditni rizik sastavni deo svakog kreditnog posla, banka kao kreditna institucija i davaoc kredita putem različitih instrumenata osiguranja sebe mora obazbediti od potencijalnih rizika. Najčešći instrumenti osiguranja su : ● zalog na pokretnim ili nepokretnim stvarima; ●zalog na gotovini i hartije od vrednosti; ●osiguranje kredita kod osiguravajuće kompanije; ●jemstvo trećih lica; ● itd. … Poslednja stvar kojom želim da zaokružim ovu oblast jeste porez na dodatnu vrednost, tj. povraćaj PDV – a za kupovinu prvog stana ( nepokretnosti ). Šta je porez na dodatnu vrednost ? Porez na dodatnu vrednost iliti PDV je opšti porez na potrošnju koji se obračunava i plaća na isporuku dobara i pružanju usluga, u svim fazama proizvodnje i prometa dobara i usluga, kao i na uvoz dobara. Poreska Uprava Republike Srbije[5], svojim odredbama dozvoljava tzv. refundaciju PDV-a za kupovinu prvog stana. PDV za stanove iznosi 10%. Elementarni uslovi za povrat su : ●da ste poslovno sposobni ( imate više od 18. godina ); ●da ste državljanin Republike Srbije; ●da imate prebivalište na teritoriji Republike Srbije; ●da niste nikada pre imali neku nepokretnost u svom vlasništvu; ●da kupujete stan od investitora, odnosno da je nekretnina prvi put u prmetu; ●ovo pravo se ostvaruje nakon završetka izgradnje uz fiskalni račun od investitora; Ukoliko po prvi put kupujete nepokretnost Vi imate pravo na povrat PDV-a  do 40m2, a svaki član Vaše porodice koji ispunjava sve gore navedene uslove ima pravo povrata na dodatnih 15m2. PRIMER : Subjekat A ( kupac ) kupuje stan u izgradnji, od investitora. Stan ima 70m2. Lice A ima pravo povrata PDV do 40m2, dakle ukupnih 70m2 – 40m2, preostaje 30m2 za kojih povrat PDV-a lice A licno ne moze da ostvari. Medjutim, subjekat B ( supruga ) kao član porodice i lice koje nema nepokretnost u svom vlasništvu ima pravo na dodatnih 15% PDV-a, što znači preostalih 30m2 – 15m2 što je jednako 15m2. Subjekti A i B imaju izbor da zajedničkim snagama ostvare povrat PDV – a na 55m2 i zanemare poslednjih 15m2 ili da angažuju i lice C ( kći ) koje je poslovno sposobno, nema nepokretnost u svom vlasništu a kao član porodice takođe ostvaruje pravo na povrat

U Srbiji postoji veliki broj udruženja za zaštitu životinja koja svakodnevno nastoje da zaustave zlostavljače.  Pored toga ne smemo izostaviti ulogu pojednica koja je veoma značajna. Bilo da ste aktivno ili pasivno uključeni u neki vid pomaganja životinjama ili doprinosite njihovoj zaštiti ili pak apsolutno nemate nikakve dodirne tačke sa tim, ovih nekoliko informacija će vam olakšati obavljanje svoje etičke i gradjanske dužnosti. U Srbiji ubijanje i zlostavljanje životinja predstavlja krivično delo iz člana 269. Krivičnog zakonika Republie Srbije (“Sl. glasnik RS”, br. 85/2005, 88/2005 – ispr., 107/2005 – ispr., 72/2009, 111/2009, 121/2012, 104/2013, 108/2014 i 94/2016), te su za kršenje ovog zakona predvidjene kazne zatvora i do tri godine kao i novčane kazne. Postoje različiti načini na koje čovek može zlostavljati životinje. Nekada je na prvi pogled jasno da je u pitanju zlostavljanje, dok je nekada ono prikriveno, ali izaziva isto tako teške posledice. pored fizičkog i seksualnog zlostavljanja, zlostavljanja životinja, borbi izmedju životinja kao i samo lisavanje života životinja u zlostavljanje ubraja psihičko ili emotivno zlostavljanje