Notar nova pojava XXI vijeka na prostorima Ex-Jugoslavije donosi mnogo promjena u pravnom sistemu država, naročito nakon rascjepa i nakon osamostaljenja svake države značaj notara raste a Evropska komisija u svojim direktivama naglašava da se ovaj institut u pravnom sistemu država mora ispoštovati i preuzeti odgovornost od sudova i drugih nadležnih organa. Kako je svaka zemlja krenula putem integrisanja i razvoja a smjer kojim su išle i kojim idu države Ex Jugoslovije jeste zapad tj Evropa, morali su ispoštovati i ovu klazulu i direktivu Evrope kao vrlo značajnu i odgovornu koja je vodila i vodi novom načinu funkcionisanja pravnog sistema koji je uredjen ugovorima medjunarodne zajednice. Kada je u pitanju Crna Gora ona je posle Slovenije i Hrvatske prva uvela ovu novinu u pravnom sistemu države i naglasila ulogu Notara kao jednu vrlo krucijalnu promejnu koja će dovesti do poboljšanja pravnog sistema. Kada su u pitanju nadležnosti koje preuzima notar tu se dosta vodilo polemike u parlamentu CG-ore postojali su različiti amandmani kako i na koji način treba da notar postupa i koje su njegove osnovne djelatnosti. Crna Gora se osamostalila 2006.godine a već 2008.godine institut notara je počeo u primjeni, naravno još dok je postojala zajednica SCG tačnije 2005.godine postajao je predlog zakona o notarima ali se tada nije realizovala već par godina posle, što bi značilo da ove godine je decenija postojanja notara u CG-ori. Kako je regulisano i definisan pojam notara, postavlja se pitanje koje su njegove nadležnosti? Odgovor na ovo pitanje možemo naći u Zakonu o Notaru te stoga poslovi notara su:
POSLOVI NOTARA
Ovlašćenje Član 4 Notar je ovlašćen da vrši sljedeće poslove:
1) sastavlja notarske akte;
2) prima u depozit isprave, novac, hartije od vrijednosti i druge predmete;
3) po nalogu suda vrši poslove povjerene ovim zakonom;
4) vrši i druge poslove povjerene posebnim zakonom.
Vrste notarskih akata Član 5 Notarski akti su akti o pravnim poslovima, izjavama volje i činjenicama koje sastavlja notar (notarski zapis), zapisnici o pravnim radnjama i činjenicama kojima prisustvuje notar (notarski zapisnik), potvrde o činjenicama koje, u okviru svoje nadležnosti, potvrđuje notar (notarska potvrda) i ovjere prepisa, potpisa i drugih podataka (notarska ovjera). Notarski akt predstavlja javnu ispravu, ako su prilikom njegovog sastavljanja ispoštovani bitni elementi forme propisane ovim zakonom. Notarski akt je vjerodostojna, odnosno izvršna isprava u slučajevima predviđenim ovim zakonom.[1]
Povjereni poslovi od strane suda Član 6 Sud može notaru povjeriti sljedeće poslove:
1) popis i procjenu zaostavštine;
2) čuvanje ostavinskih isprava, novca, hartija od vrijednosti ili dragocjenosti;
3) druge poslove određene posebnim zakonima.
Sastavljanje drugih akata Član 7 Pored akata iz člana 5 ovog zakona, notar je ovlašćen, kada je to zakonom propisano, da na zahtjev stranke sastavlja i druge akte. Akt iz stava 1 ovog člana ima svojstvo javne isprave pod uslovima iz člana 5 stav 2 ovog zakona[2].
Kako je u prvim čalnovima zakona navedeno koji su to fundamentalni poslovi notara, u javnosti se uvijek postavlja pitanje koliko je značajan i vjedostojan pečat notara i da li je manje vrijedan od aposlota iz suda, jer nije izuzeto da se neki poslovi koji mogu obaviti i u sudu i da li su ti poslovi jednake ili manje vrijednosti? Pečat suda je svakako vrijedan ali uvodjenjem ovog instutta pečat notara je dobio veću vrijednost jer je država CG potpisnica ugovora kojim se reguliše da svaki pavni akt potpisan i overen od strane notara ima značaj veće vrijednosti i da van granica države važi i njime se može opravdati svaki pravni akt bez postavljnja pitanja o njegovoj validnosti. Kako je tako i kako se o tome može sa sigurnošću reći govori upravo to da svaki notar na teritoriji Crne Gore biva zaveden u Notarskoj komori CG-ore i da umrežavanjem u jednu organizaciju ovog tipa koja je u Evropi član Evropske notarske komore čini da bilo kakav pravni akt sačinjen kod notara bilo da je riječ o overi ili notarskom zapisu ima značaj. Notar na teritoriji CG-ore odredjuej prema broju stanovnika, što znači da na jednoj teritoriji opštine može imati više notara dok na već drugoj manje do jednog notara. Minimalan broj stanovnika koja jedna opština mora imati da bi postojao notar je 15.000 stanovnika ukoliko ima više stanovnika onda se i broj notara na toj teritoji opštine povećava, postavlja se pitanje šta činiti ako opština imanje od 15.000 stanovnika da li može postojati notar i kome će se ti poslovi povjeriti? Ukoliko postoji manji broj stanovnika od 15.000 tada su poslovi povjereni Opštini ili sudu.
