Ljeto i vrijeme godišnjih odmora dovodi do toga da se poveća broj lica koja privremeno borave u CG, odnosno turista. Posebno pitanje koje se postavlja je pitanje njihove zdrastvene zaštite. Na koji način stranac – turista ( a najčešće su to gosti iz zemalja okruženja ) mogu ostvariti pravo na zdrastvenu zaštitu u slučaju fizičkih povreda posebno ako su iste posljedica saobraćajnih udesa koji su učestali i česti u jeku turističke sezone.
Zakon o obaveznom penzijskom i invalidskom osiguranje ne daje konkretne odgovore na pitanje – kako turista da besplatno dobije zdrastvenu pomoć, kojem domu zdravlja/ hitno medicinskoj ustanovi/ da se javi u slučaju bolesti povrede i tome sl.
Besplatnu zaštitnu zaštitu imaju crnogorski državljani osigurani na obavezno penzijsko invalidsko osiguranje koji su u radnom odnosu ( bez obzira na radno vrijeme i doprinose koji im se uplaćuju ). Međutim kako je veliki broj inostrane radne snage, sezonskih radnika u primorskim mjestima ali i odmoralištima na sjeveru države od maja 2017 godine omogućena je besplatna zdrastvena zaštita i za sezonske radnike, odnosno sva lica koja privremeno borave u Crnoj Gori i imaju dozvoljeni privremeni boravak po osnovu zaposlenja- posjeduju ličnu kartu za strance Omogućeno je i članovima njihove uže porodice (bračni partner i djeca) da imaju obavezno zdrastveno osiguranje.
Stoga pravilnikom o zdrastvenoj zaštiti i Zakonom o boravku stranaca predviđa se kao uslov za dobijanje boravka do godinu dana (koliko je inače godišnje moguć najduže boravak u Crnoj Gori, 365 dana a takođe je moguće u slučaju da putna isprava stranca je izdata na kraći rok dobije boravak stranac do isticanja iste ili da traži na određeni rok boravak u Crnoj Gori od 3,6,9 mjeseci tj. do godinu dana) .
Kako inostrana radna stranka dolazi u Crnoj Gori sa članovima porodice, dozvoljeno je i da njihovi članovi porodice koji nisu po drugom osnovu osigurani na obavezno zdrastveno osiguranje da steknu isto pravo preko svog supruga/e ili roditelja koji je obavezno osiguran kod svog poslodavca. Na taj način se stranim radnicima obezbjeđuje besplatna zdrastvena zaštita a samim tim oni ostvaruju pravo na ljekarsku pomoć što je u skladu sa Etičkmim kodeksom ljekara ali Evropskom konvencijom za zaštitu osnovnih ljudskih prava[1]. No, pružiti svakom licu zdrastvenu zaštiti, ostvarivanje prava besplatnog liječenja i ljekova na recept svakako da opterećuje državnu kasu, pa se posebno vodi računa o tome koja lica imaju pravo na besplatnu zaštitu. Postavlja se pitanje humanosti – da li biste teško povređenom licu omogućili zdrastvenu zaštitu iako nije osiguran i nije u mogućnosti da plati troškove liječenja?
Crnogorski zdrastveni sistem nije razvijen a i nedovoljno kontrolisan kao američki. U SAD ukoliko se povrijedite a niste obavezno osigurani, moraćete da platite. Takav zatvoren sistem je donekle dobar, štiti se država, budžet ali ne i ljudski život.