životinja, zanemarivanje i napuštanje životinja kao i patološko sakupljanje životinja. krivično delo ubijanja i zlostavljanja životinja može se prijaviti podnošenjem krivične prijave nadležnim državnim organima – javnom tužiocu ili policiji, koja zatim o tome obaveštava javnog tužioca. Ne postoji obavezna forma u kojoj se mora podneti krivična prijava. To se može učiniti pisanim putem, ali i usmeno, neposrednim odlaskom u policiju ili tužilaštvo, kao i putem telefona. Od velikog uticaja je ukoliko pored sopstvenog iskaza priložite i dokazni materijal. To može biti slika, video ili screenshot ekrana (u slučajevima kada su dokazi podeljeni na nekoj od društvenih mreža te ih je moguće ukloniti). Takodje je poželjno uzeti podatke od drugih očevidaca ukoliko postoje. Već broj svedoka može pozitivno uticati na tok istrage kao i njen ishod. Uvek se možete obratiti nekom od aktivnih udruženja za zaštitu životinja za dodatnu podršku i pomoć.   Još jedna napomena – bacanje otrova je učestala pojava na teritoriji Srbije samim tim često vid lišavanja života životinja, pri tome je veoma opasan za okolinu kao i ljude a nažalost retko postoje dokazi o tome ko je počinilac. Ne dozvolite da vas to spreči u prijavljivanju upravo ovog krivičnog dela.   I na samom kraju imajte u vidu da je nasilje nad životinjama u velikoj meri povezano sa nasiljem u porodici kao i da su osobe koje vrše zlostavljanje i ubijanje životinja neretko psihički obolele. Takodje je poznato to da je veliki broj izvršilaca težih krivičnih dela prvobitno ispoljavao agresiju prema životinjama. Jer kako stara poslovica kaže – ko ne voli životinje ne voli ni ljude! Izvori: Krivični zakonik (“Sl. glasnik RS”, br. 85/2005, 88/2005 – ispr., 107/2005 – ispr., 72/2009, 111/2009, 121/2012, 104/2013, 108/2014 i 94/2016) Autor teksta: PRATITE NAS NA INSTAGRAMU: kliknite ovde. PRATITE NAS NA FACEBOOK-U: kliknite ovde. *Napomena: Tekstovi u okviru projekta, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu. Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika). Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Martina Milovanović. ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.

Protivpravnost je protivljenje ljudskog ponašanja bilo kojoj pravnoj normi. Ona je zajednički element svim kažnjivim ponašanjima za koja je propisana javnopravna ili neka druga pravna sankcija. Sa stanovišta krivičnog prava, protivpravnost je vrednosni, normativni element krivičnog dela i ukazuje na odnos ljudskog ponašanja prema pravnom poretku. Protivpravnost je ono ljudsko ponašanje kojim se postupa suprotno propisanoj pravnoj normi, i time povređuje pravno dobro, radi čije zaštite je i propisana odgovarajuća krivičnopravna norma. Predstavlja jedan od osnovnih elemenata pojma krivičnog dela, jer se smatra da je protivpravnost jedan od razloga zašto se neko ponašanje karakteriše kao krivično delo, a krivičnim delom se smatra ono čovekovo ponašanje koje sa stanovišta društva smatra nedopustivim, zabranjenim delom, jer ugrožava osnovne društvene vrednosti čoveka. Ona se shvata kao povreda vrednih dobara koja su zaštićena pravim poretkom. Tu se pronalazi sociološki aspekt krivičnog dela, koji se ispoljava u kriminalnom ili antisocijalnom ponašanju. Postoji kao formalna i materijalna protivpravnost. Zakonodavac će kao krivično delo, propisati samo ono ponašanje