Prvi član Zakona o državnim i drugim praznicima u Republici Srbiji iz 2001. godine kaže: ‘’ Državni praznik Republike Srbije jeste Sretenje – Dan državnosti Srbije, spomen na dan kada je na zboru u Orašcu 1804. godine dignut Prvi srpski ustanak i dan kada je u Kragujevcu 1835. godine izdan i zakletvom potvrđen prvi Ustav Knjaževstva Serbije.’’[1]
Iz razloga što je ovo pravni blog akcenat pisanja ovog rada je stavljen na donošenje prvog Ustava moderne Srpske države.
Prije tačno 182 godine (15. februara) na velikoj skupštini u Kragujevcu je donešen i zakonom potvrđen jedan od najmodernijih, najdemokratskijih i najliberalnijih Ustava svoga doba.
‘’Razlog za njegovo donošenje je veliko nezadovoljstvo kako kod naroda tako i kod krupnih starješina usled apsulutističke vladavine kneza Miloša Obrenovića. Vremenom je nezadovoljstvo toliko poraslo da se od Miloša javno zahtijevalo da započne proces stvaranja modernog pravnog sistema. Politički pritisak koji je vršen, Miloš je uporno odbijao sve do 1835.godine. Januara iste godine je izbila prva starješinska buna – takozvana Miletina buna te knez odlučuje i izdaje naređenje da se pristupi izradi Ustava.’’ [2]
Projekat ustava izradio je Dimitrije Davidović, sekretar kneževe kancelarije. Ustav je pročitan i prihvaćen na skupštini održanoj 15. februara 1835. na praznik Sretenje, te je stoga u srpskoj istoriji poznat pod nazivom Sretenjski Ustav.
Prema ovom Ustavu ustanovljen je Državni Sovjet koji je u tadašnjoj Srbiji bio najviša vlast pored kneza (zakonodavna i izvršna vlast pripadala je knezu i Sovjetu). Pored Sovjeta ustav je predvidio i Narodnu skupštinu koja se sastojala od 100 poslanika. Nijedan porez se nije mogao ustanoviti bez odobrenja Skupštine. U posebnom odjeljku ‘’Opštenarodna prava Srbina’’[3] garantuje se jednakost građana pred zakonom, neprikosnovenost privatne svojine, pravo žalbe itd. Ovim Ustavom su ukinuti ropstvo i feudalni odnosi međutim, ovaj ustav nije bio duga vijeka te je nakon dvije nedjelje poništen. ‘’Austrija, Turska i Rusija bile su mu odlučno protivne i okarakterisale su ga kao republikanski, revolucionaran i zarazan.’’[4] Ovakav negativan stav velikih sila prema Ustavu Milošu je dobrodošao jer on nije mogao da prihvati bilo kakvo ograničenje svoje vlasti.
Najveći značaj, po
red toga što je bio jedan od najdemokratskijih u Evropi, ovog Ustava je što su na jedan pregledan i sažet način izražene potrebe srpskog društva (nacionalna emancipacija, razbijanje feudalnih ustanova i autokratska vladavina). Takođe, Sretenjski ustav je stavio tačku na ‘’Srpsku revoluciju’’[5] te s pravom možemo smatrati da je 15. februar najbitniji datum u političkom, kulturnom I istorijskiom kalendaru Republike Srbije.
P.S. SREĆAN VAM DAN DRŽAVNOSTI!
Izvor fotografije: Zastava Srbije FLAT DESIGN by Visual Message Design (preuzeto sa sajta: http://volimsrbiju.blogspot.rs/)
Izvori:
[1] Zakon o državnim i drugim praznicima u Republici Srbiji (“Sl. glasnik RS”, br. 43/2001)
[2] Šarkić Srđan, Istorija države I prava II, Pravni fakultet u Novom Sadu, Novi Sad, 2011.
[3] Ustav Knjaževstva Serbie, dostupno na:
http://projuris.org/RETROLEX/Ustav%20Knezevine%20Srbije_Sretenjski%20ustav%20(1835).pdf
[4] Šarkić Srđan, Istorija države I prava II, Pravni fakultet u Novom Sadu, Novi Sad, 2011.
[5] Termin Srpska revolucija se odnosi na period istorije Srbije od 1804. do 1835. Godine a prvi ga je upotrijebio Leopold fon Ranke u svojoj knjizi Die Serbische Revolution
Autor teksta: Petar Tešić.
*Napomena: Tekstovi u okviru Projekta Law bloggers / Pravni blogeri, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu.
Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika).
Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Petar Tešić.
ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.