Finansiranje davaoca zdravstvenih usluga, odnosno zdravstvene zaštite, u 2016. godini ostvarivalo se shodno Zakonu o Budžetu Crne Gore za 2016. godinu, na osnovu usvojenih i usaglašenih planova rada davaoca zdravstvenih usluga i opredijeljenih sredstava za zdravstvenu zaštitu. Zakonom o Budžetu Crne Gore za 2016. godinu Fondu za zdravstveno osiguranje opredijeljena su sredstva za 2016. godinu u iznosila su 181.208.059,81 € za pet programa. Program: Fond za zdravstveno osiguranje u iznosu od 27.056.995,87€, Program: Zdravstvene institucije 150.890.523,36 €, Program: Podrška NVO organizacijama za realizaciju projekata za lica sa 54 invaliditetom 100.000,00 €, Program: Podrška NVO organizacijama za realizaciju projekata za lica koja žive sa HIV/AIDS-om 100.000,00€ i Institut za javno zdravlje 3.060.540,58 €.[2]
Posebnu pogodnost imaju zdrastveni osiguranici iz Srbije koji uz obrazac SRB/MNE-111, koji izdaje nadležna filijala Republičkog fonda za zdravstveno osiguranje Srbije, u mjestu prebivališta osiguranika. Osigurano lice je dužno da se, po dolasku u Crnu Goru s navedenom potvrdom SRB/MNE-111, se obrati organizacionoj jedinici Fonda za zdravstveno osiguranje Crne Gore.
U situaciji kad je osiguraniku Srbije u Crnoj Gori potrebna hitna zdravstvena zaštita, a ne posjeduje potvrdu SRB/MNE-111, zdravstvena ustanova je dužna da obavesti organizacionu jedinicu Fonda Crne Gore, radi naknadnog pribavljanja potvrde. Potvrda/obrazac izdaje se za period do 90 dana u toku godine, a izdavanje je besplatno.[3]
Osigurana lica Srbije koja se nalaze Crnoj Gori radi školovanja i studiranja imaju pravo na zdravstvenu zaštitu.U slučaju bolničkog liječenja i davanja veće vrijednosti, potrebna je saglasnost nadležne filijale Republičkog zavoda za zdravstveno osiguranje Srbije, izuzev u hitnim slučajevima. Sporazumom o socijalnom osiguranju zaključenom između Crne Gore i Republike Srbije predviđen je poseban obrazac SRB/MNE-111B, odnosno Potvrda o pravu na davanja u naturi za lica iz Srbije koja se nalaze u Crnoj Gori radi školovanja i studiranja.Potvrdu izdaje nadležna filijala Republičkog zavoda za zdravstveno osiguranje Srbije.Potvrda se predaje odnosno dostavlja, organizacionoj jedinici Fonda Crne Gore, u mjestu boravka odnosno studiranja.
U slučaju potrebe pružanja zdravstvene zaštite veće vrijednosti, osiguranicima Republike Srbije, koji privremeno borave u Crnoj Gori, zdravstvene ustanove su dužne da preko organizacione jedinice Fonda Crne Gore, zatraže saglasnost od nadležne filijale Zavoda Srbije, osim u bezuslovno hitnim slučajevima.
Takođe penzioneri iz Srbije imaju posebna prava. Penzionerima Republike Srbije, koji su korisnici samostalnih penzija i članovima njihovih porodica koji stalno žive u Crnoj Gori, na osnovu potvrde SRB/MNE-109 (potvrda o pravu na davanja u naturi za lica sa prebivalištem u Crnoj Gori) koju po službenoj dužnosti popunjavaju nadležne filijale Zavoda Srbije, izdaju se zdravstvene knjižice u Crnoj Gori kao i crnogorskim, domaćim osiguranicima.
Odnosno penzioneri Republike Srbije i članovi njihovih porodica za vrijeme trajnog boravka u Crnoj Gori imaju pravo na zdravstvenu zaštitu kao i crnogorski osiguranici .Troškove zdravstvenih usluga za ove osiguranike zdravstvenim ustanovama plaća Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore, koji vrši naknadu ovih troškova od Republičkog zavoda za zdravstveno osiguranje Srbije, u stvarnim iznosima
Izvori:
[1] Evropska konvencija za zaštitu osnovnih prava i sloboda (1950)
[2] Str. 53, Program za zadrastvenu zaštitu Crne Gore, Fond za zdrastvenu zaštitu Crne Gore, Podgorica, januar 2016.
godine
[3] http://fzocg.me/#opsirnije(391)
Autor teksta: Dea Tršić
*Napomena: Tekstovi u okviru Projekta Law bloggers / Pravni blogeri, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu.
Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika).
Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Dea Tršić.
ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.