koje sa stanovišta pravnog poretka zabranjeno i to će biti formalna protivpravnost. Zatim je potrebna i materijalna protivpravnost, a to znači da se ugrožava ili povređuje neko pravno dobro, bilo individualno, bilo društveno. Moguće je da je neko ponašanje protivpravno, ali da nije propisano kao krivično delo nego kao privredni prestup, prekršaj, disciplinsko delo ili građanskopravni delikt. Delo koje je propisano kao krivično delo biće uvek i protivpravno, jer je njegova protivpravnost bila razlog da bude propisano kao krivično delo. Protivpravnost se pretpostavlja. Kada lice stvori sliku obeležja pojedinog krivičnog dela, u praksi se protivpravnost utvrđuje u negativnom smislu, proverava se da li postoje razlozi koji u konkretnom slučaju dovode do njenog isključenja. Razlozi (osnovi) isključenja protivpravnosti, dovode do toga da učinjeno delo, iako u svemu odgovara zakonskom opisu krivičnog dela, nije krivično delo. Opšti razlozi– koji se mogu primeniti na sva krivična dela, a to su: Delo malog značaja – ako stepen krivice nije visok, ako su štetne posledice odsutne ili neznatne i ako opšta svrha krivičnih sankcija ne zahteva izricanje krivične sankcije; Nužna odbrana – ona odbrana koja je neophodno potrebna da učinilac od svog dobra ili dobra drugoga odbije istovremen protivpravan napad; Krajnja nužda – kad je delo učinjeno radi toga da učinilac otkloni od svog dobra ili dobra drugoga istovremenu neskrivljenu opasnost koja se na drugi način nije mogla otkloniti, a pri tom učinjeno zlo nije veće od zla koje je pretilo; Sila i pretnja – svaki spoljni pritisak na volju isključuje sprovođenje vlastite volje,tako sila predstavlja primenu snage prema nekom licu kako bi se ono prinudilo na neku radnju, a pretnja je stavljanje u izgled pričinjavanja nekog zla osobi kojoj se preti, kako bi se ona prinudila da određeno postupi. Posebni razlozi– koji nisu predviđeni zakonom, ali se do njih došlo u teoriji, ili ih poznaju strana zakonodavstva, a koji u principu nisu sporni i mogu se primenjivati i u našem pravu, to su: Pristanak povređenog; Zakonita naredba pretpostavljenog; Obavljanje službene dužnosti; Dozvoljeni rizik; Vršenje roditeljskog prava; Obavljanje lekarske intervencije. U svim ovim slučajevima je isključena protivpravnost kod ovakvih ponašanja (postupanja), osim ako lice ne postupa sa nekim posebnim razlogom koji nije dozvoljen ili ako svojim postupanjem dovodi u opasnost drugo lice, tada će se raditi o protivpravnim postupcima. Svako može svojim pravnim dobrima (životom, telom, stvarima, itd.) da raspolaže po slobodnom opredeljenju, uključujući i uništenje svojih pravnih dobara. Utvrđivanje postojanja ili isključenja protivpravnosti predstavlja tanku i osetljivu granicu, pa je uvek neophodno je da se sprovede ispitivanje da li postoje razlozi za isključenje protivpravnosti u svakom konkretnom slučaju. Izvori: https://www.pravno-informacioni-sistem.rs/SlGlasnikPortal/reg/viewAct/cfea63a3-cb76-4723-9308-0b071a3f3f78 Autor:  PRATITE NAS NA INSTAGRAMU: kliknite ovde. PRATITE NAS NA FACEBOOK-U: kliknite ovde. *Napomena: Tekstovi u okviru projekta, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu. Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika). Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Nataša Stanćev. ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.