Službeno sjedište
Član 10 Notaru se određuje službeno sjedište.
Broj mjesta i sjedišta notara određuje ministarstvo nadležno za poslove pravosuđa (u daljem tekstu: ministarstvo), tako da se za teritoriju opštine na svakih započetih 15.000 stanovnika odredi po jedno notarsko mjesto. Izuzetno, u opštinama s povećanim oblikom privredne djelatnosti; ministarstvo može, nakon pribavljenog mišljenja Notarske komore Crne Gore (u daljem tekstu: Komora), odrediti i veći broj mjesta. Službeno sjedište notara se može premjestiti u okviru službenog područja, ako je to potrebno radi urednog funkcionisanja notarske službe. Odluku o tome donosi ministarstvo, uz prethodno pribavljeno mišljenje Komore i uz pristanak notara. Komora može dozvoliti notaru da povremeno vrši poslove i izvan svog službenog sjedišta, ako to zahtijevaju objektivne potrebe stanovništva[3].
Nakon što smo uvideli koliko stanovnika je potrebno da bi postojao notar, treba napomenuti i to ko sve može postati notar i koji se uslovi trebaju ispuniti?
Da bi neko mogao biti notar na teritoriji CG-ore moramo prevashodno užiavti javno mnjenje dakle ono se postavlja kao jedan od primata, pored ovog uslova nephodno je i da ima notar položen pravosudni ispit i rad nakon položen pravosudnog najmanje 3 godine i neizostavno je i to da ima položen notarski ispit( pominjati neću to da je neophodno da je diplomirani pravnik jer je to prvo slovo zakona koje glasi kada su u pitanju bilo kakvo obavljanje poslova koje su vezanu za pravnu struku).
Za notara može biti imenovano lice koje ispunjava sljedeće uslove:
1) da je državljanin Crne Gore;
2) da ima opštu zdravstvenu i poslovnu sposobnost;
3) da je diplomirani pravnik;
4) da ima položen pravosudni i notarski ispit;
5) da ima najmanje pet godina radnog iskustva u pravnoj struci, od toga najmanje tri godine radnog iskustva nakon položenog pravosudnog ispita;
6) da nije osuđivan za djelo koje ga čini nepodobnim za obavljanje poslova notara.
Kako smo uvidjeli ko sve može biti notar, koji su ulovi i koji su načini kako se do notara može doći krenućemo od onog svim najbitnijeg pitanja, koliko koštaju notarski zapisi,ovjere? U skladu prema zakonu o Notaru i notraskim tarifama odredjuje i njihov cjenovnik, najmanja ovjera koja košta jeste 3,05 eura dok za najskuplju ne može se egzatno reći jer su u pitanju različiti notarski zapisi i akti koji imaju različitu namjenu i time i cijenu ali svaki akt se naplaćuje u skaldu prema cjenovniku o Notarskim tarifama i prema njemu se i postupa. Ne može se reći da je notar slobodan i da on odlučuje o tarifama već su one zakonom definisane. Kako je notar jedan on mora imati svog saradnika kao i administrativno tehničko osbolje koje radi i obavlja poslove notrakse djeltanosti. Notarski saradnik kao i notarski pripravnik su diplomirani pripravnici koji rade tu i osposobljavaju se za rad tih poslova, pri pristupanju i radu kod notara bivaju registrovani u Notraskoj komori CG-ore. Notarska komora rapisuje konkurs svake 3 godine za produživanje licence notara ili pak za otvaranje mjesta za novog notara. U Crnoj Gori ukupo do sada najviše notara ima u Podgorici dok u svaku drugu opštinu preko 15.000 stanovnika jedan ili više. Notar u Crnoj Gori ima veliki značaj te shodno tome povjerenje koje ima prevazilazi granice CG-ore.
Izvori:
[1] Zakon o Notarima ,,Službeni list RCG“ br. 68/2015- ,, Službeni list RCG“ 49/2008
[2] Zakon o Notarima ,,Službeni list RCG“ br. 68/2015- ,, Službeni list RCG“ 49/2008
[3] Zakon o Notarima ,,Službeni list RCG“ br. 68/2015- ,, Službeni list RCG“ 49/2008
Autor teksta:
*Napomena: Tekstovi u okviru Projekta Prav(n)e stvari na prav(n)om mestu, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu.
Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika).
Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Azren Vucetović.
ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.