Rehabilitacija je postupak uspostavljanja ranijeg statusa neosuđivanog građanina Republike Srbije, koji je osuđeno lice imalo pre krivične osude. Izvršenjem kazne ili druge sankcije trebalo bi da se steknu uslovi da se osuđeno lice u svojim pravima izjednači sa ostalima. Institutom rehabilitacije se postiže otklanjanje pravnih posledica osude po osuđeno lice. Razlog za primenu rehabilitacije je što nije humano otežavati resocijalizaciju učiniocu nekog krivičnog dela, koji se primerno vladalo posle izvršavanja kazne, dakle, cilj je što uspešnije uključivanje u društveni život. Rehabilitacija je neophodna zato što osuđeni i posle izvršene kazne trpi posledice osude, i nalazi se u nejednakom položaju u odnosu na okolinu. Radi se o fikciji neosuđivanosti učinioca. Prema Krivičnom zakoniku, postoje dve vrste rehabilitacije: Zakonska rehabilitacija – koja je obavezna. Ona nastaje po sili zakona, protekom određenog vremenskog perioda od osude u korist lica, koja ranije nisu bila osuđivana ili koja se po zakonu smatraju neosuđivanim, pod uslovom da lice nije u međuvremenu učinilo novo krivično delo. Zakonska rehabilitacija nastupa:  1) ako lice koje je oglašeno krivim, a oslobođeno od kazne ili kojem je izrečena sudska opomena, u roku od godinu dana od pravnosnažnosti presude, odnosno rešenja ne učini novo krivično delo; 2) ako lice kojem je izrečena uslovna osuda, u vreme proveravanja i u roku od godinu dana po isteku roka proveravanja, ne učini novo krivično delo; 3) ako lice koje je osuđeno na novčanu kaznu, kaznu rada u javnom interesu, oduzimanja vozačke dozvole ili kaznu zatvora do šest meseci, u roku od tri godine od dana kad je ta kazna izvršena, zastarela ili oproštena, ne učini novo krivično delo; 4) ako lice koje je osuđeno na kaznu zatvora preko šest meseci do jedne godine, u roku od pet godina od dana kad je ta kazna izvršena, zastarela ili oproštena, ne učini novo krivično delo. 5) ako lice koje je osuđeno na kaznu zatvora preko jedne do tri godine, u roku od deset godina od dana kad je ta kazna izvršena, zastarela ili oproštena, ne učini novo krivično delo. Sudska rehabilitacija – koja je fakultativna. Ostvaruje se na osnovu sudske odluke, na osnovu zahteva koja podnosi osuđivano lice. Sud će dati rehabilitaciju ako nađe da ju je osuđeno lice svojim vladanjem zaslužilo i ako je prema svojim mogućnostima, naknadilo štetu prouzrokovanu krivičnim delom, pri čemu je sud dužan da uzme u obzir i sve druge okolnosti koje su od značaja za davanje rehabilitacije. Zakon propisuje uslove pod kojim osuđivano lice može podneti zahtev: da je lice bilo osuđeno na kaznu zatvora od tri do pet godina; da u roku od deset godina od dana kada je ta kazna izdržana, zastarela ili oproštena nije učinilo novo krivično delo. Obe vrste, dakle, proizvode isto dejstvo, ali se razlikuju po načinu na koji se ostvaruju. Takođe, za obe vrste rehabilitacije je neophodno da je izvršena i sporedna kazna, ako je bila izrečena, i da ne traju mere bezbednosti. Kada je reč o licu koje je više puta osuđivano, onda mu sud može dati rehabilitaciju samo ako su ispunjeni svi uslovi, i za zakonsku i za sudsku rehabilitaciju, u odnosu na svako delo koje je učinio, odnosno za koje je bio osuđen. I tada se u obzir uzima vladanje osuđenog i sve druge okolnosti koje su od značaja za davanje rehabilitacije, a naručito priroda i značaj dela. Potpuna rehabilitacija znači prestanak svih negativnih pravnih posledica koje nastaju po osuđeno lice zbog osuđujuće presude, kao i brisanje same osude. Brisanje iz kaznene evidencije preduzima se po posebnim pravilima, koji vodi nadležni organ uprave. Evidencija obuhvata sva osuđena lica za krivična dela na teritoriji Republike Srbije. Kad proteknu tri godine od dana izdržane, zastarele ili oproštene kazne, sud može odlučiti da prestane pravna posledica osude koja se odnosi na zabranu sticanja određenog prava, ukoliko već nije prestala usled rehabilitacije. Izvori:  https://www.pravno-informacioni-sistem.rs/SlGlasnikPortal/reg/viewAct/cfea63a3-cb76-4723-9308-0b071a3f3f78 Autor: PRATITE NAS NA INSTAGRAMU: kliknite ovde. PRATITE NAS NA FACEBOOK-U: kliknite ovde. *Napomena: Tekstovi u okviru projekta, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu. Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika). Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Nataša Stančev. ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.